Türkiye’de Yerel Yönetimlere Yönelik İdari Vesayet İlkesinin Yerel Demokrasi Açısından Değerlendirilmesi
Anahtar Kelimeler:
Yerel Özerklik,- Yerel Demokrasi,- İdari Vesayet,- İdarenin Bütünlüğü,- Avrupa Yerel Yönetimler Özerklik Şartı.Özet
Özet
Çalışmamızın temel amacı, idari vesayet yetkisinin çeşitli yönlerden ele alınarak, yerel demokrasi açısından nasıl bir durumu yarattığına yönelik bir analizi ifade etmektedir. Bu bağlamda idarenin bütünlüğü ilkelerinden biri olan idari vesayet yetkisinin merkezi yönetim ile yerel yönetimler arasındaki seyri değerlendirilecektir. Yerel demokrasinin günümüzde önemli bir hale geldiği düşünüldüğünde idari vesayet yetkisinin bu kapsamda olumlu ve olumsuz yansımalarının ortaya konulması söz konusu olacaktır.
Yerel yönetimler günümüzde önemli bir hale gelmiş ve yerel demokrasinin gelişmesine paralel bir şekilde kamusal alanda önemli yetkilere haiz olmuşlardır. Demokratik toplum gereklerine uygun bir şekilde ortaya çıkan yerel demokrasi anlayışının yerel özerkliğe önemli katkıları olduğu görülmektedir. Yerel demokrasinin bu kapsamda idari vesayet yetkisi ile ilişkili olarak nasıl bir seviyeye geldiği önem arz etmektedir. Yerel demokrasinin uygulanması ve yerel otoritelerin bu kapsamda hareket etme alanı bulması, merkezi yönetimin kullandığı idari vesayet yetkisi ile zaman zaman olumsuz sonuçlara neden olabilmektedir. Bu durum, merkezi yönetim ile yerel yönetimler arasında yetki paylaşımı noktasında çeşitli sorunların ortaya çıkmasına bağlanabilmektedir. Kamusal hizmetlerin yürütülmesi ve bu hizmetlerin yakınlık ilkesine göre en yakın yönetim birimi tarafından sağlanması yerel demokrasinin bir gereği olarak ifade edilebilmektedir. Yerel yönetimlerdeki yöneticilerin bu kapsamda seçimle gelen kişilerden oluşmaları, yerel demokratik değerlerin gelişimi açısından meşru bir yönetimin tecelli etmesine katkı sağlamaktadır. Seçimle işbaşına gelen yerel yöneticilerin buna göre hukuka uygun olarak kendi kararlarını alabilmeleri önemlidir. Ancak devletlerin yapıları, idari açıdan merkezi yönetim ile yerel yönetimlerin kararlar alma noktasında çekişmeli durumların yaşanmasına da neden olabilmektedir. Bu çelişkili durumun merkezi yönetimlere önem veren ve buna göre güçlendirilmiş merkezi yönetim yapısına sahip ülkelerde yerel yönetimlerin kararlarını sorgulanmasına hatta verdikleri kararların engellenmesine neden olduğu söylenebilir. Çalışmamızın bu kapsamda bir analiz ortaya koyduğu ifade edilebilir.
Anahtar Kelimeler: Avrupa Yerel Yönetimler Özerklik Şartı, İdari Vesayet, İdarenin bütünlüğü ilkesi, Yerel demokrasi.
Referanslar
sayılı İl Özel İdaresi Kanunu.
Acar, A. (2019). Avrupa Yerel Yönetimler Özerklik Şartı ve Türkiye’ye yansımaları. Bitlis Eren Üniversitesi
Sosyal Bilimler Dergisi, 8(1), 277-293.
Alodalı, M. F. B.; Özcan, L.; Çelik, F.; Usta, S. (2007). Avrupa Yerel Yönetimler Özerklik Şartı ve
Türkiye’de belediyelerde özerklik. Selçuk Üniversitesi Karaman İİBF Dergisi, Yerel Ekonomiler Özel
Sayısı.
Alodalı, M. F. B.; Tuncer, A.; Usta, S.; Halis, M. (2012). Yerel yönetimlerde e-belediyecilik uygulamaları:
Akdeniz Bölgesi örneği. Manas Sosyal Araştırmalar Dergisi,1(1), 84-95.
Anbarlı Bozatay, Ş. ve Kızılkaya, K. (2016). Merkezden yönetim-yerinden yönetim tartışmalarının odağında
bir düzenleme: 6360 sayılı yasa hakkındaki değerlendirmeler. Çankırı Karatekin Üniversitesi İktisadi ve
İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 6(1), 609-637.
Arslan, N. T. (2008). Yerelleşme, özerklik ve demokratikleşme açısından mahalli idareler hakkında bir
değerlendirme. Cumhuriyet Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 32(2), 263-282.
Aydın, A. H. (2012). Kamu yönetimine giriş. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
Belli, A. (2017). Yeni kamu yönetimi anlayışı bağlamında yerinden yönetimin ve yerel yönetimlerin
değerlendirilmesi. Akademik Araştırmalar ve Çalışmalar Dergisi, 9(16), 101-118.
Berkün, S. (2017). Kamu açısından yönetim. HAK-İŞ Uluslararası Emek ve Toplum Dergisi, 6(6), 639-663.
Candan, H. ve Kaya, T. P. (2016). 6360 Sayılı Kanun’un öncesi ve sonrası ile idari vesayet yetkisinin
değerlendirilmesi. 4th International Symposium On Development Of Kop Region.
Coşkun, B. ve Ekşi, Ş. (2013). Avrupa Yerel Yönetimler Özerklik Şartı ve Ek Protokol bağlamında
Türkiye'deki yerel yönetim sisteminin değerlendirilmesi, VIII. Kamu Yönetimi Sempozyumu (KAYSEM),
Hatay, Hatay Mustafa Kemal Üniversitesi Yayını, Hatay, ss.1-14.
Çelik, V,; Çelik, F,; Usta, S. (2008). Yerel demokrasi ve yerel özerklik ilişkisi. Niğde Üniversitesi İktisadi ve
İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 1(2), 85-102.
Demir, H. (2019). Türkiye’de Belediyelerin Özerkliği ve İdari Vesayet Sorunu: Danıştay Kararları Üzerine
Bir Araştırma. Necmettin Erbakan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayınlanmamış Yüksek Lisans
Tezi: Konya.
Derdiman, R. C. (2005). Yeni düzenlemelere göre yerel yönetimler. İstanbul: Aktüel Yayınları.
Doğan, M; Yeşildal, A. (2020). Yerel yönetimlerde kamu hizmetlerinin sunumunda katılımcı yönetişimin
rolü. Ç.Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 29(3), 137-148.
Dönmez, D.; Akın, S. (2021). Karşılaştırmalı yerel idareler: çağdaş perspektifler ve ülke örnekleri. İksad
Yayınevi.
Erençin, A. (2018). Yerel demokrasi: bir güncelleme önerisi. Ekonomik ve Sosyal Araştırmalar Dergisi,
(2), 343-356.
Ergün, G. ve Candan, H. (2023). İdarenin bütünlüğünü sağlamanın bir aracı olarak idari vesayet denetimi:
türkiye örneği. Atlas 10th International Social Sciences Congress.
Ergün, G. ve Candan, H. (2023). Türkiye’de idari vesayet denetiminin yerel yönetimlerin özerkliklerine
etkisi. 4th International 5 Ocak Social And Humanities Sciences Congress.
Erkan, E. G. (2014). Merkezi yönetim ile yerel yönetimler arasında görev paylaşımı, kamu hizmetlerinin
görülmesinde etkinlik ve Silifke Belediyesinde bir uygulama. Karamanoğlu Mehmetbey Üniversitesi Sosyal
Bilimler Enstitüsü, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi: Karaman.
Gözler, K. (2003). İdare hukuku. Bursa: Ekin Kitabevi.
Gözler, K. ve Kaplan G. (2013). İdare hukuku dersleri. Bursa: Ekin Basım Yayın Dağıtım.
Gözübüyük, Ş. (2000). Yönetim hukuku. Ankara: Turhan Kitapevi.
Gunlicks, A. B. (1986). Local government in the German federal system. Durham Duke University Press.
Gündüz, E. (2015). Anayasa Mahkemesi kararlarına göre idari vesayet. Dicle Üniversitesi Hukuk Fakültesi
Dergisi, 20(33), 63-89.
Karaarslan, M. (2008). Türkiye’de yerel yönetimler reformu bağlamında yerel yönetimlerin özerkliği ve
denetimi. Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayınlanmamış Doktora Tezi: Ankara
Kaya, T. P. (2019). Türkiye’de idarenin bütünlüğü ilkesinin bir aracı olarak yerel yönetimler üzerinde idari
vesayet denetim. Karamanoğlu Mehmetbey Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Yayınlanmamış Yüksek
Lisans Tezi: Karaman.
Kaya, T. P.; Pekküçükşen, Ş. (2019). Türkiye’de idarenin bütünlüğü ilkesi ve yerel yönetimler üzerinde idari
vesayet denetimi. İksad Publishing House.
Keleş, R. (2012). Yerinden yönetim ve siyaset. İzmir: Cem Yayınevi.
Koç, F. (2015). Türkiye’de yerel yönetimlerde yerel özerklik ve idari vesayet. İnönü Üniversitesi Sosyal
Bilimler Enstitüsü, Yayınlanmamış Doktora Tezi: Malatya.
Koç, F. ve Yatkın, A. (2012). Avrupa Yerel Yönetimler Özerklik Şartı ve Türkiye’de yerel özerklik
tartışmaları. The Journal of Academic Social Science Studies, 5(8), 1273-1302.
Kurt, Ö. (2022). Mahalli idareler üzerinde idari vesayet denetiminin olumlu ve olumsuz sonuçları. İstanbul
Rumeli Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi: İstanbul.
Küçük, H. (2018). Yerel özerklik bağlamında belediyelerin denetimi: İtalya ve Türkiye örneği. Marmara
Üniversitesi Siyasal Bilimler Dergisi, 6(1), 35-60.
Küçük, Ü. (2022). Yerel idari vesayet ilişkisinin yeni bir uygulaması olarak oksimoronik bir kavram: kırsal
mahalle. Selçuk Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 30(4), 2163-2199.
Küçükaltun, H. (2022). İdari vesayet ve yerel yönetimler üzerinde uygulanışı. Karabük üniversitesi
Lisansüstü Eğitim Enstitüsü Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi:Karabük.
Mecek, M. (2020). Bir mülki (taşra) idare birimi olarak Türkiye’de il yönetimleri ve hukuki - örgütsel
yapıları. Ekonomi İşletme Siyaset ve Uluslararası İlişkiler Dergisi (JEBPIR), 6(2), 296-325.
Mecek, M. ve Yılmaz, V. (2021). Postmodern kamu yönetimi ekseninde yerel yönetişim ve katılım.
Postmodern Kamu Yönetimi: Kavramlar, Teoriler, Yaklaşımlar (Ed. B. Parlak, K. C. Doğan), Nobel
Yayınları, Ankara, 231-273.
Önen, S. M. ve Eken, İ. (2016). Yerel yönetimler üzerinde uygulanan idari vesayet yetkisinin irdelenmesi.
Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 15(56), 216-234.
Paddison, R. (2013). Local democracy in the city. In M. Pacione (Ed.). Progress in Political Geography.
Oxon: Routledge.
Selçuk, H. (2014). Yerel yönetimler ve idari vesayet. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü,
Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi: Erzurum.
Şehitoğlu, R.; Çarkçı, A. (2022). Yerel siyaset ve katılımcı yerel demokrasi. İstanbul Aydın Üniversitesi
Sosyal Bilimler Dergisi, 14(3), 245-260.
Şensoy, B. (2010). Yerel özerklik ve yerel yönetimler üzerindeki idari vesayet. Marmara Üniversitesi Sosyal
Bilimler Enstitüsü, Yayınlanmamış Doktora Tezi: İstanbul.
Şimşek, S. ve Şimşek, E. (2023). Yerel yönetimlerde katılımcılık. International Social Mentality and
Researcher Thinkers Journal, 9(76): 4910-4926.
Taşgın, B. (2022). Mahalli idarelerin seçilmiş organlari üzerinde idari vesayet. İstanbul Üniversitesi Sosyal
Bilimler Enstitüsü, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi: İstanbul.
T.C. Anayasası.
T.C. İçişleri Bakanlığı, (www.arem.gov.tr).
Taştekin, A. ve Akca, H. (2020). Avrupa Yerel Yönetimler Özerklik Şartı’na Türkiye’nin koyduğu
çekincelerin yeniden değerlendirilmesi. Uluslararası Yönetim Akademisi Dergisi, 3(3), 594-609.
Tekeli, İ. (1992). Belediyecilik Yazıları. İstanbul: IULA-EMME.
Toksöz, F. (2013). Avrupa Birliği ve Türkiye’de yerel yönetim. Ankara: Türkiye Belediyeler Birliği
Yayınları.
White, S. (2011). Government decentralization in the 21st century a literature review, Washington: Center
For Strategic and International Studies.
Yaylı, H. ve Yılmaz, M. (2021). Türkiye’de merkezden yönetim-yerinden yönetim tartışmaları ve idari
özerkliğe dair bir değerlendirme. Çağdaş Yerel Yönetimler Dergisi, 30(3), 1-26.
Yıldırım, A. (2017). Türkiye’de yerel yönetim reformu kapsamında il özel idaresinde idari vesayet
uygulaması. Social Sciences Studies Journal, 3(12), 2277-2284.
Yılmaz, V. ve Telsaç, C. (2021). Yerel yönetimler ve katılım. Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler
Enstitüsü Dergisi, 40, 235-254.
Yosunkaya, S. (2018). Türkiye'de belediye yönetimi üzerindeki idari vesayet yetkisi. Adıyaman Üniversitesi
Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi: Adıyaman
