Mobbing (İşyerinde Yıldırma/Taciz) Olgusu: Kütüphaneler Açısından Bir İnceleme
Anahtar Kelimeler:
Mobbing- işyerinde yıldırma- zorbalık- psikolojik şiddet- kütüphanecilerÖzet
Sözlük anlamı psikolojik şiddet, baskı, abluka, taciz, rahatsız etme veya sıkıştırma olan mobbing terimi; genellikle herhangi bir kişiye karşı düşmanca ve ahlak dışı iletişim tarzlarına sahip bir veya birden fazla kişi tarafından kasıtlı ve sistematik olarak uygulanan psikolojik terör olarak tanımlanmaktadır. Mobbinge maruz kalan bireylerde psikosomatik bozukluklar ortaya çıkmakta dolayısıyla bireyde motivasyon kaybına yol açmaktadır. Mobbingin etkileri bireysel, kurumsal ve toplumsal düzeyde ortaya çıkmaktadır. Bu çalışmada kavramsal açıdan mobbing sorununu ele almak, mobbingin nedenlerini ve kütüphaneciler üzerindeki etkilerini bireysel ve kurumsal perspektifle incelemek amaçlanmıştır. Türkiye’de ve dünyada önemi ve etkileri hızlı bir şekilde fark edilmekte olan güncel bir konuyu araştırma bakımından önemli olmakla birlikte; kamu ve özel sektörde çalışan kütüphaneciler ve diğer kütüphane çalışanlarının mobbing ile ilgili farkındalığın artırılmasına katkıda bulunulması ve kütüphanecilerin işyerlerinde yaşadıkları olaylara daha farklı bir gözden bakmaya başlamalarına vesile olunması da amaçlanmaktadır. Çalışmada nitel araştırma yöntemi olarak doküman analizi kullanılmıştır. Sonuç olarak incelenen örnekler çerçevesinde kütüphanecilerin ve diğer kütüphane çalışanlarının, farklı düzeylerde mobbinge (işyerinde yıldırma/taciz) maruz kaldığı, yaşanan mobbing sonucunda kütüphanecilerde baş ve boyun ağrıları, uykusuzluk gibi fiziksel semptomlar, kaygı, düş kırıklığı, zihin karışıklığı, sinirlilik gibi psikolojik semptomlar ortaya çıktığı belirtilebilir. Çalışma sonunda mobbingle mücadele yolları açıklanmaktadır.
Referanslar
Algan, M. (2017). Beden eğitimi ve spor öğretmenlerinin yıldırma (mobbing) eylemlerine ilişkin algılarının farklı değişkenler açısından incelenmesi (Erzurum İli örneği). (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Erzurum: Atatürk Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Beden Eğitimi ve Spor Öğretmenliği Ana Bilim Dalı. Erişim adresi: https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tez
Aslan, Z. T. (2023). 6701 sayılı Türkiye İnsan Hakları ve Eşitlik Kurumu Kanunu bağlamında işyerinde psikolojik taciz. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). İstanbul: Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Erişim adresi: https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tez
Aydın, İ.S. (2008). İşyerinde yıldırma (mobbing) algısına ilişkin bir alan çalışması. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Ankara: Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Erişim adresi: https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tez
Bakırcıoğlu, İ. (2012). Yapı ve mimarlık hizmetleri sektörlerindeki işyerlerinde mobbing. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). İstanbul: İTÜ, Fen Bilimleri Enstitüsü. Mimarlık Anabilim Dalı, Proje ve Yapım Yönetimi Programı. Erişim adresi: https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tez
Baird, C., Hebert, A. ve Savage, J. (2023) Louisiana Academic Library Workers and Workplace Bullying. Library Leadership & Management. 37 (1), 1-43. Erişim adresi: https://digitalcommons.montclair.edu/cgi/viewcontent.cgi?article=1083&context=spraguelib-facpubs
Bartlett, J. A. (2016). Workplace bullying: A silent epidemic. Library Faculty and Staff Publications. 278. University of Kentucky. Erişim adresi: https://uknowledge.uky.edu/libraries_facpub/278
Bölükbaşı, B. (2015). Ortaöğretim kurumlarında görev yapan öğretmenlerin psikolojik taciz (mobbing)'e ilişkin algıları (Güngören- İstanbul örneği. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Çanakkale: Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Eğitim Bilimleri Anabilim Dalı Eğitim Yönetimi ve Denetimi Bilim Dalı. Erişim adresi: https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tez
Busby, L., Patrick, L. ve Gaudine, A. (2022). Upwards workplace bullying: A literature review. SAGE Open. January-March, 1–14. doi: 10.1177/21582440221085008
Celep, C. ve Eminoğlu, E. (2012). İlköğretim öğretmenlerinin mobbing deneyimleri ve öğretmenlerin öz-yeterlik algıları. Procedia-Social and Behavioral Sciences, v.46, 4761-4774.
Chappell, D. ve Di Martino, V. (2006). Violence at work. 3rd.ed. Geneva: International Labour Office. Erişim adresi: https://www.ilo.org/wcmsp5/groups/public/---dgreports/---dcomm/---publ/documents/publication/wcms_publ_9221108406_en.pdf
Cornoiu, T.S. ve Gyorgy, M. (2013). Mobbing in organizations: Benefits of identifying the phenomenon. Procedia-Social and Behavioral Sciences. 78, 708-712. doi:10.1016/j.sbspro.2013.04.380
Cowie, H., Naylor, P., Rivers, I., Smith, P. K. ve Pereira, B. (2002). Measuring workplace bullying. Aggression and Violent Behavior, 7, 33–51. doi: 10.1016/S1359-1789(00)00034-3
Crumpton, Michael A. (2014). The Costs of Having a Bully in the Library. The Bottom Line: Managing Library Finances, 27(1), 17-21. http://dx.doi.org/10.1108/BL02-2014-0004
Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı (2013). Çalışma Yaşamında Psikolojik Taciz Raporu. Erişim adresi: https://www.csgb.gov.tr/yayinlar/raporlar/calisma-hayati/
Çelik, S.; Peker, S. (2010). Mobbing perceptions of high school teachers, Procedia Social and Behavioral Sciences, 9, 1617-1623. doi:10.1016/j.sbspro.2010.12.375
Çınar, O. ve Akpunar, E. N. (2017). Mobbing ve iş performansına ilişkin öğretmen algılarının çeşitli değişkenler açısından değerlendirilmesi. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. 14, (37), s. 41-58. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/697786
Çivilidağ, A. (2011). Üniversitelerdeki öğretim elemanlarının psikolojik taciz (mobbing) iş doyumu ve algılanan sosyal destek düzeyleri. (Yayımlanmamış Doktora Tezi) Kayseri: Selçuk Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü. Erişim adresi: https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tez
Çobanoğlu, Ş. (2005). Mobbing: işyerinde duygusal saldırı ve mücadele yöntemleri. İstanbul: Sistem Yayıncılık.
Davenport, N., Schwartz, R.D ve Elliott, G. P. (2003) Mobbing: İşyerinde Duygusal Taciz.(Çev.: Osman Cem Önertoy), İstanbul, Sistem Yayıncılık.
Einarsen, S. ve Raknes, B. I. (1997). Harassment in the workplace and the victimization of men. Violence And Victims, 12(1), 247-263. doi: 10.1891/0886-6708.12.3.247
Einarsen, S. (1999). The Nature and Causes of Bullying at Work. International Journal of
Manpower,20(1/2), 16-27.
Einarsen, S. (2000). Haressment and bullying at work: A rewiev of the Scandinavian approach, Aggression and Violent Behavior", vol.5. doi:10.1016/S1359-1789(98)00043-3
Einarsen, S., Hoel, H., Zapf, D. and Cooper, C.L. (2003). The concept of bullying at work: The European tradition. Einarsen, S., Hoel, H., Zapf, D. ve Cooper, C.L. (Ed.), Bullying and emotional abuse in the workplace, international perspectives in research and practice. içinde (ss. 3-30). London and New York: Taylor & Francis. Erişim adresi: https://www.taylorfrancis.com/chapters/edit/10.1201/9780429462528-2
Eurofond. European Industrial Relations Dictionary (2007). Erişim adresi: https://www.eurofound.europa.eu/observatories/eurwork/industrial-relations-dictionary/
Efeoğlu, M.S. ve Karaman, A. (2023). Çalışma yaşamında mobbing: Kavramsal bir yaklaşım. Pamukkale Üniversitesi İşletme Araştırmaları Dergisi (PIAR). doi: 10.47097/piar.1274982
Fırat, İ., Ceyhan, S., Çiçek, İ. ve Şanlı, M.E. (2018). Üniversite personelinin mobbinge yönelik algılarının bazı demografik değişkenler açısından değerlendirilmesi. Sosyal Bilimler Araştırmaları. 6, 4, 153-167.
Freedman, S. ve Vreven, D. (2016). Workplace incivility and bullying in the library: Perception or reality? College&Research Libraries. 77, (6), 727-748. doi:10.5860/crl.77.6.727
Gökdemir, D. ve Fındıklı M.A. (2017). Sağlık Çalışanlarında mobbing algısının iş tatmini üzerindeki etkisi: Kamu hastanesinde bir araştırma. Sosyal Bilimler Dergisi, 4(12), 465-486. Erişim adresi: http://acikerisim.gelisim.edu.tr/xmlui/handle/11363/158
Gülle ve Soyer (2016). Beden eğitimi ve spor öğretmenlerinin mobbing algıları ve örgütsel bağlılık düzeylerinin incelenmesi. Beden Eğitimi ve Spor Dergisi. 16(1), 210-226.
Gün, Hüseyin (2010). Çalışma ortamında psikolojik taciz (Mobbing/Bullying)/ Psychological harassment in the working environment (Mobbing/Bullying) Ankara: Lazer Yayınları.
Gürhan, N. (2019). Mobbing: Ruh sağlığı üzerine etkileri ve korunma/mobbing: Ruh sağlığı üzerine etkileri ve önlenmesi. TSHD. Tıbbi Sosyal Hizmet Dergisi. Sağlık Bakanlığı Yayın No.963, s.26-36. Erişim adresi: http://mobbingdernegi.org.tr/mobbing-ruhsagligi-uzerine-etkileri-ve-korunma/
Hecker, Thomas H. (2007). Workplace mobbing: A discussion for librarians. The Journal of Academic Librarianship. 33 (4), 439–445 Erişim adresi: http://dx.doi.org/10.1016/j.acalib.2007.03.003
Hoel, H., Faragher, B. ve Cooper, C. C. (2004). Bullying is detrimental to health, but all bullying behaviours are not necessarily equally damaging. British Journal of Guidance & Counselling. 32 (3), 367-388. Erişim adresi: https://doi.org/10.1080/03069880410001723594
Joon, K. H. Geary, C. A.ve Bielefield, A. (2018). Bullying in the library workplace. Library Leadership & Management. 32(2), 1-13. doi:10.5860/LLM.V32I2.7197
Karadeniz, Elif Mine, (2018). Bilgi merkezi yöneticilerinin liderlik tarzları ile çalışanların yaşadıkları yıldırma ve örgütsel sinizm arasındaki ilişki. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Kocaeli: Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İşletme Anabilim Dalı Yönetim Ve Organizasyon Bilim Dalı. Erişim adresi: https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tez
Karslıoğlu, G. (2013) Mobbing İşyerinde Psikolojik Taciz. İstanbul: Türkmetal
Keashley, L. (1998). Emotional abuse in the workplace conceptual and empirical issues. Journal of Emotional Abuse. 1 (1), 85-117. Doi: https://doi.org/10.1300/J135v01n01_05
Küçükcan, Berrin (2014). ''Kütüphane ve bilgi merkezi çalışanları arasındaki etik dışı davranışlara bir örnek: Psikolojik taciz (Mobbing) Uluslararası Kütüphane ve Bilgibilim Felsefesi sempozyumu Etik: Kuram ve Uygulama/An Example of Unethical Behavior Among Library and Information Center Employees: Mobbing Uluslararası Kütüphane ve Bilgi Bilimleri Felsefesi Sempozyumu Etik: Teori ve Uygulama. 3-5 Eylül 2014, Kastamonu, Türkiye
LRF (Lloyd's Register Foundation) World Risk Poll 2021:Safe at Work? Global experiences of violence and harassment. Erişim adresi: https://wrp.lrfoundation.org.uk/LRF_2021_report_safe-at-work.pdf
LaVan, H. ve Martin, M. (2008) Bullying in the U.S. workplace: Normative and process-oriented ethical approaches. Journal of Business Ethics. 83, 147–165. Doi:10.1007/s10551-007-9608-9
Lange, S., Burr, H., Conway, M. ve Rose, U. (2018). Workplace bullying among employees in Germany: Prevalence estimates and the role of the perpetrator. Int Arch Occup Environ Health. 92(2), 237-247. doi: 10.1007/s00420-018-1366-8.
Leiding, R. (2010). Mobbing in the library workplace. What it is and how to prevent it. College&Research Libraries News. 71(7), 364-384. Erişim adresi: https://crln.acrl.org/index.php/crlnews/article/view/8406/8600
Leymann Heinz. (1990). ‘’The Mobbing Encyclopedia Important note in preface to Heinz Leymann, “Mobbing and Psychological Terror at Workplaces,” Violence and Victims 5 (1990), 119-126. Erişim adresi: http://www.leymann.se/English/frame.html.
Leymann in English. (2023). Erişim adresi: https://www.mobbingportal.com
Leymann, H., ve Gustafsson, A. (1996). Mobbing at work and the development of post-traumatic stress disorders. European Journal of Work and Organizational Psychology, 5, 251-275. Erişim adresi: http://dx.doi.org/10.1080/13594329608414858
Lüleci, E., Keskin, Y., Asan, S., Acar, Ö., Değirmenci F., Karadayı S., Kocabıyık Ö. (2011). Marmara Üniversitesi Tıp Fakültesi asistanlarında mobbing (Psikolojik Şiddet) algısı. Maltepe Tıp Dergisi/ Maltepe Medical Journal.3,(1),34-40. Erişim adresi: http://maltepetipdergisi.org/summary.php3?id=74
McKay, R., Huberman Arnold, D., Fratzl, J., Roland T. (2008). Workplace bullying in academic: A Canadian study. Employee Responsibilities and Rights Journal. 20, (2), 77-100. Erişim adresi: https://doi.org/10.1007/s10672-008-9073-3
Matthiesen, B. ve Einarsen, S. (2001). MMPI-2 configurations among victims of bullying at work. European Journal of Work and Organizational Psychology.10(4), 467-484 Erişim adresi: https://doi.org/10.1080/13594320143000753
Mobbing Suç Sayılsın. (2023). (Blog yazısı). Erişim adresi: https://www.cananduman.com/2023/03/28/mobbing-suc-sayilsin-mustakil-bir-mobbingle-mucadele-yasasi-ciksin/
Mobbingle Mücadele Derneği Tarihçemiz. (2023). Erişim adresi: https://mobbing.org.tr/tarihcemiz/
Moreno-Jiménez, B., Muñoz, A. R., Salin, D. ve Benadero, M. E. M. (2008). Assessing workplace bullying: Spanish validation of a reduced version of the negative acts questionnaire", International Journal of Organisational Behaviour, July- December,13 (2), s.95-109. Erişim adresi: https://www.researchgate.net/publication/292813978_Workplace_bullying_in_Southern_Europe_Prevalence_forms_and_risk_groups_in_a_Spanish_sample
Motin, S. H. (2009). Bullying or mobbing:Is it happening in your academic library. ACRL Fourteenth National Conference. Erişim adresi: http://www.ala.org/acrl/sites/ala.org.acrl/files/content/conferences/confsandpreconfs/national/seattle/papers/291.pdf
Niedl, K. (1996). Mobbing and well-being: Economic and personnel development implications. European Journal of Work and Organizational Psychology, 5(2), 239–249. https://doi.org/10.1080/13594329608414857
Polat, O. ve Pakiş, I. (2012). ''Mobbing: İşyerinde psikolojik taciz/ mobbing: Psychological Abuse in the Workplace. Acıbadem Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi/ Acıbadem University Journal of Health Sciences, 3(4): 211-217. Erişim adresi: acibadem.edu.tr/yayin/1ee89cb4-b8bf-4445-aa13-f946d2f2b636/mobbing-isyerinde-psikolojik-taciz
Psychological terrorization–the problem of terminology). (2020) Erişim adresi: http://www.leymann.se/English/11130E.HTM
Rayner, C. (1997). The Incidence of Workplace Bullying. Journal of Community and Applied Social Psychology.7(3),199-208. Erişim adresi: https://doi.org/10.1002/(SICI)1099-1298(199706)7:3<199::AID-CASP418>3.0.CO;2-H
Rayner, C., Hoel, H. ve Cooper, C. L. (2002). Workplace bullying: What do we know, who is to blame and what can we do? London: Taylor & Francis. Erişim adresi: https://doi.org/10.1201/b12811
Resch, M. ve Schubinski, M. (1996). “Mobbing prevention and management in organizations”, European Journal of Work and Organizational Psychology, 5(2), 295–307. Erişim adresi: https://doi.org/10.1080/13594329608414860
Salem, Ali, Ashiq ve Rahman, (2021) Workplace harassment in university libraries: A qualitative study of female Library and Information Science (LIS) professionals in Pakistan. The Journal of Academic Librarianship. 47(6), 102464. doi:10.1016/j.acalib.2021.102464
Salin, D. (2001). Prevalence and forms of bullying among business professionals: A comparison of two different strategies for measuring bullying. European Journal of Work and Organizational Psychology, 10(4), 425–441. Erişim adresi: https://doi.org/10.1080/13594320143000771
Salin, D. (2003). Ways of Explaining Workplace bullying: A review of enabling, motivating and precipitating structures and processes in the work environment. Human Relations. 56 (10), 1213–1232. Erişim adresi: https://doi.org/10.1177/00187267035610003
Salman ve Yalçındağ (2017). Sporda mobbing uygulamaları ve sporcuların mobbing algılama düzeylerinin tespiti. Takım sporlarında mobbing uygulamaları ve sporcuların mobbingi algılama düzeylerinin belirlenmesi. Kastamonu Eğitim Dergisi/ Kastamonu Education Journal. 25(6), 2479-2490. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/pub/kefdergi/issue/31577/357262
Saunders, P., Huynh, A., Goodman-Delahunty, J. (2007). “Defining workplace bullying behavior professional lay definitions of workplace bullying”. International Journal of Law and Psychiatry,
, 340-354. doi: 10.1016/j.ijlp.2007.06.007
Sayın, S. (2009). Türkiye ve İngiltere'de çalışanların mobbinge ilişkin algı ve tepkileri. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi) Kütahya: Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İşletme Anabilim Dalı. Erişim adresi: https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tez
Sheehan, M. (1999) Workplace bullying: Responding with some emotional intelligence. International Journal of Manpower, 20, 57-69. https://doi.org/10.1108/01437729910268641
Sheehan, M., Barker, M. ve Rayner, C. (1999). Applying strategies for dealing with workplace bullying. International Journal of Manpower. 20(1-2), 50-56. Erişim adresi: https://www.emerald.com/insight/content/doi/10.1108/01437729910268632/full/html
Staninger, S.W. (2016). The psychodynamics of bullying in libraries. Library Leadership & Management. Erişim adresi: https://journals.tdl.org/llm/index.php/llm/article/view/7170
TBMM Raporu/ Türkiye Büyük Millet Meclisi Raporu (2011) . İşyerinde Psikolojik Taciz (Mobbing) ve Çözüm Önerileri Komisyon Raporu/ İşyerinde Psikolojik Taciz (Mobbing) ve Çözüm Önerileri Komisyon Raporu - Kadın Erkek Fırsat Eşitliği Komisyonu Yayınları No.5, Nisan 2011. https://acikerisim.tbmm.gov.tr/xmlui/handle/11543/2292
TDK Güncel Sözlük. (2023). Erişim adresi: https://sozluk.gov.tr/
T.C. Resmi Gazete (2011) İşyerlerinde psikolojik tacizin (Mobbing) önlenmesi. Erişim adresi: https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2011/03/20110319-8.htm 6701 Sayılı Kanun
Temiz (2016). Mobbingin yaşam kalitesine etkisi: Kobi çalışanları üzerine bir araştırma. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Ankara: Türk Hava Kurumu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İşletme Anabilim Dalı İşletme Programı. Erişim adresi: https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tez
Tınaz, P. Mobbing: İşyerinde psikolojik taciz. Çalışma ve Toplum Ekonomi ve Hukuk Dergisi. 4,13-28. Erişim adresi: https://www.calismatoplum.org/makale/mobbing-isyerinde-psikolojik-taciz
Tınaz, P., Gök, S. ve Karatuna, I. (2010). Türkiye’de işyerinde psikolojik taciz oranının ve türlerinin belirlenmesi: Bir ölçek geliştirme çalışması. Öneri, 9(34),1-11. https://search.trdizin.gov.tr/tr/yayin/detay/137258/
Uzunçarşılı, Ü. Ve Yoloğlu, N. (2007). Mobbing/İş Yerinde Duygusal Taciz: Ulusal ve Uluslararası Boyutu ile Çatışma Yüklü Bir İletişim Biçimi. Öneri, 7(27), 1 - 8. https://search.trdizin.gov.tr/tr/yayin/detay/137258/
WBI (Workplace Bullying Institute Report). (2021). Erişim adresi: https://workplacebullying.org/2021-wbi-survey/
Yıldırım, H. ve Ustaoğlu, B. (2010). Demografik faktörlerin çalışanların mobbing algısı üzerindeki etkisi: Bir lojistik firmasından örnek olay çalışması. Procedia- Social and Behavioral Sciences. 58, 634-644. Erişim adresi: https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S187704281204503
Yıldırım D. ve Yıldırım A. (2010). Sağlık alanında çalışan akademisyenlerin karşılaştıkları psikolojik şiddet davranışları ve bu davranışların etkileri. Türkiye Klinikleri J Med., 30, 559-570. doi.10.5336/medsci.2008-9832
Yılmaz, A., Özler, D. E., ve Mercan, N. (2008). Mobbing ve örgüt iklimi ile ilişkisine yönelik ampirik bir araştırma. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi. 7(26), s.334-357. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/pub/esosder/issue/6140/82398
Zapf, D. ve Einarsen, S. (2001). Bullying in the workplace: Recent trends in research and practice¬ an introduction, European Journal of Work and Organizational Psychology, 10, 369–373 doi:10.1080/13594320143000807
Zimmer, S. (2022). Workplace bullying in academic libraries. (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Unıversity Of California San Diego California State University, San Marcos. Erişim adresi: https://escholarship.org/uc/item/7wg3g7ff
