Kesişimsellik Yaklaşımı Ekseninde CEDAW: CEDAW Komitesi’nin Türkiye Sekizinci Nihai Gözlemler Raporunun Değerlendirilmesi
Anahtar Kelimeler:
Kesişimsellik- CEDAW- Kadının İnsan Hakları- Kadın SorunlarıÖzet
Crenshaw’ın teorileştirdiği kesişimsellik yaklaşımı, cinsiyet ve ırk ayrımcılığı gibi farklı ve çoklu tahakküm ve ayrımcılık biçimlerinin incelemesinde önemli bir analitik araç olarak kabul edilmektedir. Kadına yönelik cinsiyet ayrımcılığının ve kadına yönelik şiddet gibi kadın sorunlarının tek eksenli analizlerinden vazgeçilerek, çoklu kesişimsel bir yaklaşım benimsenmesi gerektiği feminist teori içinde savunulmuştur. Bu görüş insan hakları alanında da benimsenerek, kadınların ve toplumdaki dezavantajlı kesimlerin dışlanma ve ayrımcılık deneyimlerinin daha iyi anlaşılabilmesi ve analiz edilebilmesi için gerekli görülmüştür. Bu bağlamda kadının insan hakları bildirgesi olarak kabul edilen CEDAW’ın “The Convention on the Elimination of All Forms of Discrimination against Women” (Kadınlara Karşı Her Türlü Ayrımcılığın Ortadan Kaldırılması Sözleşmesi) da kesişimsellik yaklaşımını benimsemesi ve analitik bir araç olarak kullanması gerektiği düşünceleri ağırlık kazanmıştır. Bu çerçevede çalışmada, kesişimsellik yaklaşımından ve CEDAW’ın sözleşmeye taraf devletler için hazırladığı sonuç gözlemleri raporlarının öneminden hareketle, Türkiye için hazırlanan 2022 tarihli “8. Periyodik Taraf Nihai Gözlemler Raporu” belgesel incelemeye ve söylemsel bir analize tabi tutularak, raporun kesişimsel yaklaşıma ilişkin tespitleri belirlenmeye çalışılacaktır. Böylece CEDAW’ın Türkiye için hazırladığı periyodik son dönem nihai gözlemler raporu, kesişimsellik yaklaşımı bağlamında bir değerlendirmeye tutularak, son dönemdeki Türkiye’deki kadın sorunları ele alınacaktır.
Referanslar
Abril Stoffels, R. (2019). The role of the CEDAW Committee in the implementation of public policies on gender issues: analysis through a study of the protection of girls’ rights in Spain. The International Journal of Human Rights, 23(8), 1317-1336, DOI: 10.1080/13642987.2019.1603144
Ayata. G. (2022). CEDAW Komitesi’nin Türkiye’ye Dair Nihai Gözlemlerinde Kadının İnsan Haklarının İzini Sürmek, Kadına Karşı Ayrımcılık Hukuk, Toplum, Devlet ve CEDAW, (Der. S. Eryılmaz, G. Ayata, P. Çağlı), İstanbul: Zoe Yayıncılık.
Bayefsky, A. F. (2000). The CEDAW Convention: its contribution today. In Proceedings of the ASIL Annual Meeting, 94, Cambridge: Cambridge University Press. 197-200
Berktay, F. (2013). Feminist Teoride Açılımlar (Ed.), Toplumsal Cinsiyet Çalışmaları içinde (ss. 3-23). Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayınları.
Buxton-Namisnyk, E. (2014). Does an intersectional understanding of international human rights law represent the way forward in the prevention and redress of domestic violence against indigenous women in Australia?. Australian Indigenous Law Review, 18(1), 119-137.
Campbell, M. (2015). CEDAW and women’s intersecting identities: A pioneering new approach to intersectional discrimination. Revista Direito GV, 11(2), 479–504. https://doi.org/10.1590/1808-2432201521
Campbell, M., & Swenson, G. (2016). Legal pluralism and women's rights after conflict: The role of CEDAW. Columbia Human Rights Law Review, 48(1), pp. 112-146.
Cheema, Z. I., Qaiser, Z., & Qaiser, K. (2020). Qualms about the CEDAW by the Muslim States: Analyzing Women Rights in Pakistan, Saudi Arabia and Iran. Global Social Sciences Review, V(III), 166-173. https://doi.org/10.31703/gssr.2020(V-III).18
Cho, S., Crenshaw, K. W., & McCall, L. (2013). Toward a field of intersectionality studies: Theory, applications, and praxis. Signs: Journal of women in culture and society, 38(4), 785-810.
Chow, P. Y. S. (2016). Has intersectionality reached its limits? Intersectionality in the UN human rights treaty-body practices and the issue of ambivalence. Human Rights Law Review, 16, 453–481. doi: 10.1093/hrlr/ngw016
Christensen, A. D. & Jensen, S. Q. (2012). Doing intersectional analysis: Methodological implications for qualitative research. NORA-Nordic Journal of Feminist and Gender Research, 20(2), 109-125.
Collins, P. H. (2000). Black Feminist Thought: Knowledge,Consciousness, and the Politics of Empowerment, Second Edition, New York and Londra: Routledge.
Collins, P. H., & Bilge, S. (2016). Intersectionality (Key Concepts). Cambridge: Polity Press.
Crenshaw, K. (1989). Demarginalizing the Intersection of Race and Sex: A Black Feminist Critique of Antidiscrimination Doctrine. Feminist Theory and Antiracist Politics. University of Chicago Legal Forum, 139-167.
Crenshaw, K. (1991). Mapping the Margins: Intersectionality, Identity Politics, and Violence against Women of Color. Stanford Law Review, 43(6), 1241-1299.
Crenshaw, K. (2002). Background paper for the expert meeting on the gender-related aspects of race discrimination. Estudos Feministas, 10(1), 171-188. https://www.proquest.com/docview/1957449272?pq-origsite=gscholar&fromopenview=true
Dale, A. (2018). International Women's Human Rights and the Hope for Feminist Law: Intersectionality as Legal Framework. Canadian Woman Studies/les cahiers de la femme. 33(1,2), 37-50.
Davis, K. (2014). Intersectionality as critical methodology. Writing academic texts differently: Intersectional feminist methodologies and the playful art of writing, 17-29. https://www.kathydavis.info/articles/Ch1_Davis%20(Writing)%20PROOF.doc
Davis, M. F. (2022). (G) local Intersectionality. Washington and Lee Law Review, 79(3), 1021-1044. https://scholarlycommons.law.wlu.edu/wlulr/vol79/iss3/6
De Beco, G. (2020). Harnessing the full potential of intersectionality theory in international human rights law: Lessons from disabled children’s right to education. Atrey, S., & Dunne, P. (Eds.). In Internationality and Human Rights Law (pp. 39-58). Oxford: Hart Publishing.
Dill, B. T. (2009). Race, class, and gender: Prospects for an all-inclusive sisterhood. Berger, M. T., & Guidroz, K. (Eds.). The intersectional approach: Transforming the academy through race, class, and gender. Univ of North Carolina Press, 25-43.
Englehart, N. A. & Miller, M. K. (2014). The CEDAW Effect: International Law's Impact on Women's Rights, Journal of Human Rights, 13(1), 22-47, DOI:10.1080/14754835.2013.824274
Fitts, M. (2009). Institutionalizing Intersectionality. Berger, M. T., & Guidroz, K. (Eds.). The intersectional approach: Transforming the academy through race, class, and gender. Univ of North Carolina Press, 249-257.
Gebruers, C. (2023). From Structural Discrimination to Intersectionality in the Inter-American System of Human Rights: Unravelling Categorical Framings. The Age of Human Rights Journal, (20), e7629-e7629.
Güneş, A. (2021). Kesişimsellik Yaklaşımı Bağlamında Kadına Yönelik Toplumsal Cinsiyete Dayalı Şiddete İlişkin CEDAW Komitesi Genel Tavsiye 35 Sayılı Kararı’nın Analizi. Selçuk Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi (SÜHFD), 29(3), 1739-1771.
Hill, D.W. (2010). Estimating the effects of human rights treaties on state behavior. The Journal of Politics, 72(4), 1161–1174.
Holtmaat, R. (2013). The CEDAW: a holistic approach to women’s equality and freedom. Women’s human rights: CEDAW in international, regional and national law, 95-123.
Jordan-Zachery, J. S. (2007). Am I a black woman or a woman who is black? A few thoughts on the meaning of intersectionality. Politics & Gender, 3(2), 254-263.
KİHP, Kadının İnsan Hakları Projesi. (2001). Birleşmiş Milletler ‘de Kadının İnsan Hakları ve Türkiye'nin Taahhütleri, Yeni Çözümler Vakfı, http://www.ceidizleme.org/ekutuphaneresim/dosya/219_1.pdf, erişim tarihi: 4 Ağustos 2023.
Losleben, K., & Musubika, S. (2023). Intersectionality. In Gender Diversity, Equity, and Inclusion in Academia (pp. 72-84). Routledge. DOI: 10.4324/9781003363590-8.
Luft, R., (2009). Intersectionality and the risk of flattening difference. Berger, M. T., & Guidroz, K. (Eds.). The intersectional approach: Transforming the academy through race, class, and gender. Univ of North Carolina Press, 100-117.
McCall, L. (2005). The complexity of intersectionality. Signs: Journal of women in culture and society, 30(3), 1771-1800.
McQuigg, R.J.A. (2007). The Responses of States to the Comments of the CEDAW Committee on Domestic Violence. The International Journal of Human Rights, 11:4,461-479, DOI: 10.1080/13642980701659989
Parlak Börü, Ş. (2017). Kadının Korunmasına İlişkin Uluslararası Sözleşmeler ve Türkiye’nin Konumu. Türkiye Barolar Birliği Dergisi, 30, 43-63.
Stelzer, J., & Kyrillos, G. M. (2021). Inclusion of intersectionality in the scope of human rights. Revista Direito e Práxis, 12, 237-262.
UN Women, History of CEDAW, https://www.un.org/womenwatch/daw/cedaw/history.htm, erişim tarihi: 24 Ağustos 2023.
UN Women, Reporting, https://www.un.org/womenwatch/daw/cedaw/reporting.htm, erişim tarihi: 24 Ağustos 2023.
UN Women, Rules of Procedure, Committee on the Elimination of Discrimination against Women, https://www.un.org/womenwatch/daw/cedaw/cedawreport-a5638-RulesOfProcedure.htm, erişim tarihi: 24 Ağustos 2023.
Yeo, L. K. (2018). A Comment: The UN CEDAW Committee's Concluding Observations of Canada. JL & Equal., 14, 199-214.
Yuval-Davis, N. (2006). Intersectionality and feminist politics. European journal of women's studies, 13(3), 193-209.
