Türkiye’de Tarım Sektörü Bitkisel Üretim Değeri Belirleyicileri Üzerine Mekânsal Bir Analiz
Anahtar Kelimeler:
tarım sektörü- mekansal analiz- düzey 3 bölgeleri- Moran's I istatistiğiÖzet
Toplumların yaşamlarının devam edebilirliği ancak her koşul ve şartta gıda gereksinimlerinin karşılanmasına bağlıdır. Son yıllarda yaşanan Covid 19 küresel salgını ve ardından yaşanan Rusya-Ukrayna arasındaki yüksek gerilim nedeniyle oluşan gıda tedarik zincirindeki kırılma, gıda güvenliği konusunu yeniden gündeme getirmiş, karşılaşılabilecek olası bir gıda krizine yönelik ekonomilerin eylem planları geliştirilmesi gerektiği farklı platformlarda vurgulanmıştır. Bu bağlamda çalışmanın ana temasını tarım sektörü oluşturmaktadır. Çalışmada sektörün belirleyicileri arasında yer alan bitkisel üretim değeri, tarımsal sulamada kullanılan enerji tüketimi, gıda enflasyonu ve ihracat değeri değişkenlerine keşfedici mekânsal veri analizi uygulanmıştır. Çalışmada mekânsal ayrışımı daha net bir şekilde gösterebilmek için Düzey 3 bölgeleri için 2015-2020 yıllarına ait Moran saçılım (Moran I) diyagramları ve LISA sonuçlarına yer verilmiştir. Çalışmada iki farklı yılın alınması karşılaştırılma yapılabilmesi açısından çalışmaya farklı bir boyut kazandırmıştır. Çalışmada elde edilen bulgular doğrultusunda sektörün mevcut durumunun mekânsal eşitsizliklerinin ve birbirleri arasındaki benzerliklerinin tespit edilmesi hedeflenmiştir. Böylelikle stratejik bir öneme sahip olan sektöre yönelik lokal düzeyde politika önerisi geliştirilmesi hedeflenmiştir.
Referanslar
Acharya, Shankar Prasad ve Bhatta, Guna Raj (2013), “Impact of Climate Change on Agricultural Growth in Nepal”, NRB Working Paper No. 15, https://www.nrb.org.np/ecorev/pdffiles/nrbwp201315.pdf (04.08.2018).
Akyol, M. (2018). Tarımsal teşviklerle tarımsal katma değer arasındaki ilişkinin incelenmesi: Yeni endüstrileşen ülkeler için panel eşanlı denklemler sistemi analizi. The Journal of International Scientific Researches, 3(3), 226-236. doi:10.23834/isrjournal.456791
Anavatan, A. (2017). Türkiye'de İç Göç ve Belirleyicileri: Mekânsal Veri Analizi.
Anselin, L. (1996). Interactive Techniques And Exploratory Spatial Data Analysis.
Anselin, L. ve Bera, A. K. (1998). Introduction To Spatial Econometrics. Handbook Of Applied Economic Statistics, 237(5).
Anselin, L., Cohen, J., Cook, D., Gorr, W. ve And Tita, G. (2000). Spatial Analyses. Measurement And Analysıs Of Crıme And Justıce, Volume 4.
Başoğlu, A. ve Telatar, O.M., (2013),“İklim Değişikliğinin Etkileri: Tarım Sektörü Üzerine Ekonometrik Bir Uygulama”, Karadeniz Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, No: 6, 7-25.
Baumont, C., Ertur, C. ve Le Gallo, J. (2001). A Spatial Econometric Analysis Of Geographic Spillovers And Growth For European Regions, 1980-1995 (Doctoral Dissertation, Laboratoire D'analyse Et De Techniques Économiques (LATEC)).
Çelebioglu, F. ve Dall’Erba, S. (2010). Spatial disparities across the regions of Turkey: an exploratory spatial data analysis. The Annals of Regional Science, 45(2), S.379-400.
Dall’Erba, S. (2005). Distribution Of Regional İncome And Regional Funds İn Europe 1989–1999: An Exploratory Spatial Data Analysis. The Annals Of Regional Science, 39(1), S.121-148. Gardner, B., 2003. Causes of Rural Economic Development. Document Transfer Technologies. Durban, South Africa.
Erçakar, M. E. ve Taşçı, M. H. (2011). Tarım ürünlerinde verimlilik-fiyat ilişkisi: Türkiye üzerine ampirik bir uygulama. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi (elektronik), 10(36), 171-186. Erişim adresi: https://app.trdizin.gov.tr/publication/paper/detail
Erdal, G. , Esengün, K., Erdal, H. (2008). Türkiye'de Tarım Ve Gıda Ürünleri Fiyatlarındaki Belirsizliğin Enflasyon Üzerindeki Etkileri . Karamanoğlu Mehmetbey Üniversitesi Sosyal Ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi , 2008 (2) , 65-79 . Retrieved from https://dergipark.org.tr/en/pub/kmusekad/issue/10221/125640
Gallo, J. ve Ertur, C. (2003), "Exploratory Spatial Data Analysis Of The Distribution Of Regional Per Capita Gdp İn Europe, 1980− 1995." Papers İn Regional Science, 82(2), S.175-201.
LeSage, J. ve Pace, R. K. (2009). Introduction to spatial econometrics. Chapman and Hall/CRC.
Lio, M., Liu, M-C. (2008). Governance and agricultural productivity: A CrossNational Analysis, Food Policy, Vol. 33, 504-512
Rizov, M., Pokrivcak, J., & Ciaian, P. (2013). CAP Subsidies and Productivity of the EU Farms. Journal of Agricultural Economics, 64(3), 537-557. doi:https://doi.org/10.1111/1477-9552.12030
Soyyiğit, S. ve Yavuzaslan, K. (2019). Tarımsal katma değeri etkileyen faktörler üzerine bir inceleme: E7 ülkeleri örneği. Kafkas Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi (KAÜİİBFD), 10(19), 403-429. doi: 10.9775/kauiibfd.2019.017.
Yerdelen Tatoğlu, F. (2022). Mekânsal Ekonometri Stata Uygulamalı, Beta Yayıncılık, İstanbul.
Zeren, F., Yılancı, V. ve İşlek, H. (2021). İtalya’da Covıd-19’un Bölgeler Arası Yayılımı: Keşfedici Mekansal Veri Analizi. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 20(79), S.1432-1442.
