Bilinçli Alıştırma Kavramının Vygotsky’nin Bilişsel Gelişim Kuramı Çerçevesinde Değerlendirilmesi

Yazarlar

  • Nart Bedin ATALAY
  • Buse GÖNÜL

Anahtar Kelimeler:

bilinçli alıştırma- Vygotsky’nin Bilişsel Gelişim Kuramı- ustalık gelişimi- sosyokültürel çerçeve

Özet

Bu makalede bilinçli alıştırma kavramı Vygotsky’nin Bilişsel Gelişim Kuramı çerçevesinde değerlendirilmiştir. Yapılan bilimsel araştırmalar, bilinçli alıştırma olarak adlandırılan bir formda gerçekleştirilen çalışmaların bir konuda ustalık geliştirmek için bilinen en iyi yol olduğunu göstermiştir. Bu kavramın popülerleşmesi ile birlikte birçok yazar bilinçli alıştırma kavramının Vygotsky’nin Bilişsel Gelişim kuramı ile ilişkili olduğunu vurgulamıştır. Diğer taraftan bu değerlendirmeler birkaç cümleden öteye gitmeyen notlar olarak karşımıza çıkmaktadır. Bu makalede bilinçli alıştırma kavramı ile Vygotsky’nin kuramı sistematik bir biçimde karşılaştırılmıştır. Bilinçli alıştırmanın özellikleri yakınsak gelişim alanı, daha bilgili birey ve yapı iskelesi kavramları çerçevesinde tartışılmıştır. Sonuç olarak bu kavram ve kuramın getirdiği açıklamaların amaçlarının birbirlerinden farklı olduğu görülmüştür. Vygotsky’nin Bilişsel Gelişim Kuramı çerçevesinde önerdiği çerçevenin, ustalık eğitimine uygulandığında, bilinçli alıştırmanın sağladığı faydayı artırabileceği düşünülmektedir.

Yazar Biyografisi

Nart Bedin ATALAY

Bilişsel kontrol ve müzik algısı konularındaki araştırmalar yapıyorum. Bilimsel araştırmalarım deneysel psikolojinin yöntemleriyle incelenen insan davranışının yapay sinir ağları ile bilgisayarlı modellerinin geliştirilmesi yaklaşımına dayanıyor. Bilişsel kontrol alanında, laboratuvar deneyleriyle, dikkat edilmesi ve görmezden gelinmesi gereken bilgilerin bilişsel yolaktaki akışının kontrolünü sağlayan programların nasıl öğrenildiğini ve bellekte nasıl tutulduğunu araştırıyorum. Ayrıca, tepki hareketini incelemenin bilişsel kontrolün altında yatan mekanizmaların araştırılması için (sadece tepki süresini incelemeye nazaran) daha faydalı olup olmadığını inceliyorum. Müzik algısı alanında ise, Batı müziği çerçevesinde geliştirilen teorilerin, Türk Makam Müziği dinleyicilerinin müzik algısı süreçlerini açıklamak için yeterli olup olmadığını inceliyorum. Bunların yanında, bilgisayarlı dilbilimi araştırmaları için derlem geliştirilmesi, kullanımı kolay güvenli şifre yöntemlerinin geliştirilmesi, bellek süreçleri ve KOAH ile uyku apne hastalarında bilişsel gerileme araştırmalarında bilimsel ortak olarak yer aldım. Bilim Doktoru ünvanını aldığım 2008 yılından beri kesintisiz olarak bir TÜBİTAK projesi yürüttüm ya da araştırmacı olarak görev aldım. 2012'den 2021'ye (pandemi koşulları başlayıncaya kadar) WoS'da indekslenen bilimsel hakemli bir dergide her sene için en az bir makale yayınladım. Wos'da indekslenen (ve yazarları arasında olduğum) 21 yayına toplam 129 atıf yapılmıştır; h-indeksim 7'dir.

Ağırlıklı olarak psikoloji bölümlerinde ve lisans düzeyinde dersler verdim. Öğrencilerimin derse olan dikkatlerini ve derse katılımını enformasyon teknolojilerini kullanarak kolaylaştırmaya çalıştım. Örneğin, ders sırasında, işlenen konu ile ilgili olarak, çoktan seçmeli sorular sordum. Katılımın cep telefonu üzerinden gerçekleştirildiği bu küçük sınavlarda öğrenciler verdikleri cevaplar için anında geri bildirim aldılar. Sınav sonunda ise verilen cevapların dağılımlarını görerek doğru cevap üzerinde tartıştılar. Öğrencilerimin ders sırasında her söylediğim cümleyi not alma yarışına girdiğini gördüğümde, onların derse odaklanmalarını sağlamak için, dönem başında bütün derslerin anlatımını Youtube üzerinden paylaştım. Bu sayede derste uygulamalı örnekler üzerinden tartışmalar gerçekleştirdik. Öğrencilerimin birlikte ama birbirlerinden kopya çekmeden çalışmalarını sağlamak için, ödev sorularını, programlama becerilerimi kullanarak, her öğrenci için farklı olacak şekilde hazırladım. Örneğin istatistik ödevlerini her öğrencinin yanıtlaması gereken istatistiksel analiz sorusu ve kullanması gereken veri seti farklı olacak şekilde hazırladım. Bu şekilde ödevi nasıl yapacağını arkadaşlarından öğrenen öğrencilerimin yeni sorular cevaplayarak konuyu pekiştirmelerini amaçladım. Acil durum eğitimi sırasında yürütülen uzaktan eğitim faaliyetlerini avantaja çevirmek için ders materyallerini yüz yüze eğitime geçildiğinde de kullanılacak şekilde hazırladım. Bu sayede öğrencilerimle ders anlatımlarını, deneme sınavlarını ve deneme ödevlerini paylaşıyor, konuları kendilerini uygun olan zamanlarda da öğrenebilmelerini sağlıyorum. Bitirme projesi dersimi alan öğrencilerime, bilişsel psikoloji laboratuvarında görevler vererek araştırma sorumluluğu ve deneyimi kazandırdım. Her seferinde sahip oldukları bilgi ve beceri seviyesinin biraz daha üzerinde görevler vererek hem bilişsel psikoloji laboratuvar için gerekli programlama, data analizi vb. becerilerinin gelişmesini hem de "öğrenmeyi öğrenmiş olarak" mezun olmalarını amaçladım. 

 

 

Referanslar

Berk, L. E. (2022). Development through the lifespan. Sage Publications.

Chase, W. G. ve Simon, H. A. (1973). Perception in chess. Cognitive psychology, 4(1), 55-81.

Colvin, G. (2006). What it takes to be great. Fortune, 30, 88-96.

Crain, W. (2005). Theories of development concepts and applications (5th ed.). New Jersey: Pearson.

Ericsson, K. A. (2006). The Influence of Experience and Deliberate Practice on the Development of Superior Expert Performance. İçinde K. A. Ericsson, N. Charness, P. J. Feltovich, ve R. R. Hoffman (Eds.), The Cambridge handbook of expertise and expert performance (pp. 683–703). Cambridge University Press. https://doi.org/10.1017/CBO9780511816796.038

Ericsson, K. A. (2008). Deliberate practice and acquisition of expert performance: a general overview. Academic Emergency Medicine, 15(11), 988-994. https://doi.org/10.1111/j.1553-2712.2008.00227.x

Ericsson, A., ve Pool, R. (2016). Peak: Secrets from the new science of expertise. Random House.

Ericsson, K. A., Krampe, R. T., ve Tesch-Römer, C. (1993). The role of deliberate practice in the acquisition of expert performance. Psychological review, 100(3), 363. https://psycnet.apa.org/doi/10.1037/0033-295X.100.3.363

Ericsson, K. A., Charness, N., Feltovich, P. J., ve Hoffman, R. R. (Eds.) (2006). The Cambridge handbook of expertise and expert performance. Cambridge University Press

Gladwell, M. (2008). Outliers: The story of success. Little, Brown.

Gobet, F. ve Charness, N. (2006). Expertise in chess. İçinde K. Anders Ericsson, Neil Charness, Paul J. Feltovich, and Robert R. Hoffman (Eds.), The Cambridge Handbook of Expertise and Expert Performance (pp. 523-538). Cambridge University Press.

Jacob, E. and Wertsch, J. (1991). Vygotsky and The Social Formation Of Mind. Anthropological Quarterly, 2(64), 96.

https://doi.org/10.2307/3317720

Mahon, D. (2022). A scoping review of deliberate practice in the acquisition of therapeutic skills and practices. Counselling and Psychotherapy Research. https://doi.org/10.1002/capr.12601

Moore, M. (2011). Vygotsky’s Cognitive Development Theory. İçinde S. Goldstein, J.A. Naglieri, (Eds). Encyclopedia of Child Behavior and Development. Springer. https://doi.org/10.1007/978-0-387-79061-9_3054

Otterbach, Renate (2008). Book Review: The Cambridge Handbook of Expertise and Expertise Performance, by K. A. Ericson, N. Charness, P. J. Feltovich, and R. R. Hoffman (2006), Gifted Children, 2(2), Article 4. http://docs.lib.purdue.edu/giftedchildren/vol2/iss2/4

Rousmaniere, T., Goodyear, R. K., Miller, S. D., ve Wampold, B. E. (Eds.). (2017). The cycle of excellence: Using deliberate practice to improve supervision and training. John Wiley & Sons.

Rowe, S. M., ve J. V. Wertsch. (2002). Vygotsky’s Model of Cognitive Development. İçinde U. Goswami (Ed.) The Blackwell Handbook of Child Cognitive Development (pp. 538–554). Blackwell. https://doi.org/10.1002/9780470996652.ch24

Patricia, K., Arnold, J., & Lemke, D. (2017). Rapid cycle deliberate practice: application to neonatal resuscitation. MedEdPORTAL, 13, 10534.

Cambridge Dictionary (t.y.-a). expert. 1 Ağustos 2023’de indirildi. https://dictionary.cambridge.org/tr/s%C3%B6zl%C3%BCk/ingilizce-t%C3%BCrk%C3%A7e/expert

Cambridge Dictionary (t.y.-b). expertise. 1 Ağustos 2023’de indirildi.

https://dictionary.cambridge.org/tr/s%C3%B6zl%C3%BCk/ingilizce-t%C3%BCrk%C3%A7e/expertise

Türk Dil Kurumu (t.y.-a). Güncel Türkçe Sözlük, usta, 1 Ağustos 2023’de indirildi.

https://sozluk.gov.tr/

Türk Dil Kurumu (t.y.-b). Güncel Türkçe Sözlük, uzman, 1 Ağustos 2023’de indirildi.

https://sozluk.gov.tr/

Thomas, R. M. (2005). Comparing theories of child development. Wadsworth/Thomson Learning.

Vygotsky, L. (1962). Thought and language (E. Hanf-mann & G. Vakar, Trans.).. Cambridge, MA: MIT Press.

Vygotsky, L. S. (1978). Mind and society: The development of higher mental processes. Cambridge: Harvard University Press.

Wood, D., Bruner, J., & Ross, G. (1976). The role of tutoring in problem solving. Journal of Child Psychology and Child Psychiatry, 17, 89−100.

İndir

Yayınlanmış

28-10-2023