Bir Seramik Üretim İşletmesinde Tedarikçi Seçimi: Bütünleşik MEREC ARAS Uygulaması
Anahtar Kelimeler:
Tedarikçi seçimi- MEREC- ARAS- Çok Kriterli Karar VermeÖzet
Tedarik zinciri yönetimi (TZY), işletmelerin rekabetçilik düzeylerini yükseltmede kritik bir role sahiptir. Bu sürecin etkinliği, zincirde yer alan tedarikçilerin doğru bir şekilde seçilmesine bağlıdır. Tedarikçinin doğru seçimi, maliyetlerin minimize edilmesine olanak sağlarken, müşteri istek ve beklentilerinin de zamanında karşılanmasına olanak sağlamaktadır. Ancak bu seçim, birden fazla kriterin dikkate alınmasını gerektirdiğinden karmaşık bir süreçtir ve çok kriterli karar verme (ÇKKV) problemi olarak ele alınabilmektedir-. Bu çalışma, tedarikçi seçiminde MEREC ve ARAS yöntemlerinin bütünleşik kullanımına odaklanmaktadır. MEREC, kriter ağırlıklarını belirlemede; ARAS ise tedarikçileri sıralamada kullanılmıştır. MEREC yöntemi sonucunda elde edilen verilere göre, en yüksek ağırlığa sahip kriterler fiyat ve tedarikçinin geçmiş performansı olmuştur. Bu çalışmayla, ÇKKV yöntemlerinin tedarikçi seçimindeki etkinliği, bir kez daha ortaya konulmuştur. Özellikle tedarikçi seçiminin kritik bir öneme sahi olduğu göz önüne alındığında, işletmelerin bu konudaki kararlarını bilimsel yöntemlerle desteklemesi büyük önem taşımaktadır.
Referanslar
Ali, R. M., Nipu, A. S., ve Khan, S. (2023), “A decision support system for classifying supplier selection criteria using machine learning and random forest approach”, Decision Analytics Journal, 7(2023).
Behera, D. K., ve Beura, S. (2023), “Supplier selection for an industry using MCDM techniques”, Materials Today: Proceedings, 74(2023), 901-909.
Bektaş, S. (2022), “Türk Sigorta Sektörünün 2002-2021 Dönemi için MEREC, LOPCOW, COCOSO, EDAS ÇKKV Yöntemleri ile Performansının Değerlendrilmesi”, BDDK Bankacılık ve Finansal Piyasalar Dergisi, 16(2), 247-283.
Bektaş, S. (2022), “Türkiye'deki Kamu Sermayeli Bankaların Sürdürebilirlik Performanslarının Hibrit ÇKKV Model ile Değerlendirilmesi 2014-2021 Dönemi MEREC-ARAS Modeli Örneği”, Anadolu Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi, 23(4), 426-442.
Bozarth, C., ve Handfield, R. (2019), Introduction to Operations and Supply Chain Management. London: Pearson.
Chai, N., Zhou, W., ve Jiang, Z. (2023), “Sustainable supplier selection using an intuitionistic and interval-valued fuzzy MCDM approach based on cumulative prospect theory”, Information Science, 626(2023), 710-737.
Cooper, M. C., ve Ellram, M. L. (1993), “Characteristics of Supple Chain Management and the Implicationsfor Purchasing and Logistics Strategy”, The International Journal of Logistics Management, 4(3), 13-24.
Çakın, E., ve Özdemir, A. (2013), “Tedarikçi Seçim Kararında Analitik Ağ Süreci (ANP) ve ELECTRE Yöntemlerinin Kullanılması ve Bir Uygulama”, Afyon Kocatepe Üniversitesi, İİBF Dergisi, 15(2), 339-364.
Çakır, E., ve Can, M. (2019), “Best-Worst Yöntemine Dayalı ARAS Yöntemi ile Dış Kaynak Kullanım Tercihinin Belirlenmesi: Turizm Sektöründe Bir Uygulama”, Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 23(3), 1273-1300.
Çalık, A. (2023), “Bulanım AHP-Bulanık ARAS Yöntemlerine Dayalı Dayanıklı Tedarikçi Seçimi”, İstanbul Gelişim Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 9(2), 275-296.
Çiçekli, U. G., ve Nazlı, A. (2023), “AHP ve TOPSIS Entegrasyonu ile Termoteknik Sektöründe Faaliyet Gösteren Bir Firmada Tedarikçi Seçimi”, Malatya Turgut Özal Üniversitesi İşletme ve Yönetim Bilimleri Dergisi, 4(1), 37-51.
Dadelo, S., Turskis, Z., Zavadskas, E. K., ve Dadeliene, R. (2012), Multiple Criteria assessment of elite security personal on the basis of ARAS and expert methods”, Economic Computation and Economic Cybernetics Studies and Research, 46(4), 65-88.
Dağdeviren, M., & Erarslan, E. (2008), “Promethee Sıralama Yöntemi ile Tedarikçi Seçimi”, Journal of the Faculty of Engineering and Architecture of Gazi University, 23(1), 69-75.
Dickson, G. W. (1966). An Analysis Of Vendor Selection Systems And Decisions. Journal of Purchasing, 2(1), 5-17.
Drugun, M., Serin, H., ve Şahin, Y. (2015), “Palet Üretim İşcilerinin Çalışma Ortamı ve İş Kazaları”, Süleyman Demirel Üniversitesi Mühendislik Bilimleri ve Tasarım Dergisi, 3(3), 545-548.
Ecer, F. (2016), “ARAS Yöntemi Kullanılarak Kurumsal Kaynak Planlaması Yazılımı Seçimi”, Uluslararası Alanya İşletme Fakültesi Dergisi, 8(1), 89-98.
Ecer, F., ve Küçük, O. (2008), “Tedarikçi Seçiminde Analitik Hiyerarşi Yöntemi ve Bir Uygulama”, Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 11(1), 355-369.
Ellram, L. M. (1990), “The Supplier Selection Decision in Strategic Partnerships”, Journal of Purchasing Materials management, 26(4), 8-14.
Fidan, Ü. (2022), “Portföy Çeşitlendirme Kararı için Bitcoin Bir Alternatif Olabimir mi? MEREC Tabanlı VIKOR yaklaşımı”, Akademik Yaklaşımlar Dergisi, 13(2), 526-545.
Fu, Y.-K. (2019), “An integrated approach to catering supplier selection using AHP-ARAS- MCGP methodology”, Journal of Air Transport Management, 75, 164-169.
Gökler, H. S., ve Boran, S. (2023), “A novel resilient and sustainable supplier selection model based on D-AHP and DEMATEL methods”, Journal of Engineering Research.
Güleş, H. K., Çağlıyan, V., ve Şener, T. (2014), “Hazır Giyim Sektöründe Analitik Hiyerarşi Prosesi Yöntemine Dayalı Tedarikçi Seçimi”, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (31.1), 159-170.
Gupta, S., Soni, U., ve Kumar, G. (2019), “Green supplier selection using multi-criterion decision making under fuzzy environment: A case study in automotive industry”, Computers & Industrial Engineering, 136(2019), 663-680.
Hajiaghaei-Keshteli, M., Cenk, Z., Erdebilli, B., ve Özdemir, Y. S. (2023), “Pythagorean fuzzy TOPSIS method for green supplier selection in the food industry”, Expert Systems with Applications, 224, 120036.
Houlihan, J. B. (1985), “International Supply Chain Management”, International Journal of Physical Distribution & Materials Management, 15(1), 22-38.
Ivanov, D., Tsipoulanidis, T., ve Schönberger, J. (2017), Global Supply Chain and Operations Management: A Decision Oriented Introduction to the Creation of Value, Switzerland: Springer.
Jones, T. C., ve Riley, D. W. (1985), “Using Inventory for Competitive Advantage through Supply Chain Management”, International Journal of Physical Distribution & Materials, 15(5), 16-26.
Keleş, N. (2023), “A Multi-Criteria Decision-Making Framework Based on the MEREC Method for the Comprehensive Solution of Forklift Selection Problem”, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İİBF Dergisi, 18(2), 573-590.
Keleş, N. (2023), “MEREC ve Entropi Yöntemleriyle Yük Kaldırma Platformu Seçiminde Kullanılan Kriterlerin Ağırlıklarının Belirlenmesi”, Osmaniye Korkut Ata Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 6(2), 1323-1337.
Kenger, M. D., ve Organ, A. (2017), “Banka Personel Seçiminin Çok Kriterli Karar Verme Yöntemlerinden Entropi Temelli Aras Yöntemi ile Değerlendirilmesi”, Adnan Menderes Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 4(4), 152-170.
Keshavarz-Ghorabaee, M., Amiri, M., Zavadskas, E. K., ve Turskis, Z. (2021), “Determination of Objective Weights Using a New Method Based on the Removal Effects of Criteria (MEREC)”, Symmetry, 13(3), 1-20.
Macit, N. Ş. (2023), “Tedarikçi Seçimi Probleminin AHP Temelli MAIRCA Yöntemi ile Çözümü”, Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (37), 42-63.
Madenoğlu, F. S. (2019), “Bulanık Çok Kriterli Karar Verme Ortamında Yeşil Tedarikçi Seçimi”, Business & Management Studies: An International Journal, 7(4), 1850-1869.
Manik, H. M. (2023), “Addressing the supplier selection problem by using the analytical hierarchy process”, Heliyon, 9(2023), e17997.
Masters, J. M., & La Londe, B. J. (1994), “Emerging Logistics Strategies: Blueprints for the Next Century”, International Journal of Physical Distribution & Logistics Management, 24(7), 35-47.
Mavi, R. K. (2015), “Green supplier selection: a fuzzy AHP and fuzzy ARAS approach”, Int. J. Services and Operations Management, 22(2), 165-188.
Mentzer, J. T., DeWitt, W., Keebler, J. S., Min, S., Nix, N. W., Smith, C. D., ve Zacharia, Z. G. (2001), “Defining Supply Chain”, Journal of Business Logistics, 22(2), 1-25.
Monczka, R. M., Handfield, R. B., Guinipero, L. B., ve Patterson, J. L. (2009). Purchasing and Supply Chain Management (Student Edition ISBN-13: 978-0-324-38134-4 b.). South-Western: Cengage Learning.
Nasrollahi, S., Kazemi, A., Jahangir, M.-H., ve Aryaee, S. (2023), “Selecting suitable wave energy technology for sustainable development, an MCDM approach”, Renewable Energy, 202(2023), 756-772.
Özdağoğlu, A., Işıldak, B., ve Keleş, M. K. (2022), “MEREC Tabanlı CoCoSo Yöntemiyle Uçuş Okullarının Uçak Seçimlerinin Değerlendirilmesi”, Gümüşhane Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 13(2), 708-719.
Özdemir, A. (2010), “Ürün Gruplarının Temelinde Teariki Seçim Probleminin Ele Alınması ve Analitik Hiyerarşi Süreci ile Çözümlenmesi”, Afyon Kocatepe Üniversitesi, İ.İ.B.F. Dergisi, 12(1), 55-84.
Özel, B., ve Özyörük, B. (2007) “Bulanık Aksiyomatik Tasarım ile Tedarikçi Firma Seçimi”, Gazi Üniversitesi Mühendislik Mimarlık Fakültesi Dergisi, 22(3), 415-423.
Paradowski, B., ve Szyjewskib, Z. (2022), “Comparative analyses of multi-criteria methods Comparative analyses of multi-criteria methods in supplier selection problem in supplier selection problem”, Procedia Computer Science, 207(2022), 4593-4602.
Rahman, M., Bari, M. A., Ali, S. M., ve Taghipour, A. (2022), “Sustainable supplier selection in the textile dyeing industry: An integrated multi-criteria decision analytics approach”, Resources, Conservation & Recycling Advances, 15, 200117.
Rani, P., Mishra, A. R., Saha, A., hezam, İ. M., ve Pamucar, D. (2021), “Fermatean fuzzy Heronian mean operators and MEREC-based additive ratio assessment method: An application to food waste treatment technology selection”, International Journal of Intelligent Systems, 37(3), 2612-2647.
Rasmussen, A., Sabic, H., Saha, S., ve Nielsen, I. E. (2023), “Supplier selection for aerospace & defense industry through MCDM methods”, Cleaner Engineering and Technology, 12(2023), 100590.
Ross, D. F. (1998), Competing Through Supply Chain Management: Creating Market-Winning Strategies Through Supply Chain Partnerships, Springer New York, NY.
Saputro, T. E., Figueira, G., ve Almada-Lobo, B. (2023), “Hybrid MCDM and simulation-optimization for strategic supplier selection”, Expert Systems With Applications, 219(2023), 119624.
Satıcı, S. (2022), “MEREC Temelli WASPAS Yöntemiyle Üniversitelerin Girişimci ve Yenilikçi Performanslarının Değerlendirilmesi”, Girişimcilik ve Kalkınma Dergisi, 17(2), 106-128.
Sharma, J., ve Tripathy, B. B. (2023), “An integrated QFD and fuzzy TOPSIS approach for supplier evaluation and selection, The TQM Journal, 1754-2731.
Soner, S., ve Önüt, S. (2006), “Multi-Criteria Supplier Selection: An Electre-AHP Application”, Journal of Engineering and Natural Sciences, 110-120.
Song, W., Xu, Z., ve Liu, H.-C. (2017), “Developing sust
ainable supplier selection criteria for solar air-conditioner manufacturer: An integrated approach”, Renewable and Sustainable Energy Reviews, 79(2017), 1461-1471.
Stevens, G. C. (1989), “Integrating the Supply Chain”, International Journal of Physical Distribution & Materials Management, 19(8), 3-8.
Stock, J. R., ve Boyer, S. L. (2009), “Developing a consensus definition of supply chain management: a qualitative study”, International Journal of Physical Distribution & Logistics Management, 39(8), 690-711.
Taherdoost, H., ve Brard, A. (2019), “Analyzing the Process of Supplier Selection Criteria and Methods”, Procedia Manufacturing, 32(2019), 1024-1034.
Toslak, M., Aktürk, B., ve Ulutaş, A. (2022), “MEREC ve WEDBA Yöntemleri ile Bir Lojistik Firmasının Yıllara Göre Performansının Değerlendirilmesi”, Avrupa Bilim ve Teknoloji Dergisi, 33, 363-372.
Weber, C. A., Current, J. R., ve Benton, W. C. (1991), “Vendor selection criteria and methods”, European Journal of Operational Research, 50(1991), 2-18.
Yıldırım, B. F. (2015), “Çok Kriterli Karar Verme Problemlerinde ARAS Yöntemi”, Kafkas Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 6(9), 285-296.
Yıldırım, B. F., ve Timor, M. (2019), “Bulanık ve Gri COPRAS Yöntemleri Kullanılarak Tedarikçi Seçim Modeli Geliştirilmesi”, Optimum Ekonomi ve Yönetim Bilimleri Dergisi, 6(2), 283-210.
Yılmaz, N. (2023), “Ambalaj Makineleri İmalat Sektöründe Tedarikçi Seçimi: Bütünleşik Bir Çok Kriterli Karar Modeli”, Uluslararası Toplumsal Bilimler Dergisi, 7(1), 122-149.
Yalman, İ. N., Koşaroğlu, Ş. M., ve Işık, Ö. (2023), “2000-2020 Dönemı̇nde Türkı̇ye Ekonomı̇sı̇nı̇n Makroekonomı̇k Performansının Merec-Lopcow-Marcos Modelı̇yle Değerlendı̇rı̇lmesı̇”, Finans Politik & Ekonomik Yorumlar, (664), 57-86.
Yavuzyılmaz, O., ve Başar, R. (2023), “Küçük ve Orta Ölçekli Üretim İşletmeleri İçin Tedarikçi Seçim Probleminin Nötrosofik AHP, TOPSIS ve VIKOR Yöntemiyle Değerlendirilmesi”, Akademik Yaklaşımlar Dergisi, 14(1), 259-294.
Yenilmezel, S., ve Ertuğrul, İ. (2023), “Laptop selection with MEREC Based WASPAS Method”, Business Economics and Management Research Journal, 6(1), 18-27.
Yerli, M., ve Öztürk, D. (2023), “AHP-TOPSIS Yöntemine Dayalı Tedarikçi Seçimi: Ahşap Sektöründe Bir Uygulama”, Ordu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi, 13, 147-168.
Zavadskas, E. K., Turskis, Z., e Vilutiene, T. (2010), “Multiple criteria analysis of foundation instalment alternatives by applying Additive Ratio Assessment (ARAS) method”, Archives of Civil and Mechanical Engineering, 10, 123-141.
Zeydan, M., Çolpan, C., ve Çobanoğlu, C. (2011), “A Combined Methodology for Supplier Selection and Performance Evaluation”, Expert Systems with Applications, 38(3), 2741-2751.
