ULUSLARARASI AKADEMİK BİRİKİM DERGİSİ https://akademikbirikimdergisi.com/index.php/uabd <p>ULUSLARARASI AKADEMİK BİRİKİM DERGİSİ (UABD), ISSN numarası 2757-6469 olan uluslararası hakemli bir dergidir. 2021 yılına kadar yılda bir kez yayınlanırken, 2021 yılında Mayıs ve Aralık aylarında, 2022 yılından itibaren ise Ocak-Mart-Mayıs-Ekim ve Aralık aylarında yılda 5 kez yayınlanacaktır.</p> Doç. Dr. Vedat YILMAZ tr-TR ULUSLARARASI AKADEMİK BİRİKİM DERGİSİ 2757-6469 Ankara'da Bir Türkmen Yurdu: Balâ https://akademikbirikimdergisi.com/index.php/uabd/article/view/296 <p>“İsim Bilimi” üst başlığı, “Yer İsimleri Bilimi” alt başlığı bünyesinde yapılan çalışmalar, seçilmiş bir bölgedeki yer isimlerinin araştırılmasını kapsamaktadır. Yer isimleri araştırılırken araştırılan bölgede yaşayan halkların kültürel özellikleri, farklı etnik grupları bir arada bulundurması gibi faktörler büyük önem arz etmektedir. Biz de bu çalışmada birçok kültürden ve etnik gruptan insanın bir arada yaşadığı bir bölge olan Ankara’nın “Balâ” ilçesinde bulunan yer isimlerini konu edindik. Söz konusu çalışmanın odak noktasını unutulmaya yüz tutmuş yer isimleri ile coğrafi konum bildiren yer isimleri oluşturmaktadır. Bu unutulmaya yüz tutmuş yer isimleri ile coğrafi konum bildiren yer isimleri, derleme yöntemiyle tespit edilmeye çalışılmıştır. Tespit edilen isimlerden coğrafi anlamı olanlar özellikle seçilmiş ve bulundukları yerlere verilme sebepleri üzerinde durularak alandaki boşluğun doldurulmasına gayret edilmiştir. Bazı yer isimlerinin resmî haritalarda yer almadığı, yalnızca söz konusu bölgelerde yaşayan halk tarafından o şekilde anıldığı ve bunun halkın tamamı tarafından bilindiği tespit edilmiştir.</p> <p>Anahtar Kelimeler:</p> <p>İsim Bilimi, Yer İsimleri Bilimi, Ankara, Balâ.</p> <p>Abstract</p> <p>&nbsp;</p> <p>The field of "Onomastics" includes studies within the subfield of "Toponymy," which encompasses the investigation of place names in a selected region. In researching place names, factors such as the cultural characteristics of the people living in the studied area and the coexistence of different ethnic groups play a significant role. In this study, we focused on the place names found in the "Balâ" district of Ankara, a region where people from various cultures and ethnic groups live together. The primary focus of the study is on forgotten place names and those indicating geographical locations. These forgotten place names and geographical place names were identified using a compilation method. Among the identified names, those with geographical significance were particularly selected, and an attempt was made to fill a gap in the field by investigating the reasons for their attribution to the respective locations. It was found that some place names do not appear on official maps, but are only known and used by the local population in the respective areas.</p> <p>Keywords:</p> <p>Onomastics, Toponymy, Ankara, Balâ.</p> İrem BAYRAKTAR Telif Hakkı (c) 2024 ULUSLARARASI AKADEMİK BİRİKİM DERGİSİ 2025-01-01 2025-01-01 7 5 Uluslararası Hukuk ve Siyaset Bağlamında Soğuk Savaş Dönemi ABD Müdahaleleri Üzerine Bir İnceleme https://akademikbirikimdergisi.com/index.php/uabd/article/view/301 <p><em>Uluslararası sistemde devletlere müdahaleler geçmiş dönemlerden günümüze kadar modern devletin sorunları arasında önemli bir yer tutmaktadır. Uluslararası hukukun gelişimi göz önüne alındığında özellikle hegemon devletlerin diğer devletler üzerinde müdahale ile egemenliklerine zarar vermesi uluslararası hukuk ve siyaset bakımından sorunlu görülmektedir. Özellikle ABD’nin hegemon bir devlet olarak ortaya çıkmasından bu yana uluslararası sistemde devletlere müdahale etmesi uluslararası hukukun gelişimini ve uluslararası toplumun barış içinde yaşamasını engeller niteliktedir. Uluslararası toplumun en spesifik haliyle Milletler Cemiyeti’nden bu yana uluslararası barışı sağlama çabaları bu tür müdahalelerle sürekli sekteye uğramaktadır. ABD’nin müdahalelerinin diğer bir sonucu ise diğer devletlerin de bu gibi müdahalelere girişmelerinin önünü açmaktadır. Oysa Birleşmiş Milletler ile birlikte uluslararası hukukun vazettiği barış ortamının kurulması sürekli ertelenmekte ve iki devlet arasındaki küçük sorunlar daha da büyüyerek uluslarararası bir sorun haline gelebilmektedir. Bu bakımdan ABD’nin Soğuk Savaş döneminde gerçekleştirdiği Dominik Cumhuriyeti, Grenada, Libya ve Panama müdahaleleri günümüzde uluslararası sistemde barışın sağlanması için devletlere müdahale edilmemesi gerektiğini ortaya koyması bakımından değerlendirilecektir.</em></p> Mustafa MUTLU Telif Hakkı (c) 2024 ULUSLARARASI AKADEMİK BİRİKİM DERGİSİ 2025-01-01 2025-01-01 7 5 Yasa Kapsamında Kurulan Esnaf ve Sanatkâr Meslek Odaları, İstanbul Fatih İlçesi Örneği https://akademikbirikimdergisi.com/index.php/uabd/article/view/280 <p><em>Esnaf ve sanatkâr dediğimiz zaman çok geniş bir meslek yelpazesinden söz edilmektedir. Bunun içinde taksici, fırıncı, terzi, kuyumcu, elektronikçi, bilişimci, elektrikçi gibi 491 meslek dalı bulunmaktadır. Esnafın, teknolojinin gelişmesine, nüfus artışına bağlı hizmetlere uyum sağlamasına, odaların destek vermesi tüm bu sıkıntıların yanında odaların birbirleri arasında ve üst kuruluşlarla ilgili yaşadığı problemlerde mevcuttur. Esnafların kanun gereği kayıt olmak zorunda oldukları esnaf ve sanatkâr odaları, faaliyetleri esnasında birçok zorlukla karşılaşmaktadırlar. Odaların bütçelerinin yeterli olmamasına bağlı olarak yıllık gayri safi gelirlerinden yüzde 5 oranında ayrılan eğitim bütçesinin çok yetersiz olmasına dayalı eğitim faaliyetlerinin gereken seviyede yapılmasına imkân tanımamaktadır. Makalemizde, çalışma evreni ve örneklem İstanbul il merkezinde bulunan esnaf ve sanatkâr odaları çalışmanın evrenini oluşturmaktadır. Verilerin toplanması için görüşlerine başvurulan esnaf ve sanatkâr odalarının sayısının 145 gibi çok fazla olması nedeniyle örnekleme yoluna gidilmiştir. Bu bağlamda, çalışma evreni içerisinden ilçe temelli örnekleme yoluyla belirlenen, İstanbul ili Fatih ilçesinde yer alan farklı meslek dallarına mensup 35 esnaf ve sanatkâr odasının oda merkezlerinin bulunmasından kaynaklanmaktadır. Bunlar arasında belirlenen beş mahalledeki meslek odası araştırmanın örneklemini oluşturmaktadır. </em></p> Fazıl Uğur SOYLU Telif Hakkı (c) 2024 ULUSLARARASI AKADEMİK BİRİKİM DERGİSİ 2025-01-01 2025-01-01 7 5 Kamu İdaresinde İç Denetim Sistemi: Türkiye ve İngiltere Karşılaştırması https://akademikbirikimdergisi.com/index.php/uabd/article/view/294 <p><em>İç denetim, kaynakların ekonomik, etkili ve verimli kullanılmasını sağlamak, değerlendirmek ve yöneticiye bu konuda rehberlik etmek için başvurulan bağımsız ve nesnel bir faaliyettir. 5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu (KMYK) ile kamu yönetiminde ilk defa uygulanmaya başlayan iç denetim sistemi, kamu kaynaklarının muhtemel risklere karşı önceden belirlenen yasal sistem ve süreçlere dayalı mali iş ve işlemlere dayalı yönetilmesini kapsamaktadır. Bu çalışmanın esas amacı, kamu idarelerinde iç denetim anlayışının varlığını ve önemini açıklamak, kamuda iç denetim uygulamasına dünyada örnek gösterilen bazı ülke deneyimlerini özellikle iç denetim modeline öncülük eden İngiltere’yi incelemek, Türkiye’de kamu idarelerinin iç denetimine ilişkin mevcut yasal ve kurumsal yapıyı ele almak ve sonrasında Türkiye ve İngiltere’deki kamu idarelerinin iç denetim dinamiklerini karşılaştırmak, değerlendirmek ve buna ilişkin birtakım öneriler geliştirmektir. Bu çalışmada kamu idarelerinin iç denetimine ilişkin mevcut durumun ortaya konulmasında ilgili literatürden yararlanılması bakımından “betimleyici (tasvir edici) araştırma yöntemi”nden, iç denetim uygulamasının geçmişten günümüze kadar olan gelişiminin anlatılmasında ise “tarihsel araştırma yöntemi”nden yararlanılmıştır. &nbsp;</em></p> S. Mustafa ÖNEN Esra TUNÇ Telif Hakkı (c) 2024 ULUSLARARASI AKADEMİK BİRİKİM DERGİSİ 2025-01-01 2025-01-01 7 5 Sanat Okuryazarlığı Ve Tarihsel Empati Becerileri Bağlamında Ressamları Konu Alan Resimli Çocuk Kitaplarının Hayat Bilgisi Dersine Entegrasyonu https://akademikbirikimdergisi.com/index.php/uabd/article/view/299 <p><em>Hayat Bilgisi dersi çocuğun bildiği ve tanıdığı bir çevreden başlayarak, hayat ile ilgili ilk duygu, davranış ve düşüncelerin oluştuğu bir derstir. Bu araştırmada, sanat okuryazalığı ve tarihsel empati becerileri bağlamında ressamları konu alan çocuk kitaplarının hayat bilgisi dersine entegrasyonu amaçlanmıştır. Bu araştırmada nitel araştırma desenlerinden doküman analizi kullanılmıştır. Veriler betimsel analiz yöntemiyle incelenmiştir. Bu araştırmada amaçsal örnekleme yöntemlerinden ölçüt örnekleme kullanılmıştır. Ben Picasso ve Ben Dali başlıklı resimli çocuk kitapları araştırmanın çalışma grubunu oluşturmaktadır. Söz konusu kitaplar hayat bilgisi dersi bağlamında, 2024 yılında Millî Eğitim Bakanlığı tarafından yenilenen beceriler içinde yer alan tarihsel empati ve sanat okuryazarlığı becerileri ve bu becerilere ait bileşenler çerçevesinde analiz edilmiştir. Analizler sonucunda hayat bilgisi dersi kazanımlarıyla karşılaştırışıp ilkokul hayat bilgisi dersine entegre edilmesinin etkili olacağı sonucuna ulaşılmıştır.</em></p> Zeynep Sude ÖZKAN Telif Hakkı (c) 2024 ULUSLARARASI AKADEMİK BİRİKİM DERGİSİ 2025-01-01 2025-01-01 7 5 Modern Karar Verme Metodu Olarak “Tasarım Yönetimi”, Kamu Kararlarında Etkinlik, Verimlilik ve Bir Uygulama https://akademikbirikimdergisi.com/index.php/uabd/article/view/300 <p><em>Yönetim uygulamalarında etkinlik ve verimlilik, kararın "en uygun seçim" olması ile yakından ilgilidir. Çalışma, ülkelerde sürdürülebilir kalkınmayı destekleyen ve modern karar alma yöntemleri arasında yer alan "karar süreçlerinde tasarım" teorisini kamu yönetiminde tanıtmayı amaçlamaktadır. Amaç doğrultusunda teorik ve örneklem araştırması gerçekleştirilmiştir. Teorik araştırma, kuramı açıklayan ve geliştiren akademik yayınlardan, örnekler ise "karar tasarım süreçleri" üzerine çalışan akademisyenler Simon ve Topalian metotları ile kamu uygulamalarından elde edilmiştir. Karar tasarım süreci altı adımdan oluşmaktadır. Çalışmanın teori, araştırma ve uygulama bulguları, ülkemizde sürdürülebilir kalkınmayı etkileyecek kamusal kararlarda kullanılan yöntemler arasında "Karar Tasarım Teorisi "nin de yer alması gerektiğini ortaya koymaktadır. Öneriyi destekleyen ve ülkemizde “Dengeli Kalkınma” konusunu irdeleyen bir karar tasarım modeline çalışmada yer verilmiştir. Ulaşılan model, ülkemizde var olan GSYH’sı düşük B Grubu iller bölgesini Karadeniz ve Akdeniz limanlarına iç suyolu gibi bağlayan iki adet "Bölünmüş Transit Karayolu" çevresine kurulmuştur. Gelişmiş A Grubu illerde tüm unsurları ile çalışan "Tedarik, Üretim ve Pazarlama Ekosistemi "nin az gelişmiş B Grubu illere klonlanması tasarlanmaktadır. Alanda yayın olmaması nedeniyle özgünlük sağlayan çalışmanın ülkemizde kamu kararlarında etkinlik ve verimliliğe, buna bağlı olarak sürdürülebilir kalkınmaya katkıda bulunacağı düşünülmektedir.</em></p> Sadık BADAK Telif Hakkı (c) 2024 ULUSLARARASI AKADEMİK BİRİKİM DERGİSİ 2025-01-01 2025-01-01 7 5 Türkiye’nin Uluslararası Göç Deneyimi Ve Geçici Koruma Uygulaması Üzerine Karşılaştırmalı Bir Değerlendirme https://akademikbirikimdergisi.com/index.php/uabd/article/view/302 <p><em>Tarih boyunca göç olgusu her zaman var olmuş ancak insanlık tarihinin gelişimine bağlı olarak çeşitlilik göstermiştir. İlk dönemlerde göçler; iklim koşulları, doğal afetler, kıtlık gibi nedenlerle yapılmakta iken günümüzde ise savaş, ekonomik ve siyasi nedenlerle göç hareketlilikleri devam etmektedir. Tarihin her döneminde göçlere dair bulgu ve bilgiler ile karşılaşmak mümkündür. Göç olgusu dinlerin dahi ortak konusu halini almıştır. </em><em>Bu çalışma temelde iki bölümden oluşmaktadır. Bu kapsamda çalışmaya giriş ve göçe dair kavramsal bir değerlendirme ile başlangıç yapılmaktadır. Akabinde çalışmanın ilk bölümünde bazı temel metinlerden referansla geçmişten günümüze göç meselesine bakış açıları incelenmekte ve günümüz uluslararası göçleri konu alan temel metinlerin ortaya çıkması ve gelişim süreci aktarılmaya çalışılmaktadır. Çalışmanın son bölümünde ise geçmişten günümüze Türkiye’nin göç deneyimine genel bir bakış atılmaktadır. Çalışmanın ana teması olarak, Suriye’de yaşanan iç savaş neticesinde Türkiye’ye yönelen göçler karşısında; Türkiye’nin göç yönetimi sürecinde güncellediği kimi </em><em>hukukî</em><em> düzenlemeler tanıtılmaktadır. Türkiye’nin Göç mevzuatına sonradan eklenen ve temel hükümlerin yer aldığı Geçici Koruma Yönetmeliği, Avrupa Birliği Geçici Koruma Yönergesi başta olmak üzere diğer çeşitli uluslararası hukuk metinleri ile karşılaştırılmak sureti ile bir değerlendirme sunulmaktadır. Çalışma, Türkiye’nin temel göç mevzuatına dair geliştirilen bazı tespit ve öneriler ile sonuçlandırılmaktadır.</em></p> Özlem AYIK Raci KILAVUZ Erkan ARSLAN Telif Hakkı (c) 2024 ULUSLARARASI AKADEMİK BİRİKİM DERGİSİ 2025-01-01 2025-01-01 7 5 The Effect of Leaders' Consciousness Level on Leadership Style https://akademikbirikimdergisi.com/index.php/uabd/article/view/304 <p><em>A lack of comprehensive studies were observed on how consciousness level of leader influences his/ her leadership style, demanding this qualitative content analysis. This analysis is applied with the aim of testing the impact of leader’s consciousness level on leadership style. Nine global leaders’ comments were examined by the researcher which were utilized from The Brave Ones series. Findings emphasize the important role that consciousness plays in shaping leadership style. The idea of this study is significant, especially in leadership literature because by applying Hawkins' Map of Consciousness, this study introduces a unique perspective that could provide new and valuable insights into how leadership works. Consequently, this study is an attempt to explore different reason behind the advent of leadership style. Also, this study could be an enlightment for organizations to solve the matter of how could leaders transcend their consciousness level to the highest ones by considering this map as a guide for them and for their followers to understand each other and thrive together.</em></p> Khetam MOHAMMED SAIF ABDULLAH AL-WAHBANI Selma KILIÇ KIRILMAZ Telif Hakkı (c) 2024 ULUSLARARASI AKADEMİK BİRİKİM DERGİSİ 2025-01-01 2025-01-01 7 5 Anı ve Bellek Kavramları Bağlamında ‘Sivas’ Serisi https://akademikbirikimdergisi.com/index.php/uabd/article/view/305 <p style="font-weight: 400;"><em>Bu araştırma, Ali Can Taşkan' ın, Kaan Müjdeci’nin "Sivas" filmi odağında “Sivas Serisi” olarak adlandırdığı çalışmalarını, anı ve bellek kavramlarının kendi kişisel tarihindeki yansımalarını, sinema ve resim ilişkisinin metinlerarası yaklaşımıyla nasıl ele aldığını inceler. "Sivas" filmi, Anadolu’nun bir köyünde yaşayan bir çocuğun sahiplendiği Sivas Kangal cinsi köpekle olan ilişkisini anlatır. Taşkan’ ın çalışmaları, filmdeki karakterler ve yaşanan olaylar ile kendi hayatındaki anı ve tecrübelerin trajik örgüsü arasında paralellik kurar. Taşkan, film ile anılarında yer edinen dayısı Muhlis Yücel’in trajik yaşamı arasında da esasen izleyici konumundadır. Dolayısıyla sinemanın yarattığı kurgu ve bizatihi yaşamın sunduğu bu iki öyküde ortak buluşmayı ve diyaloğu “Sivas Serisi” çalışmaları ile Taşkan yeniden anlamlandırır. Film sahnelerinden seçilen görüntülerin resme dönüşmesiyle oluşturulan çalışmalar Yücel ve köy evindeki sivas kangalı cinsi Zalım’ ı yansıtır. Bu noktada Taşkan yaşamlarına şahit olduğu Yücel’in ve köpegi Zalım’ın ölümüyle anılarında taşıdığı varlıklarını Sivas filminin kurgusunda yeniden izleyici olarak bu sefer ikinci kez yoğun bir sinematografik karşılaşmalar örgüsünde anlamlandırma imkanı bulur ve bu iki öyküdeki pasif konumu şimdi üretimleriyle onu olayın bir parçası olarak kendi bakışıyla yeniden varlık gösterir. Bu bağlamda araştırma, film ve film bağlamında üretilen işler, Heidegger, Nietzschei, Bergson ve Sartre gibi düşünürlerin bellek, yalnızlık ve varoluş gibi kavramları üzerinden incelenmektedir. Ayrıca Julia Kristeva'nın 1960’larda ilerlettiği bir teori olan metinlerarasılık kavramı, Sivas filminin üretilen çalışmalar ile metinlerarası ilişkisini ortaya koyar. Taşkan’ın, filmdeki sahnelerle karşılaşması, anılarını çalışmalara dönüştürmesine neden olur. Çalışmalarda sadece siyah-beyaz kullanımyla nostaljik ve trajik bir anlatım yansıtma amacındadır. Sonuç olarak Taşkan üretimlerinde sinema ve resim etkileşimini kullanarak izleyiciye hem kişisel hem de toplumsal bir çatışma ortamı sunduğu gibi aynı zamanda kendi içsel çatışmasınıda var ettigi bir alan yaratır. "Sivas" serisi çalışmaları, Taşkan’ ın belleğindeki trajik anıların film aracılığı ile ortaya çıkarak yalnızlık ve toplum baskısının etkilerini, filmden alınan sahnelerle anılarındaki Yücel’in hayatı üzerinden birleştirerek derinlemesine bir sorgulama yansıtır.</em></p> Ali Can TAŞKAN Özlem GÖK Telif Hakkı (c) 2024 ULUSLARARASI AKADEMİK BİRİKİM DERGİSİ 2025-01-01 2025-01-01 7 5 World on the Brink of Apocalypse: A Text Linguistic Analysis of How Close to Savage the Soul by John Atcheson https://akademikbirikimdergisi.com/index.php/uabd/article/view/306 <p><em>Son yıllarda dünya çok sayıda çevresel sorunla karşı karşıya kalmıştır. Ormansızlaşma endişe verici bir hızla devam etmekte, fosil yakıt tüketimi yüksek seyretmekte ve atmosferdeki karbondioksit seviyeleri her geçen gün yükselmektedir. Doğal kaynakların aşırı tüketiminin yanı sıra, ekolojik sistemlerin istikrarı da giderek bozulmakta ve ‘iklim değişikliği’ kavramının ortaya çıkmasına neden olmaktadır. Doğal kaynakların pervasızca kullanımı çevrenin hassas dengesinin bozulmasına sebep olmaktadır. Ekolojistler, çevre aktivistleri ve akademisyenler, çevre bilincini teşvik etmek ve gelecekteki sonuçları hafifletmek için tüm sektörlerde harekete geçilmesini savunuyor. Bu alanlardan biri olarak Eko-kurgu, toplumun karşılaştığı çevresel zorlukların ele alınmasında önemli bir rol oynamaktadır. Bu bağlamda, John Atcheson'ın How Close to Savage the Soul adlı kısa öyküsü, yaşlı bir adam ve torununun Outer Banks'e yaptıkları yolculukta yansıtıldığı gibi, toplumsal beklentilerle çatışan gelecekteki bir dünyayı tasvir etmektedir. Bu makale, çevresel yıkımı ve geleceğe dair endişeleri betimleyen bu kısa öyküyü metin dilbilim çerçevesinde, eko eleştirel bir bakış açısıyla analiz etmeyi amaçlamaktadır.</em></p> Gülçin TAŞDEMİR Gülşen TORUSDAĞ Telif Hakkı (c) 2025 ULUSLARARASI AKADEMİK BİRİKİM DERGİSİ 2025-01-01 2025-01-01 7 5 Adalet ve Kalkınma Partisi İktidarına Kadar Türkiye’de Bürokrasi ve Siyaset İlişkisi https://akademikbirikimdergisi.com/index.php/uabd/article/view/309 <p>Siyasi organizasyonların büyüklük ve gelişmişlik bakımından en dikkate değeri devlet adı verilen yapılanmadır. Devlet, insanların doğa halinde karşılaştıkları zorluklar ve güvenlik gibi problemler karşısında birtakım haklarından vazgeçip bu haklarını kendilerinden daha üstün bir güce toplumsal sözleşmeyle devretmeleri sonucu ortaya çıkmıştır. Devletin ortaya çıkması sonrasında yönetilmesiyle ilgili siyaset ve bürokrasi kurumlarının öne çıktığı görülmektedir. Devletin üç temel fonksiyonundan yürütme kapsamında yer alan bu kurumların birbirleriyle ilişkileri ve üstünlük kurma mücadeleleri devletin ortaya çıkmasıyla başlamıştır. Devletin yönetim gücünü elinde bulunduran siyaset kurumu kimi zaman bürokratik gücün bilgi, uzmanlık, tecrübe gibi özellikleri nedeniyle üstünlük kuramamış ve iktidarın gücünü paylaşmak durumunda kalmıştır. Siyasetin güçlü olduğu dönemlerde bürokrasi onun yardımcısı ve verdiği görevleri gerçekleştiren tamamlayıcısı olmuştur. Türkiye’de, Osmanlı Devletinden Adalet ve Kalkınma Partisine (Ak Parti) kadar bürokrasi ve siyaset kurumlarının mücadeleleri devam etmiştir. Siyasi iradenin padişah gibi monarşiyle idare edildiği dönemlerde sadece verilen görevleri gerçekleştiren bürokrasi, meşruti monarşiyle birlikte devlet yönetiminde etkili olmaya başlamış ve siyaseti yönlendirmeye başlamıştır. Türkiye Cumhuriyeti’nde ise devlet yönetiminin tek parti ile idare edildiği dönemler ve çok partili dönemde koalisyonların olmadığı hükümetlerde siyaset kurumunun bürokrasiye karşı etkin olduğunu, iktidarın gücünü tek başına kullandığı söylenebilir. Koalisyon hükümetlerinde ise bürokrasi kendine has özellikleri ve iktidarı paylaşan partiler arasındaki mücadelelerden faydalanarak devlet yönetiminde söz sahibi olmaya çalışmış, siyasi iktidarı yönlendirebilme fırsatı yakalamıştır. Bu çalışmada Osmanlı Devleti ve Türkiye Cumhuriyeti’nde Ak Partiye kadar bürokrasi-siyaset ilişkilerinin periyodik dönemler halinde nasıl şekillendiği ve değiştiği ele alınacaktır. Bu çalışmayla bürokrasi ve siyaset kurumunun iki devlet dönemindeki durumu ele alınarak bu alanda literatüre katkı sağlayacağı düşünülmektedir.</p> Recep KAYA Erdal BAYRAKCI Telif Hakkı (c) 2025 ULUSLARARASI AKADEMİK BİRİKİM DERGİSİ 2025-01-01 2025-01-01 7 5 Algılanan COVID-19 Bulaşılabilirliğinin Hijyen Ve COVID-19’dan Kaçınma Davranışlarına Etkisi https://akademikbirikimdergisi.com/index.php/uabd/article/view/310 <p>Bu araştırmanın temel amacı, “Algılanan COVID-19 Bulaşılabilirliğinin Hijyen ve COVID-19’dan Kaçınma Davranışlarına Etkisinin Yol Analizi ile Belirlenmesidir”. Bu amaçla öncelikle araştırmanın amacı, önemi, varsayımları, sınırlıkları, genel bilgiler (pandemi, coronavirüsler, COVİD-19, epidemiyolojisi, klinik özellikleri, bulaş yolları), algılanan COVID-19 bulaşılabilirliği, COVID-19’dan kaçınma ve hijyen hakkında bilgiler verilmiştir. Araştırmanın evrenini; 2022 yılının Temmuz-Ağustos aylarında Adana il merkezinde yaşayan 18 yaş ve üstü bireyler oluşturmaktadır. Araştırmada kolayda örnekleme yöntemi kullanılmıştır. Araştırmada; farklılık testleri, yol (path) analizi teknikleri kullanılmıştır. Toplamda 412 kişiden elde edilen veriler, SPSS ve AMOS paket programları ile değerlendirilmiştir. Araştırmanın güvenilirlik katsayısı Alfa = 0,887’dır. Bu değer 0,80≤α&lt;1,00 arasında olduğundan, çalışmanın güvenilirliği yüksek derecededir. Algılanan COVID-19 bulaşılabilirliğinde, COVID-19’dan kaçınmada ve hijyen davranışlarında demografik verilere göre farklılık olup olmadığını belirlemek amacıyla; “Bağımsız Örneklemler T Testi” ve “Tek Yönlü ANOVA” testleri yapılmıştır. Bağımsız örneklemler t-testi sonucunda katılımcıların medeni durumuna, cinsiyete, eğitim durumuna, yaşa ve gelir düzeyine göre bütün boyutlar “kararsızım” demişlerdir. Yol (path) analizi sonucunda bulunan uyum değerleri bulunan modelin yapı geçerliliğinin olduğunu göstermiştir. Araştırmanın path (yol) analiz sonuçlarına göre; Bağımsız değişken olan algılanan COVID-19 bulaşılabilirliğinin, hijyen davranışları ve COVID-19’dan kaçınma bağımlı değişkenleri üzerindeki direk etkisi önemli ve pozitif bulunmuştur.</p> Nuh ATAMAN Yalçın KARAGÖZ Telif Hakkı (c) 2025 ULUSLARARASI AKADEMİK BİRİKİM DERGİSİ 2025-01-01 2025-01-01 7 5 Uluslararası Göçün Göç Alan Ülkeler Açısından Ekonomik Belirleyicileri: G7 Ülkeleri İçin Panel Veri Analizi https://akademikbirikimdergisi.com/index.php/uabd/article/view/311 <p><em>Dünya genelinde giderek artan uluslararası göç ev sahibi ülkelerin ekonomik, sosyal ve politik yapılarından etkilenebilmektedir. Göçmenlerin hareketleri özellikle ekonomik faktörler tarafından şekillenebilmektedir. Burada ev sahibi ülkenin ekonomik göstergeleri arasında yer alan ekonomik büyüme, işsizlik ve enflasyon oranları çekici faktörler olarak önemli bir paya sahiptir. Bu ekonomik göstergeler, bireylerin göç etme kararlarını etkileyebilmektedir. Bu çalışmada uluslararası göçün ekonomik belirleyicileri olarak bu üç faktör incelenecektir. </em><em>Bu çalışmanın amacı G7 ülkeleri için 1994-2022 yılları verilerini kullanarak ekonomik büyüme, işsizlik ve enflasyonun uluslararası göç üzerine etkilerini göç alan ülkeler açısından panel veri analizi yöntemiyle araştırmaktır. Elde edilen bulgulara göre ev sahibi ülkenin ekonomik büyümesinde meydana gelen bir artış net göç oranlarında da artış yaratmaktadır. İlaveten ev sahibi ülkenin işsizlik ve enflasyon oranlarında meydana gelen bir artış ülkenin net göç oranlarını azaltmaktadır.</em></p> <p><strong><em>Kelimeler: </em></strong><em>Uluslararası Göç, Ekonomik Büyüme, İşsizlik, Enflasyon, G7 Ülkeleri</em></p> Tuğba KONUK Telif Hakkı (c) 2025 ULUSLARARASI AKADEMİK BİRİKİM DERGİSİ 2025-01-01 2025-01-01 7 5 Sınav Sorularının Geliştirilmesinde Rasch Analizi Kullanımı https://akademikbirikimdergisi.com/index.php/uabd/article/view/312 <p><em>Eğitimciler öğrencileri, öğrenci becerilerini, yeterliliklerini sınav, test ve quiz gibi değerlendirme süreçlerini kullanarak ölçmek isterler. Bu çalışmanın amacı, eğitim süreçlerinde sınavların ölçme geçerliliğini ve güvenilirliğini artırmak için Rasch analizi yönteminin uygulamalı bir örneğini sunmak ve sınav sorularının zorluk düzeylerini ve ayırt edicilik özelliklerini belirlemedeki rolünü ortaya koymaktır. Bu çalışmada kullanılan ölçme aracı,&nbsp; Türkiye'deki bir üniversitede yabancı dil muafiyet sınavına giren 650 üniversite 1. Sınıf öğrencisinden oluşmaktadır. Testin özellikleri Rasch modeli kullanılarak incelenmiştir. 20 maddeden oluşan nihai testin güvenilirlik düzeyi 0,74 olarak hesaplanmıştır. Test sorularının modele uygunluğu için tek boyutluluk, değişmezlik, Rasch modele uyum, model güvenilirliği testleri uygulanmıştır. Verinin modele uygunluğu için varsayımlar( tek boyutluluk, değişmezlik, model uyumu, güvenirlik) sınanmış ve 6 soru analizden çıkarılmıştır. 14 soru için öğrencilerin yanıtlama düzeyleri ve soruların zorluk parametreleri elde edilmiştir. En zor soru s12 ve en kolay soru ise, s5 olarak bulunmuştur.&nbsp; Soruların %7,14’ü çok kolay ve çok zor, %14,2’si kolay, %50’si orta ve %21,4’ü zor sorulardan oluşmaktadır. Yetenek değerleri, genel olarak 0.540 ile 0.903 arasında değişmekte ve testin maddelerinin ayırt edicilik açısından makul düzeyde olduğunu göstermektedir. Zorluk düzeyleri dengeli dağıldığı için, test hem düşük hem de yüksek yetenek düzeyindeki bireyleri ayırt etme kapasitesine sahiptir. Düşük ayırt edicilik gösteren maddeler ("s12", "s16") gözden geçirilebilir ve gerekirse testten çıkarılabilir ya da yeniden düzenlenebilir.</em></p> Zeynep ÖZTÜRK Telif Hakkı (c) 2025 ULUSLARARASI AKADEMİK BİRİKİM DERGİSİ 2025-01-01 2025-01-01 7 5 Platon’da Adalet ve Erdemin Doğası Üzerine https://akademikbirikimdergisi.com/index.php/uabd/article/view/313 <p>Bu makalenin amacı Platon’un adalet kavramını ele alırken, adaletin bireyden ziyade toplumun bütünlüğü içinde anlaşılması gerektiği vurgusunu meydana çıkarmaya çalışmaktır. Platon, adaletin yalnızca bireylerin birbirleriyle olan ilişkilerinde değil, aynı zamanda toplumun temel yapısında da bir düzen sağlayan ana ilkelerden biri olduğu görüşündedir. Bu bağlamda, adaletin erdemler arasında öne çıktığını ve diğer erdemlerle birlikte bir bütün oluşturduğunu belirtmek, Platon’un etik sisteminin karmaşıklığını ve derinliğini gösterir. Sofistlerin göreliliğine karşı çıkan filozof, adaletin ve doğruluğun nesnel bir temele oturduğunu savunur. Bu durumda, adalet sadece güçlü olanın çıkarlarını korumak değil, tüm bireylerin menfaatlerini göz önünde bulunduran bir ilke olarak kendini gösterir. Burada, Platon'un “doğruluk” kavramını adaletle ilgili bir temel olarak gördüğü ve bireylerdeki erdemlerin, toplumun adalet anlayışıyla doğrudan bağlantılı olduğu gerçeği belirginleşir. Yani, bireyler adil bir toplum içinde sadece kendi çıkarlarını değil, aynı zamanda başkalarının çıkarlarını da gözetmek zorundadır. Bu makale, Platon’un erdem anlayışını farklı insan tipleriyle, özellikle de Thrasymakhos gibi sofistlerle karşılaştırarak, birey üzerinden topluma doğru giden bir erdem izahı sunmaktadır. Thrasymakhos’un bakış açısı, güçlünün haklı olduğu anlayışını benimserken; Platon, erdemi ve doğruyu ararken bireyin ruhundaki dengesizlikleri de gündeme getirir. Burada bireylerin içsel hedeflerini göz ardı etmeleri, sosyal yapı içinde daha geniş bir adaletsizlik olarak kendini gösterir. Platon’un adalet anlayışını toplumun düzeninin sağlanmasında temsilci bir olgu olarak ifade etmesi, ayrıca bireylerin kendi işlerine odaklandıkları bir ortamda, herkesin en iyi şekilde çalışacağı fikrini destekler. İyi bir devlet, bu bireylerin farklı yeteneklerinin ve uzmanlıklarının toplumsal iş bölümüne göre düzenlenmesiyle inşa edilir. Bu hem bireysel hem de toplumsal mutluluğun sağlanması için gerekli bir koşuldur. Sonuç olarak, Adalet, yalnızca bir etik ilke değil, aynı zamanda bireylerin toplumsal varlıkları olarak kimlik bulmalarını sağlayan bir yapı taşıdır. Bu yaklaşım, felsefi düşüncenin insan doğasının karmaşıklığına derin bir bakış açısı sunarak, adaletin evrensel değerini ve gerekliliğini ortaya koyar.</p> Vehip BİRLİK Telif Hakkı (c) 2025 ULUSLARARASI AKADEMİK BİRİKİM DERGİSİ 2025-01-01 2025-01-01 7 5 İşgücü Verimliliği ve Yüksek Teknoloji Ticareti: Türkiye Örneği https://akademikbirikimdergisi.com/index.php/uabd/article/view/314 <p><em>This study explores the relationship between labor productivity growth and high-technology trade in Turkiye from 2004 to 2022, utilizing annual data from the Turkish Statistical Institute and the World Bank. The high-technology trade index was constructed via Principal Component Analysis (PCA) based on the shares of high-tech exports and imports, while labor productivity was calculated as the ratio of chained volume GDP to full-time equivalent employment. Utilizing Ng &amp; Perron and Elliott, Rothenberg, and Stock (ERS) tests, the results revealed non-stationarity in the variables. The results of Fourier Shin (2016) and Shin (1994) provide mixed cointegration evidence: while the Shin test suggests no long-term relationship, the Fourier Shin test indicates cointegration between the studied variables.</em></p> Maya MOALLA Seyit Ali MİÇOOĞULLARI Telif Hakkı (c) 2025 ULUSLARARASI AKADEMİK BİRİKİM DERGİSİ 2025-01-01 2025-01-01 7 5 Hisse Senedi ve Döviz Piyasalarında Zayıf Formda Etkinliğin Test Edilmesi: Türkiye Örneği https://akademikbirikimdergisi.com/index.php/uabd/article/view/315 <p><em>Bu çalışmanın amacı hisse senedi ve döviz piyasalarında zayıf formda etkinliğin incelenmesidir. Bu çerçevede Türkiye hisse senedi ve döviz piyasaları açısından BIST 100 Endeksinin, Dolar/TL kurunun ve Euro/TL kurunun 01.01.2014-28.11.2024 dönemine ilişkin günlük kapanış fiyatları üzerinden analiz gerçekleştirilmiştir. Çalışmanın amacına uygun olarak zayıf formda etkinliklerin tespit edilmesinde ADF ve PP birim kök testleri ile varyans oranı testi kullanılmıştır. Birim kök testleri sonucunda elde edilen bulgular, Türkiye’de analiz dönemi içinde hisse senedi ve döviz piyasalarının zayıf formda etkin olduğunu göstermektedir. Varyans oran testi ise BIST 100 Endeksi ile Euro/TL kurunun zayıf formda etkin olduğuna ve Dolar/TL kurunun ise zayıf formda etkin olmadığına dair kanıtlar sunmaktadır. Piyasaların zayıf formda etkin olması, yatırımcıların geçmiş dönemlere ait verileri kullanarak normalin üzerinde getiri elde edemeyeceğini, fiyatların rassal bir şekilde gerçekleştiğini ifade etmektedir.</em></p> Arzu ÖZMERDİVANLI Telif Hakkı (c) 2025 ULUSLARARASI AKADEMİK BİRİKİM DERGİSİ 2025-01-01 2025-01-01 7 5 İşletmelerde Açık İnovasyon Kavramının Yapay Zekâ ve IoT Teknolojisi ile İlişkisinin Sektörel Bazda İncelenmesi https://akademikbirikimdergisi.com/index.php/uabd/article/view/316 <p><em>Dijitalleşmenin hızla yaygınlaşmasının sonucu olarak inovasyon her alanda gündemde olan bir konudur. Bu çalışma işletmelerde açık inovasyon yaklaşımının, yapay zekâ (YZ) ve Nesnelerin İnterneti (IoT) teknolojileriyle olan ilişkisini ve bu ilişkinin sektörel düzeyde nasıl şekillendiğini ele almaktadır. Açık inovasyon, işletmelerin sadece kendi iç kaynaklarını değil, dış kaynakları da etkin bir şekilde kullanarak yenilik süreçlerini optimize etmelerini ifade etmektedir. Son yıllarda hızla gelişen YZ ve IoT teknolojileri, işletmelerin açık inovasyon stratejilerini destekleyen güçlü araçlar olarak öne çıkmaktadır. Çalışmada sektörel bazda YZ ve IoT’nin açık inovasyon süreçlerini nasıl dönüştürdüğü incelenmiştir. Çalışma, bu teknolojilerin sadece işletmelerin rekabet gücünü artırmakla kalmayıp, aynı zamanda iş birlikçi inovasyon ağlarının genişletilmesine olanak tanıdığını ortaya koymaktadır. Açık inovasyonun YZ ve IoT ile entegrasyonu, farklı sektörlerdeki işletmelerin yenilikçilik kapasitesini artırmakta ve bu teknolojiler gelecekteki iş modellerinin dönüşümünde kritik bir rol oynamaktadır. </em></p> Vildan BAYRAM Şükrü Mustafa KAYA Telif Hakkı (c) 2025 ULUSLARARASI AKADEMİK BİRİKİM DERGİSİ 2025-01-01 2025-01-01 7 5 Muhasebe Alanında Dijital Dönüşüm ve Yapay Zeka Bibliyometrik Bir Analiz (2006-2024) https://akademikbirikimdergisi.com/index.php/uabd/article/view/317 <p><em>Bu çalışmada, 2006-2024 yılları arasında muhasebe alanında dijital dönüşüm ve yapay zeka temalarında yayımlanan bilimsel araştırma makalelerinin temel eğilimlerini bibliyometrik analiz yöntemiyle incelenmesi amaçlanmıştır. Araştırma kapsamında, Web of Science (WOS) veri tabanından elde edilen 467 makalenin verisi kullanılmıştır.&nbsp; Verilerin analizi için R-Studio programının “biblioshiny for bibliometrix” uygulaması kullanılmıştır. Araştırma bulgularına göre 2020 yılından sonra yapay zeka ve dijital dönüşüm konularında yapılan çalışmalarda belirgin bir artış tespit edilmiştir. En çok yayın yapılan ülkelerin Çin, ABD ve Birleşik Krallık, ilgili temada en çok yayın kabul etmiş olan dergilerin “International Journal of Accounting Information Systems”, “Intelligent Systems in Accounting, Finance and Management”, “Journal of Emerging Technologies in Accounting”, en çok atıf alan yazarlar ise Moll ve Yigitbasioglu olmuştur. 992 adet anahtar kelime ile yapılan tematik analize göre "Artificial Intelligence" (Yapay Zeka), "Digital Transformation" (Dijital Dönüşüm) ve "Big Data" (Büyük Veri) gibi konular hem önemli temel temalar hem de artan bir araştırma trendi içerisinde oldukları görülmektedir. Ayrıca, son yıllarda "ChatGPT" ve "Fintech" gibi yenilikçi kavramlarında hızla öne çıktığı tespit edilmiştir.</em></p> Okan GARİP Telif Hakkı (c) 2025 ULUSLARARASI AKADEMİK BİRİKİM DERGİSİ 2025-01-01 2025-01-01 7 5 Medya Okuryazarlığı ve Spor https://akademikbirikimdergisi.com/index.php/uabd/article/view/318 <p>Bu çalışmanın amacı spor medyasını eleştirel medya okuryazarlığı perspektifiyle ele alarak spor medyasının toplum ve medya ile ilişkilerini incelemektedir. Spor, medya ve toplum arasındaki sürekli etkileşime odaklanılarak, sporun toplumsal değerleri nasıl yansıttığı ve medya aracılığıyla nasıl inşa edildiği anlatılmaktadır. Küresel kapitalizmin sporu nasıl etkilediği ve sporun ekonomik, politik ve toplumsal konularla nasıl iç içe geçtiği üzerinde durulmaktadır. Ayrıca spor medyasının anlam inşası süreçlerini incelerken dilbilimsel, semiyotik ve iletişimsel teoriler kullanılmaktadır. Medya okuryazarlığı ve eleştirel medya okuryazarlığı kavramları da ele alınarak spor medyasının tüketici ve üretici tarafından nasıl anlaşılması gerektiği tartışılmaktadır. Medya okuryazarlığı, spor medyasının içeriklerini doğru bir şekilde anlamayı ve değerlendirmeyi hedeflerken, eleştirel medya okuryazarlığı ise medyanın sahiplik yapısı, ideolojisi ve sınıf yapısını sorgulamayı ve medyanın gücünü eleştirel bir şekilde değerlendirmeyi amaçlamaktadır. Spor medyasının içeriklerinin oluşturulma süreçlerindeki ideolojik, ekonomik ve siyasi etkileri incelenirken, spor medyasının propagandayla nasıl ilişkilendirilebileceği ve medya ile spor arasındaki karmaşık ilişkinin nasıl anlaşılması gerektiği üzerinde durulmaktadır. Sonuç olarak, spor medyasının içeriği, yalnızca spor etkinlikleriyle sınırlı değildir; aynı zamanda toplumsal cinsiyet normları, milliyetçilik, sınıfsal farklılıklar, ideolojiler ve politik kararlar gibi toplumsal konuları da yansıtmaktadır. Bu nedenle, spor medyasının içeriğini anlayabilmek için sosyolojik bir bakış açısı ve eleştirel okuryazarlık becerileri gerekmektedir. Bu çalışma, spor medyasının anlamını ve etkisini eleştirel bir bakış açısıyla incelemeyi amaçlayarak, spor medyasının toplum ve medya içindeki rolünü daha iyi anlamamıza yardımcı olmaktadır.</p> Nehir DEVRİM ESEROL Telif Hakkı (c) 2025 ULUSLARARASI AKADEMİK BİRİKİM DERGİSİ 2025-01-01 2025-01-01 7 5 İbn Haldun’un Dönemler Kuramının İnsan Doğası Üzerinden Değerlendirilmesi https://akademikbirikimdergisi.com/index.php/uabd/article/view/320 <p style="font-weight: 400;"><em>İnsan doğası kavramı yüzyıllar boyunca farklı düşünürler tarafından ele alınıp incelenmiş bir konudur. İbn Haldun da insan doğası ile ilgili görüş belirtmiş düşünürlerden bir tanesidir. Kavram, ana hatlarıyla insanlardaki zorunlu ve değişmez nitelikteki karakteri ifade etmek için kullanılmaktadır. İbn Haldun Mukaddime isimli ünlü eserinde üç tip insan doğası olduğuna dair görüş bildirmektedir. Düşünürün gerek toplumsal kuramı gerekse devlet kuramı onun insan doğası fikri ile ilgili ve ilişkilidir. Düşünür toplumsal gelişmeyi kaçınılmaz bir durum olarak görmektedir. Ayrıca düşünürün fikirlerinde insan doğası fikri ve toplumsal gelişme arasında yakın bir ilişki olduğu da görülmektedir. Devletlerin kuruluşundan yıkılışına kadar olan aşamalarını açıklamaya çalışan düşünürde, dönemler kuramı olarak isimlendirilen bu süreç de insan doğası fikri ile ilgili ve ilişkilidir. Düşünür, devletin kuruluşunu saldırgan insan doğası ile ilişkilendiririrken bir yandan da düşünürde devletin yıkılışına kadar giden süreçte insan doğası fikrinin bu süreçte sürecin açıklanması açısından önemli olduğu görülmektedir. Düşünür toplumsal gelişme ile birlikte insan doğasının hayvani bir şekil aldığını düşünmekte ve buna ek olarak insan doğasının tahrip olduğunu ileri sürmektedir. İşte bu durum devletin kuruluşundan yıkılışına kadar giden süreçte süreci açıklama noktasında oldukça merkezi bir konumda bulunmaktadır.</em></p> Serhat DÜVENCİ Telif Hakkı (c) 2025 ULUSLARARASI AKADEMİK BİRİKİM DERGİSİ 2025-01-01 2025-01-01 7 5 Çevresel Sürdürülebilirlik ve Teknolojideki Değişimlerin İncelenmesi https://akademikbirikimdergisi.com/index.php/uabd/article/view/321 <p>İnsan varoluşundan itibaren çevresiyle yakın ilişki içerisindedir. Ancak yeryüzündeki diğer canlılardan farklı olarak sadece insan, yaşayabilmek için çevresini değiştirmek zorundadır. İnsan bu değişimi yaparken teknolojiden yararlanmakta ve refah düzeyini artırmak için sürekli olarak doğanın kaynaklarının sınırsız olduğu kabulüyle çevreyi kullanmaya devam etmektedir. Bunun sonucunda da 19. yüzyılın son çeyreğinden itibaren artan bir şekilde, dikkat çekici düzeyde çevre sorunları ile karşılaşılmaktadır. Dünyadaki yaşamı tehlikeye atan boyutlarda çevre sorunları söz konusu olunca çevresel sürdürülebilirlik konusu gündeme gelmiştir. Teknoloji, çevresel sürdürülebilirlik açısından hem engelleyici hem de destekleyici faktördür. Üretim teknolojileri açısından bakıldığında özellikle kirletici teknolojiler çevresel sürdürülebilirliğe engel olmaktadır. Çevre teknolojileri, dijital teknolojiler gibi yeni nesil teknolojiler çevresel sürdürülebilirliği sağlayan, destekleyen teknolojilerdir. Sonuç olarak bu çalışmanın amacı çevresel sürdürülebilirlik ile teknoloji arasındaki fayda – zarar ilişkisini inceleyerek teknolojideki değişimlerin çevresel sürdürülebilirlik üzerindeki etkilerini ortaya koymaktır.</p> <p>Anahtar Kelimeler: Çevre, Sürdürülebilirlik, Çevresel Sürdürülebilirlik, Sürdürülebilir Kalkınma, Teknolojik Değişim</p> Doç. Dr. Ahsen SAÇLI Telif Hakkı (c) 2025 ULUSLARARASI AKADEMİK BİRİKİM DERGİSİ 2025-01-01 2025-01-01 7 5 Yapay Zeka Sistemlerine Etik Değerlerin Entegrasyonu-Kavramsal Çerçevede Bir Tartışma https://akademikbirikimdergisi.com/index.php/uabd/article/view/322 <p><em>Yapay zekâ (YZ), hem tarihsel hem de çağdaş unsurları bir araya getiren bir alan olarak dikkat çekmektedir. Tarihsel açıdan, YZ ile ilgili bilimsel tartışmaların kökenleri 1950'lere kadar uzanmakta olup, felsefi tartışmalar ise antik Yunan dönemine kadar geriye gitmektedir. Çağdaş açıdan ise, YZ alanında, veri işleme teknolojilerindeki büyük ilerlemeler sayesinde, "YZ kışı" olarak adlandırılan duraklama dönemlerinden sonra yeniden önemli bir ivme kazanılmıştır. Bu bağlamda, YZ yalnızca bilimsel bir disiplin olmanın ötesine geçmiş, aynı zamanda siyaset ve iş dünyasında da önemli bir konu haline gelmiştir. YZ'nin kendisi, doğası gereği etik ya da etik dışı bir varlık değildir; ancak, uygulama biçimleri etik sorunlar doğurabilir. Bu nedenle, YZ teknolojilerine duyulan güvenin artırılması, bu teknolojilerin geniş çapta kabul görmesi açısından temel bir gereklilik olarak ortaya çıkmaktadır. YZ'nin etik ilkelerle uyumlu bir şekilde tasarlanması ve uygulanması konusunda, ulusal ve uluslararası düzeyde yoğun tartışmalar sürdürülmektedir. Normlar ve standartlar, uzman gruplarının, fikir birliği ile geliştirdiği için, bir dereceye kadar ahlaki değerlere de dayandırılabilir. Ancak, teknik standardizasyonun amacı, özellikle "etik YZ" bağlamında, kültürel olarak sabitlenmiş belirli değerleri ya da ahlak kurallarını desteklemek değildir. Bu çalışmada öncelikle yapay zekâ ve etik ayrı başlıklarda kavramsal olarak tanımlanmış ve yapay zekâ sistemlerinin kullanımına ilişkin etik boyutlar sunulmuştur. Ardından etik bir yapay zekânın inşa edilmesinin ne kadar mümkün olduğu literatür araştırması yöntemi kapsamı ve Milgram Deneyi örneğiyle incelenmiş olup, bunu mümkün kılmak için gereken etik yönler ele alınmıştır. Çalışmanın amacı ise YZ sistemlerine etik değerlerin entegrasyonunun mümkün olup olmadığını sorgulamaktır. Bu her ne kadar zor gözükse de, sistemlerin şeffaflığı ve kullanıcıların eleştirel yaklaşımı, etik olmayan kararların önlenmesinde kilit rol oynayacağı ve yapay zekâ uygulamalarının, açık kriterlere göre değerlendirilmesi gerektiği bulgusu çalışma kapsamında elde edilmiştir</em><em>.</em></p> Büşra Fadim SARIKAYA TÜNALP Telif Hakkı (c) 2025 ULUSLARARASI AKADEMİK BİRİKİM DERGİSİ 2025-01-01 2025-01-01 7 5