Akran Zorbalığına İlişkin Eğitimci Görüşleri: Bursa Mustafakemalpaşa Ortaokul Yöneticileri ve Öğretmenleri Örneği

Yazarlar

  • Ecem Muslu MEB

Anahtar Kelimeler:

Akran Zorbalığı, Öğrenci, Öğretmen, Okul Yöneticisi, Ortaokul

Özet

Okul dönemi çocuklarında akran zorbalığının görülme sıklığının fazla olması sebebiyle okullarda çalışan öğretmenlere ve yöneticilere bazı sorumluluk ve görevler yüklemektedir. Çünkü okullarda görülen akran zorbalığının kaynağı bazen öğrencilerden, bazen öğretmenlerden, bazen okul idaresinden veya toplumdan kaynaklanabilmektedir. Okullarda görülen bu zorbalığın sebepleri arasında ise toplumların yapısının karmaşıklaşmasına, teknolojik gelişmelere, insan ihtiyacının değişmesine, aile yapılarının yozlaşmasına ya da toplumsal bağlardaki zayıflamalara bağlanmaktadır. Yapılan bu araştırmada ortaokulda çalışan yönetici ve öğretmenlerin okullarda yaşanan akran zorbalığının neden olabildiğine, nasıl önlem alınması gerektiğine ve nasıl bilinçlendirmenin yapılabileceğine yönelik görüşlerinin belirlenmesi amaçlanmaktadır. Yapılan araştırmada nitel araştırma yöntemlerinden yararlanılmıştır. Çalışmanın örneklemi belirlenirken amaçlı örnekleme yöntemi kullanılmıştır. Örneklem grubu belirlenirken ortaokullarda çalışan müdür ve öğretmenler seçilmiştir. Çalışma grubuna ulaşılırken kartopu örnekleme yöntemi kullanılmıştır. Çalışmaya 6 öğretmen ve 6 yönetici dâhil edilerek hem öğretmen açısından hem de yönetici açısından zorbalık hakkında görüşler incelenmiştir. Verilerin analizi sırasında tematik analiz kullanılmıştır. Sonuç olarak incelendiğinde hem yöneticiler hem öğretmenler açısından iki farklı temanın elde edildiği görülmüştür. Bu bağlamda değerlendirildiğinde öğretmenlerin ve yöneticilerin benzer görüşlere sahip olduğu fakat öğretmenlerin akran zorbalığına daha fazla bireysel müdahale ettiği görülmektedir.

Referanslar

Akan, D. (2017). Effective school evaluation in primary schools from the dimension of parents, Journal of Education and Training Studies Vol. 5, No. 1, 134-140.

Akbaşlı, S. (2018). Okul yöneticisi ve okul yöneticisinin yeterlikleri, kuramdan uygulamaya okul yönetimi, (Edt: Necati Cemaloğlu, Murat Gürkan Gülcan), Ankara: Pegem Akademi.

Aksoy, G. (2019). Okullarda yaşanan akran zorbalığının nedenlerine ve müdahale yöntemlerine ilişkin okul yöneticileri ve öğretmenlerin görüşleri (Doctoral dissertation, Marmara Universitesi (Turkey)).

Albayrak, S. (2012). Okulda uygulanan zorbalığı önleme programının zorbalığın azaltılmasında etkisi (Doctoral dissertation, Marmara Universitesi (Turkey).

Allen, K. P. (2010). Classroom management, bullying, and teacher practices. The Professional Educator, 34(1), 1-15.

Arıcak, O. T. (2009). Üniversite öğrencilerindeki siber zorbalık davranışlarının bir yordayıcısı olarak psikiyatrik belirtiler. Eurasian Journal of Educational Research, 34, 167-184

Arnold, H.D., Zeljo,A., Doctoroff, L.G., & Ortiz,C. (2008). Parent Involvement in Preschool: Predictors and the relation of involvement to preliteracy development, School Psychology Review, 37 (1), 74-90.

Aşıcı, H. ve Aslan, S. (2010) Ergenlerde okul zorbalığı ile algılanan benlik belirginliği arasındaki ilişkinin incelenmesi. International Online Journal of Educational Sciences, 2(2), 467- 485

Aşıcı, H., & Aslan, S. (2010). Ergenler Okul Zorbalığı ile Algılanan Benlik Belirginliği Arasındaki İlişkinin İncelenmesi. International Online Journal of Educational Sciences, 2(2), 467-485.

Aslanargun, E. (2009). Okul Müdürlerinin Yönetimde Başvurdukları Güç Türleri, (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.

Atik, G. (2009). Zorbalığı yordayıcı bir değişken olarak umut. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 42(1), 53-68.

Austin, S. M., Reynolds, G. P. ve Barnes, L. B. (2012). School leadership and counselors working together to address bullyıng. Education, 133(2), 283-290.

Avşar, F., & ALKAYA, S. A. (2018). Akran zorbalığının önlenmesinde okul sağlığı hemşiresinin rolü. Hacettepe Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Dergisi, 5(1), 78-84.

Ayas, T. ve Horzum, M. B. (2010). Sanal zorba/kurban ölçek geliştirme çalışması. Akademik Bakış Uluslararası Hakemli Sosyal Bilimler E-Dergisi, 19, 1-17

Aydın, M. (2000). Eğitim yönetimi. (6.Baskı). Ankara: Hatiboğlu Yayınevi.

Balcı, A. (2001). Etkili Okul ve Okul Geliştirme, Ankara: Pegem A Yayınları.

Balcı, A. (2007). Sosyal bilimlerde araştırma: Yöntem teknik ve ilkeler. Ankara: Pegem A Yayıncılık

Baldry, A. C. ve Farrington, P. D. (2000). Bullies and delinquents: Personal characteristics and parental styles. Journal of Community and Applied Psychology, 10, 17–31.

Banks, R. (1997). Bullying in Schools. ERIC Report No. EDO-PS–97–170.) University of Illinois Champaign, III.

Barnard, W.M., (2004), Parent Involvement ın Elementary School and Educational Attainment, Children And Youth Services Review, Volume, 26, Issue 1, Pittsburgh, Pa 15208, Usa.

Barnett, J. & Fallon, G. (2007). Conflicting Views of School Community: The Dichotomy Between Administrators and Teachers. International Journal of Education Policy and Leadership 2(1).

Baştepe, İ. (2009). Etkili Okulun Eğitim-Öğretim Süreci Ve Ortamı Boyutlarının Nitelikleri. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi. Yaz2009 C.8 S.29 (076-083). www.esosder.org

Baştürk Akca, E. ve Sayımer, İ. (2017). Siber Zorbalık kavramı, türleri ve ilişkili olduğu faktörler: Mevcut araştırmalar üzerinden bir değerlendirme. AJIT-e: Online Academic Journal of Information Technology, 30(8), 1-19. doi: 10.5824/1309‐1581.2017.5.001.x

Baştürk-Akca, E., Sayımer, İ., Balaban-Salı, J. ve Ergün Başak, B. (2014). Okulda siber zorbalığın nedenleri, türleri ve medya okuryazarlığı eğitiminin önleyici çalışmalardaki yeri. Elektronik Mesleki Gelişim ve Araştırma Dergisi (EJOIR), 2(Özel Sayı), 17-30.

Baştürk-Akca, E., Sayımer, İ., Balaban-Salı, J. ve Ergün Başak, B. (2014). Okulda siber zorbalığın nedenleri, türleri ve medya okuryazarlığı eğitiminin önleyici çalışmalardaki yeri. Elektronik Mesleki Gelişim ve Araştırma Dergisi (EJOIR), 2(Özel Sayı), 17-30.

Batmaz, M. ve Ayas, T. (2013). İlköğretim ikinci kademedeki öğrencilerin psikolojik belirtilere göre sanal zorbalık düzeylerinin yordanması. Sakarya University Journal of Education, 3(1), 43-53

Bauer N.S., Herrenkohl T.I., Lozano P., Rivara F.P., Hill K.G. ve Hawkins J.D. (2006). Childhood Bullying Involvement And Exposure To Intimate Partner Violence. Pediatrics, 118: 235– 242.

Bauman, S. (2008). The role of elementary school counselors in reducing school bullying, The Elementary School Journal, 108 (5), 362–375.

Bauman, S., & Del Rio, A. (2005). Knowledge and Beliefs about Bullying in Schools: Comparing Pre-service Teachers in the United States and The United Kingdom. School Psychology International, 26(4), 428-442.

Bayar, A. (2014). Sınıf İçi İstenmeyen (Sorun) Davranışları Yönetmek (s.101-117). Editörler: Mustafa Çelikten ve Mehmet Teyfur) (3. Baskı). Yapılandırmacı Yaklaşıma Göre Sınıf Yönetimi. Ankara: Anı Yayıncılık.

Bayar, A. (2016). Challenges facing principals in the first year at their schools. Universal Journal of Educational Research, 4(1), 192-199.

Bayar, A. (2017). Okul Örgütü ve Yönetimi (s.45-56). (Editörler: Ahmet Üstün ve Adem Bayar): Ankara: Pegem Yayıncılık.

Bayar, A. & Kerns, J. (2015). Undesired Behaviors Faced in Classroom by Physics teachers in High Schools. Eurasian J. Phys. & Chem. Educ., 7(1), 37-45.

Berg, L, B. (2001). Qualitative Research Methods For The Social Sciences, Allyn & Bacon.

Besag, V. E. (1989) Bullies and victims in schools. England: Open University Press.

Biernacki, P., & Waldorf, D. (1981). Snowball sampling: Problems and techniques of chain referral sampling. Sociological Methods & Research, 10(2), 141-163.

Bilgiç, E. (2007). İlköğretim I. Kademede Görülen Zorba Davranışların Sınıf Değişkenleri ve Atmosferi Algılamalarına Göre İncelenmesi. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü: Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi.

Bitney, J., ve Title, B. (1997). No-bullying Program: Preventing Bullying/Victim Violence at School (programs directors manual). Central City, MN: Hazelden and Johnson Institute.

Blase, J. and Blase, J. (2004). The Dark Side of Leadership, Teacher Perspectives of Principal Mistreatment, In Educational Management, Major Themes In Education, 1, Edited by H. Tomlinson, 208-262, London: Routledge Falmer.

Boivin, M., Hymel, S., ve Bukowski, W.M. (1995). The Roles of Social Withdrawal, peer rejection, and victimization by peers in predicting loneliness and depressed mood in Children. Development and Psychopathology, 7, 756–786

Borg, G. M. (1999). The extent and nature of bullying among primary and secondary children. Educational Research, 41(2), 137-153.

Bozkurt, E. (2017). Okul Çevre İlişkileri ve Okula Toplumsal Katılım (s. 185-197). (Editörler: Ahmet Üstün ve Adem Bayar): Ankara: Pegem Yayıncılık.

Buchanan, P., & Winzer, M. (2001). Bullying in Schools: Children’s Voices. International Journal of Special Education, 16(1), 67-79.

Bush, T. & Glover, D. (2003). School leadership: Conceptsandevidence. Nottingham, National Collegefor School Leadership.

Büyüköztürk, Ş., Çakmak, E. K., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş., & Demirel, F. (2008). Bilimsel Araştırma Yöntemleri. Pegem Akademi, Ankara.

Caplan, J.G. (2000). Building Strong Family-School Partnerships to Support High Student Achievement. The Informed Educator Series. Arlington, VA: Educational Research Service.

Çankaya, İ. (2011). İlköğretimde akran zorbalığı. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 24(1), 81-92.

Çelik, V. (2000). Eğitimsel liderlik. Ankara: Pegem A.

Çetinkaya, S., Nur, N., Ayvaz, A., Özdemir, D., & Kavakcı, Ö. (2009). Sosyoekonomik durumu farklı üç ilköğretim okulu öğrencilerinde akran zorbalığının depresyon ve benlik saygısı düzeyiyle ilişkisi. Anadolu Psikiyatri Dergisi, 10(2), 151-158.

Chazan, M. (1994). Bullying in the infant school. D. P. Tattum & D. A. Lane (Eds.), Bullying in Schools (pp. 33-44). Staffordshire: Trentham Books.

Cherian, F. ve Daniel, Y. (2008). Principal leadership in new teacher induction: Becoming agents of change. International Journal of Education Policy and Leadership 3(2).

Çivilidağ, A. ve Cooper, H. T. (2013). Ergenlerde siber zorba ve öfkenin incelenmesi üzerine bir araştırma: Niğde ili örneği. International Journal of Social Science, 6(1), 497-511.

Çınkır, Ş. ve Karaman-Kepenekçi, Y. (2003). Öğrenciler arası Zorbalık. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 34, 236-253.

Colorosso, B. (2003). The bully, the bullied, and the bystander. New York: Harper Resource.

Crawford-Brown, C. (1999) The Impact Of Parenting On Conduct Disorder In Jamaican Male Adolescents. Adolescence, 34 (134): 417-436.

Crick, N. R. ve, Grotpeter, J. K. (1996) Children’s Treatment by Peers: Victims of relational and Overt Aggression. Development and Psychopatology, 8, 367–380.

Cummings E.M., Goeke-Morey, M.C., Papp, L.M. (2004). Everyday Marital Conflict and Child Aggression. Journal of Abnormal Child Psychology, 32(2), 191–202.

Danaoğlu, G. (2009). Sınıf ve branş öğretmenlerinin ilköğretim 5. Sınıflarda karşılaştıkları istenmeyen davranışlar ve bu davranışlarla baş etme stratejileri. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Çukurova Üniversitesi, Adana.

Dekovic, M., Wissink, I., Meijer, A. (2004). The role of family and peer relations in adolescent antisocial behaviour: Comparison of four ethnic groups. Journal of Adolescence, 27: 497–514.

Doğan, A. (2010). Ekolojik sistemler kuramı çerçevesinde akran zorbalığının incelenmesi. Çocuk ve Gençlik Ruh Sağlığı Dergisi 17(3), 149-162.

Epstein J.L. & Jonsorn N.R. (2004). School, Family and Community Partnerships Link the Plan. The Education Digest, 69 (6), 19-23.

Erdoğan, İ. (2000). Okul yönetimi ve öğretim liderliği. İstanbul: Sistem Yayıncılık.

Erdur-Baker, Ö., & Kavşut, F. (2007). Akran zorbalığının yeni yüzü: siber zorbalık. Eurasian Journal of Educational Research (EJER), (27).

Eroğlu, Y. (2011). Koşullu öz-değer, riskli internet davranışları ve siber zorbalık/mağduriyet arasındaki ilişkinin incelenmesi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Sakarya Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü. Sakarya.

Eroğlu, Y. ve Güler, N. (2015). Koşullu öz-değer, riskli internet davranışları ve siber zorbalık/mağduriyet arasındaki ilişkinin incelenmesi. Sakarya University Journal of Education, 5(3), 118-129.

Forero, R., McLellan, L., Rissel, C., ve Bauman, A. (1999). Bullying Behaviour and Psychological Health Among School Students in New South Wales, Australia. British Medical Journal, 319, 344–348

Garrity, C., Jens, K., Porter, W. W., Sager, N., ve Short-Camilli, C. (1997). Bullyproofing your school: Creating a positive climate. Intervention in School and Clinic, 32, 235–243.

Gedikoğlu, T., Şahin, S. ve Büyükelbaşı, (2004). İlköğretim Okulu Yöneticilerinin Kültürel Liderlik Davranışlarına İlişkin Yönetici Ve Öğretmen Algıları, M.Ü. Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 19, 73-84.

Genç, G. (2007). Genel liselerde akran zorbalığı ve yönetimi. Yayınlanmamış Doktora Tezi. Malatya: İnönü Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.

Gestwicki, C. (2004). Home, school, and community relations (5th ed.). USA: Delmar Learning.

Gibson, W., A., (2003); Elementary and Middle School Teachers’ Perceptions of Bullying. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Georgia State University, Atlanta

Gökler, R. (2007). İlköğretim Öğrencilerinde Akran Zorbalığının Bazı Değişkenler Açısından İncelenmesi. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü. Yayınlanmamış Doktora Tezi.

Gökler, R. (2009). Okullarda akran zorbalığı. Uluslararası insan Bilimleri Dergisi, 6(2), 511-537.

Gonzalez-DeHass, A.R., Willems, P.P., & Doan Holbein, M.F. (2005). Examining the relationship between parental involvement and student motivation, Educational Psychology Review, 17 (2), 99-123.

Gültekin, Z. (2003). “Akran zorbalığını belirleme ölçeği geliştirme çalışması”. Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi).

Gürhan, N. (2017). Her yönü ile akran zorbalığı. Turkiye Klinikleri J Psychiatr Nurs-Special Topics, 3(2), 175-81.

Güvenir, T. 2004. Okulda akran istismarı. Ankara: Kök Yayıncılık.

Harris, A.,Day, C. & Hadfield, M. (2003). Teachers' perspectives on effective school leadership, Teachers and Teaching, 9(1), 67-77.

Haynie D.L., Nansel T., Eitel P., Crump, A.D., Saylor K., Yu K. Ve SimonsMorton B. (2001). Bullies, victims, and bully/victims: Distinct groups of at-risk youth. Journal of Early Adolescense 21: 29–49.

Henderson, A. T. & Berla, N. (Eds.) (1994). A New Generation of Evidence: The Family is Critical to Student Achievement. Washington, DC: Center for Law and Education. (ERIC Document Reproduction Service No. ED3750968).

Hinduja, S. ve Patchin, J. W. (2005). Research summary: Cyberbullying victimization. Preliminary findings from an online survey of Internet-using adolescents. (http://cyberbullying.us).

İnandı, Y. ve Yıldız, S. (2014). Lise Okul Yöneticilerinin Okullarda Şiddeti Önleme Yeterlikleri: Mersin İli Örneği. Trakya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 4(2), 137-147.

Jimerson, S. R., Swearer, S.M., Espelage, D.L. (2009) Handbook of Bullying in Schools: An International Perspective. 1th ed. New York: Routledge, 469-479.

Kanadıkırık Kılıç, A. ve Kılıç, A. (2013). MEB Ortaöğretim kurumlarındaki öğrencilerin akran zorbalığına maruz kalma düzeyleri ve özgüven arasındaki ilişki. VI. Ulusal Lisansüstü Eğitim Sempozyumu, 23-29

Kapcı, E. G. (2004). İlköğretim öğrencilerinin zorbalığa maruz kalma türünün ve sıklığının depresyon, kaygı ve benlik saygısıyla ilişkisi. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 37(1), 1-13.

Kartal, H. (2008). İlköğretim öğrencileri arasında zorbalığın yaygınlığı. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 35, 207-217.

Kartal, H. ve Bilgin, A. (2007). İlköğretim öğrencilerine yönelik bir zorbalık karşıtı program uygulaması. Eğitimde Kuram ve Uygulama, 3(2): 207-227.

Kartal, H. ve Bilgin, A. (2009). İlköğretim okullarında görev yapan öğretmenler ve öğrenim gören öğrencilerin zorbalığa yönelik görüşleri. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 7(3), 539- 562.

Kepeneekçi, K. Y. ve Çınkır, Ş. (2003). Öğrenciler arası zorbalık. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi Dergisi, 34, 236-253.

Kocatürk, M. (2014). Ortaokul öğrencilerinde akran zorbalığı ile siber zorbalık arasındaki ilişkinin incelenmesi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. İstanbul Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü. İstanbul.

Kochenderfer, B. J., ve Ladd, G. W. (1996). Peer Victimization: Manifestations and Relations to School Adjustment in Kindergarten. Journal of School Psycology, 34(3), 267–283.

Kuntsche, E., Pickett, W., Overpeck, M., Craig, W., Boyce, W. F., & Gaspar de Matos, M. (2006). Television viewing and forms of bullying among adolescents from eight countries. Journal of Adolescent Health, 39(6), 908-915.

Lim, S. L. (2003) Parent involvement in education. In G. Olsen & L. M. Fuller (Eds.), Home- school relations: working successfully with parents and families (pp. 134-150). USA: Allyn and Bacon.

Lindberg, E.N. (2014). Eğitim Fakültesi Son Sınıf Öğrencilerinin Aile Katılımı ile İlgili Görüşleri, Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri Dergisi, 14(4), 1339-1361.

Macklem, L. G. (2003). Bullying and teasing: Social power in children’s groups. New York: Kluwer Academic/ Plenum Publishers.

Martin, J., Tett, L. & Kay, H. (1999). Developing Collaborative Partnership: Limits and possibilities for schools, parents and community education. International Studies ın Sociology of Education. 9 (1), 59-74.

Mazefsky, C.,A. ve Farrell, A.D. (2005). The role of witnessing violence, peer provocation, family support, and parenting practices in the aggressive behavior of rural adolescents. Journal of Child and Family Studies, 14 (1) : 71–85.

Mccabe, A. K. & Martin, M. G. (2005). School violence, the media, criminal justice responses. New York: Peter Lang.

McEwan, E. (2018). Ten traits of highly effective principals (Çev. Necati Cemaloğlu). Ankara: Pegem Akademi.

Melton, G. B.. Limber, S. Flerx, V. Cunningham, P., Osgood, D.W., Chambers, J., Henggler, S., ve Nation, M. (1998). Violence Among Rural Youth. Final Report to the Office Of Juvenile Justice and Delinquency Prevention.

Nansel, T. R. Overpeck, M., Pilla, R. S., Ruan, W.J., Simons-Morton, B. Scheidt, P. (2001). Bullying Behaviors Among USA Youth: Prevalance and association with psychological adjustment. Journal of American Medical Association, 285, 2094–2100.

Newton, P. A. E., (2004). Cyberbullying: When Bullies Follow You Home. Yayımlanmamış Master Tezi, University of North Texas.

Öger, K., Tarı I., Yılmazçetin, E, C., (2005) Okullarda Suç ve Şiddeti Önleme. Yeniden Sağlık ve Eğitim Özel Sayısı- www.yeniden.org.tr. 12:30

Olweus, D. (1993). Bullying At School: What We Know and What We Can Do. Blackwell UK: Oxford.

Olweus, D. (1994). Bullying at school. Cornwall: Blackwell Publishing.

Olweus, D. (2012). Invited expert discussion paper cyberbullying: An overrated phenomenon? European Journal Of Developmental Psychology, 9(5), 520-538.

Özdemir, A. (2006). Okul Kültürünün Oluşturulması Ve Çevreye Tanıtılmasında Okul Müdürlerinden Beklenen Ve onlarda Gözlenen Davranışlar, Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 4 (4), 411-433.

Özdemir, İ. E. (2004). Sınıf ortamında istenmeyen davranışlar. Ş.Ş Erçetin & M. Çağatay Özdemir (Edt.) Sınıf yönetimi. Ankara: Asil Yayın Dağıtım.

Özdemir, M. ve Akar, F. (2011). Lise öğrencilerinin siber-zorbalığa ilişkin görüşlerinin bazı değişkenler bakımından incelenmesi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 17(4), 605-626.

Patton, M. Q. (2014). Nitel araştırma ve değerlendirme yöntemleri. Ankara: Pegem Akademi.

Pekel-Uludağlı, N., & Uçanok, Z. (2005). Akran Zorbalığı Gruplarında Yalnızlık ve Akademik Başarı ile Sosyometrik Statüye Göre Zorba/Kurban Davranış Türleri. Türk Psikoloji Dergisi, 20(56), 77.

Peker, A., Eroğlu, Y. ve Ada, Ş. (2012). Ergenlerde siber zorbalığın ve mağduriyetin yordayıcılarının incelenmesi. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 12(2), 185- 206.

Pellegrini, A. D. (1998). Bullies and victims in school: A review and call for research. Journal of Applied Developmental Psychology, 19(2), 165–76.

Pişkin, M. (2002). Okul zorbalığı: Tanımı, türleri, ilişkili olduğu faktörler ve alınabilecek önlemler. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri Dergisi, 2(2), 531-562.

Polanin, J. R., Espelage, D. L., & Pigott, T. D. (2012). A meta-analysis of school-based bullying prevention programs' effects on bystander intervention behavior. School Psychology Review, 41(1), 47-65.

Randel, D. (2007). Stopping School Violence : A Bullying Program for Schools. (2008, 2 Nisan)

Reynolds, J. (1992). Mediated Effects Of Preschool Intervention. Early Education And Development, 3(2), 139-164.

Rigby, K. (2002). New perspectives on bullying. London: Jessica Kingsley Publishers.

Rigby, K., (2000). Effects of Peer Victimization in Schools and Perceived Social Support on Adolescent well-being. Journal of Adolescence, 23, 57–68

Riley, R.W. (1994). Strong Families, Strong Schools: Building Community Partnerships For Learning, A Research Base for Family Involvement in Learning from the U.S. Department of Education.

Roland, E. (2002). Bullying, depressive symptoms and suicidal thoughts. Educational Research, 44, 55–67.

Roland, E., & Galloway, D. (2002). Classroom influences on bullying. Educational Research, 44(3), 299-312

Rosenblatt, Z. & Peled, D. (2002), School Ethical Climate And Parental Involcement. Journal of Educational Administration, 40 (4), 349-367.

Şahin, M., Sarı, S. V., Özer, Ö. ve Er, S. H. (2010). Lise öğrencilerinin siber zorba davranışlarda bulunma ve maruz kalma durumlarına ilişkin görüşleri. SDÜ Fen Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, 21, 257-270.

Sarıtaş, M. (2006). İlköğretim 7. ve 8. Sınıf Öğrencilerinde Gözlenen Zorba Davranışların Aile Sorunlarına Göre İncelenmesi. Karadeniz Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi.

Schuster, B. (1999). Outsiders at school: The prevalence of bullying and Its relation with social status group. Processes And Intergroup Relations, 2(2), 175–190.

Seals, D., & Young, J (2003). Bullying and Victimization: Prevalence and Relationship to Gender, Grade Level, Ethnicity, Self-esteem, and Depression. Adolescence, 38, 735-747.

Shaffer, D. R. (2001). Developmental psychology. (6th. Ed.) Belmont: Thomson Learning Inc.

Shariff, S. (2005). Cyber-dilemmas in the new millennium: School obligations to provide student safety in a virtual school environment. McGill Journal of Education, 40(3), 457-477.

Sharp, S. (1995). How Much Does Bullying Hurt? Educational and Child Psychology, 12, 81–88.

Sheeber, L., Hops, H., Alpert, A., Davis, B. ve Andrews, J. (1997). Family support and conflict: Prospective relations to adolescent depression. Journal of Abnormal Child Psychology, 25: 333–345.

Sheldon, S.B. (2007). Improving Student Attendance With School, Family, and Community Partnerships. The Journal of Educational Research, 100(5), 267-275.

Shore, K. (2006). The ABC’s of bullying prevention: a comprehensive schoolwide approach. Port Chester, NewYork: Dude Publishing

Şirvanlı-Özen, D. (2006). Ergenlerde akran zorbalığına maruz kalmanın yaş, çocuk yetiştirme stilleri ve benlik imgesi ile ilişkisi. Türk Psikoloji Dergisi, 21(58), 77-94.

Şişman, M. (2004). Öğretim liderliği. Ankara: Pegem A Yayıncılık.

Şişman, M. (2012). Eğitimde mükemmellik arayışı: Etkili okullar (3.Baskı). Ankara: Pegem Yayıncılık.

Slee, P. T. (1995). Peer Victimization and its Relationship to Depression among Australian Primary School Students. Personality and Individual Differences, 18 (1), 57–62.

Smith, P. ve Sharp, S. (1994). School Bullying: Insights and Perspectives. London: Routledge

Smith, P.K. & Shu, S. (2000). What Good School Can Do about Bullying: Findings from a Survey in English Schools after a Decade of Research and Action.

Smith, P.K., Morita, Y., Junger-Tas, J., Olwens, D., Catalano, R. & Shee, P. (1999). The Nature of School Bullying: A Cross-national Perspective. London, New York & Canada: Routledge.

Smith, Peter K., Ananiadou K., Cowie, H., (2003). Interventions to Reduca School Bullying. The Canadian Journal of Psychiatry-In Review, 48(9) 22-31

Spriggs, A. L., Lannotti, R. J., Nansel, T. R. ve Haynie, D. L. (2007). Adolescent Bullying Involvement And Perceived Family Peer And School Relations: Commonalities And Differences Across Race/Ethnicity. Journal of Adolescent Health, 41: 283–293.

Starratt, R.J. (2004). Ethical Leadership, San Francisco: Jossey-Bass.

Stevens, V., De Bourdeaudhuij, I., Van Oost, P. (2002). Relationship of the family environment to children‟s involvement in bully/victim problems at school. Journal of Youth and Adolescence, 31: 419–428.

Sullivan, K., Cleary, M. & Sullivan, G. (2004). Bullying in secondary schools: What it looks like and how to manage it. California: Paul Chapman Publishing & Corwin Pres.

Tani, F., Paul, S., Greenman, B. H. ve Schneider, F. (2003). Bullying and the big five: A study of childhood personality and participant roles on bullying ıncidents. School Psychology International, 24 (2), 131- 146.

Tintorer, J. (2004) “Elementary Teachers’ Perceptions of and Responses to School Bullying” Unpublished Thesis Presented to the Department of Social Work, University of California, Santa Barbara

Totan, T. (2007). Okulda zorbalığı önlemede eğitimcilere ve ebeveynlere öneriler. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 7(2), 191-200.

Vessey, J. A., & O’Neill, K. M. (2011). Helping students with disabilities better address teasing and bullying situations: A MASNRN study. The Journal of School Nursing, 27(2), 139-148.

Vreeman, R. C., & Carroll, A. E. (2007). A systemic review of schoolbased interventions to prevent bullying. Archives of Pediatric and Adolescent Medicine, 161, 78–88.

Waddell, M. (2007). Grouping or Ganging: The Psychodynamics Of Bullying. British Journal of Psychotherapy, 23 (2): 189–206.

Walsh, J.M. (2005). Teacher Perceptions Concerning Bullying and Victimization. Thesis of Doctora, Duquesne University, in Pennsylvania.

Whitted K. S., David, R., Dupper; (2005). Best Practises for Preventing or Reducing Bullying in Schools. Children and Schools, 27( 3),167–175

Wolke, D., Woods, S., Stanford, K. & Schulz, H. (2001). Bullying and victimization of primary school children in England and Germany: Prevalence and school factors. British Journal of Psychology, 92, 673-696.

Yalnız, A. (2019). Kabul ve kararlılık terapisi yönelimli psikoeğitim programının akran zorbalığı üzerindeki etkisi (Doctoral dissertation, Sakarya Universitesi (Turkey)

.

Yavuzer, Y. (2011). Okullarda saldırganlık/şiddet: Okul ve öğretmenle ilgili risk faktörleri ve önleme stratejileri. Milli Eğitim, 192, 43-61.

Yıldırım, R. (2012). Akran zorbalığı. Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 10(2), 39-51.

Yıldırım, S. (2001). The Relationship of Bullying, Family Environment and Popularity. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Ankara

Yılmazer, A., & Eroğlu, C. (2008). İnsan Kaynakları Yönetimi, Seçkin Yayınları, Ankara.

Yoon, J. S., ve Kerber, K. (2003). Bullying elementary teachers‟ attitudes and intervention strategies. Research in Education, 69 (1), 27–35.

Yurtal, F. (2006). İlköğretim Okullarında Zorbalığın İncelenmesi. I. Şiddet ve Okul Sempozyumu, MEB ve Unicef İşbirliği, İstanbul.

Yurtal, F. ve Cenkseven, F. (2007). İlköğretim okullarında zorbalığın yaygınlığı ve doğası. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi Dergisi, 28, 1-13.

İndir

Yayınlanmış

31-12-2023