Dünyada ve Türkiye’de Konut Sorunu ve Uygulanan Konut Politikaları
Anahtar Kelimeler:
Konut, Konut Hakkı, Konut Sorunu, Konut Politikaları.Özet
Kentlerin kuruluş ve gelişme sürecinde temel belirleyicilerden olan konut ve konut üretim faaliyetleri, tüm dünya ülkelerinde olduğu gibi Türkiye’de de üretilen politikaların başında gelmektedir. Kentleşme ile beraber ortaya çıkan konut sorununa yönelik her ülkenin konut politikası farklı olsa da ana hedef artan nüfusa yeteri kadar konut üretmektir. Ancak konut sorunu sadece niceliksel olarak mevcut konut stoğunun ihtiyacı karşılayamaması değil, aynı zamanda yaşanabilir imkânlara sahip olması anlamına da gelmektedir. Bu bakımdan konut, sahip olduğu özellikleri ve fonksiyonları sebebiyle sorunun daha geniş manada ele alınmasını gerektirmektedir. Yapılan bu çalışmada konut, konut hakkı ve konut sorunu kavramsal olarak incelenmekte ve konut sorunu ile ilgili yaklaşımlar ortaya konulmaktadır. Dünyada ortaya çıkan konut sorununa yönelik uygulanan çeşitli politikalar gelişmiş ve gelişmekte olan ülkeler bazında değerlendirilmektedir. Türkiye’de konut sorununa neden olan sebepler ve soruna yönelik uygulanan politikalar plansız dönem ve planlı dönem şeklinde kronolojik olarak ele alınmaktadır. Cumhuriyetin ilan edildiği 1923 yılı sonrasından 1960 yılına kadar geçen süre plansız dönem olarak değerlendirilirken, 1950 yılından sonra kentleşmenin hız kazanmasıyla birlikte büyük kentlerde patlak veren konut sorununun çözümü için yapılan politikalar 1960 yılından sonra hazırlanan beş yıllık kalkınma planları çerçevesinde incelenmiştir. Sonuç olarak dünyada ve Türkiye’de konut sorunu ve bu soruna yönelik atılan adımların uygulanan politikaların ihtiyaca ne ölçüde cevap verdiği ortaya konulmuştur.
Referanslar
Abaç, S. (1972), Sosyalist Ülkelerde Konut, Mimarlık Dergisi, (9), 31-41.
Abdulhakimoğulları, E., Kale, F., (2013). “Türk Anayasalarında Karşılaştırmalı Hukukta Konut Hakkı”, TAAD, 4,(15),15-38.
Akın, E. (2007), Kentsel Gelişme ve Kentsel Rantlar: Ankara Örneği,
Alkan, L., Uğurlar, A. (2015). Türkiye’de Konut Sorunu ve Konut Politikaları (Rapor No: 1), Ankara: Kent Araştırmaları Enstitüsü, approach (4th ed.). Boston: Pearson.
Arpacı, F., (2011). Tüketicilerin Konut Kalitesine İlişkin Görüşlerinin İncelenmesi, e-Journal of New World Sciences Academy, 6 (3), 100-119.
Arslan, H., (2014). Türkiye’nin Kentleşme Sürecinde Konut Politikalarının Evrimi, Akademik Bakış Dergisi, (40),1-22.
Castells, M. (2017). Kent Sınıf İktidar, (2. Baskı), (Çev: Türkün, A.), İstanbul: Phoenix Yayınevi.
Çetin, S. (2012). Kalkınmada Kentleşme ve Konut Politikalarının Önemi, Hukuk ve İktisat Araştırmaları Dergisi, 4(1), 293-304.
Çoban, A. N. (2012). Cumhuriyetin ilanından Günümüze Konut Politikası, Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, 67(3), 75-108.
Çoban, A. N. (2012). Cumhuriyetin ilanından Günümüze Konut Politikası, Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, 67(3), 75-108.
Desagis, (2006). Konut Alanı Yaşam Alanı İlişkisi Açısından Küçük Konutlar (Yayınlanmamış Doktora Tezi), İstanbul Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
Donner, C. (2000). Housing Policies İn The European Union - Theory and Practice, Wiena published bc C. Donner
Engels, F. (2013). Konut Sorunu, (çev: Genç, T.), Ankara: Alter Yayınları.
Ergun, C., Gül, H. (2010). Barınma Hakkının ihlal Edilme Sürecinde Kentsel Dönüşüm Projeleri, 2. Sosyal Haklar Ulusal Sempozyumu, Denizli: Pamukkale Üniversitesi (4-6 Kasım 2010).
Bolay Gerçek, S.B., (2007), Mortgage, (Yayımlanmış Yüksek Lisans Tezi), İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
Gök S. F. (2010). Konut Ediniminde Kullanıcı Kararlarını Etkileyen Faktörler; İstanbul İli Toplu Konut Projeleri Örneği (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Gebze Yüksek Teknoloji Enstitüsü, Kocaeli.
Gökdemir, A., Demirel, C. (2014). “Güvenli ve Sağlıklı Konut Hakkı, Adli Bilimciler Derneği, I. Ulusal Sağlık Hukuku Kongresi, 1-4 Mayıs, Muğla- Marmaris.
Güler, Ç., Çobanoğlu, Z. (1997). Gecekondular ve Çevre Sağlığı, Çevre Sağlığı Temel Kaynak Dizisi, No: 48, Ankara. 21
Harvey, D. (2002). Sınıfsal Yapı ve Mekânsal Farklılaşma Kuramı, Bülent Duru, Ayten Alkan (Ed), 20. Yüzyıl Kenti içinde (147-172), Ankara: İmge Kitabevi.
Harvey, D. (2013). Sosyal Adalet ve Şehir (4. Baskı), (çev: Moralı, M.), İstanbul: Metis Yayınevi.
Harvey, D. (2014). Postmodernliğin Durumu, İstanbul: Metis Yayınevi
Kara, M. (2011). Türkiye’deki Gecekondu Dönüşüm Projelerinin Konut Sorununun Çözümündeki Rolü: Ankara İli Gültepe ve Yatıkmusluk Örneği, Girişimcilik ve Kalkınma Dergisi, 5(2), 171-204.
Karaca, M. (2008). Toplu Konutlarda Enerji Etkinliği; Toplu Konut İdaresi Başkanlığı (TOKİ) Toplu Konut Projeleri Üzerinden Bir İnceleme, (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Gazi Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
Karasu, M. A. (2019). Devletin Değişim Sürecinde Belediyelerin Konut Politikalarında Farklılaşan Rolü, Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 14 (3), 245-264.
Karayalçın, M., (2010). Konut Bunalımı, Kent Rantları ve Proje Muhafızları, (2. Baskı) İstanbul: İmge Kitabevi.
Karger, H. J., Stoesz, D. (2014). American Social Welfare policy: A Pluralist
Keleş, R. (1987). Yerel Yönetimler ve Konut, SBF Dergisi, Ocak-Aralık 1987, 42(1- 4), 1-13.
Keleş, R. (2013). Kentleşme Politikası, (13. Baskı) Ankara: İmge Kitabevi.
Kellekçi, Ö., L., Berköz, L. (2006). Konut ve Çevresel Kalite Memnuniyetini Yükselten Faktörler, İTÜ Dergisi/A, Mimarlık, Planlama, Tasarım, 5 (2), 167-178.
Lefebvre, H. (2011). Kent Hakkı (Çev. G. Aksümer ve J. Struz). Eğitim Bilim Toplum Dergisi, 9 (36), 140-152.
Lefebvre, H., (2017). Şehir Hakkı, (2. Baskı), (çev: Işık Ergüden) İstanbul: Sel Yayıncılık. 27,28
Murdie, R., Borgegârd, L., E. (1992). Social Differentiation in Public Rental Housing: A Case Study of Swedish Metropolitan Areas, Scandinavian Housing & Planning Research, 9 (1), 1-17.
Mutlu, S. (2007). Türkiye’de Yaşanan Gecekondulaşma Süreci ve Çözüm Arayışları: Ankara Örneği (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
Olgun, H. (2017). “Fransa’da Konut Politikası: Tarihî Süreç ve Bugünkü Durum”, HAK-İŞ Uluslararası Emek ve Toplum Dergisi, 6 (14), 68-88.
Önver, M., Ş. (2016). Konut ve Konut Politikası, İstanbul: IJOPEC Yayıncılık.
Özden, K. (2010). Almanya’da Kentleşme Politikaları: Tarihsel Süreç ve Güncel Politikalar, Muhafazakâr Düşünce Dergisi, 6(3), 99-114.
Öztop, H., Şekeroğlu, M. B. (2016). Konut Sorunu, Ankara: Detay Yayıncılık
Peynircioğlu, N., Üstünışık, B. (1994). Kentsel Gelişmenin Yönlendirilmesi Açısından Belediyeler ve Konut Üretimi, DPT: Sosyal Planlama Genel Müdürlüğü Planlama Dairesi Başkanlığı, Ankara.
Samsunlu, A. (2007). “Toplu Konut Kanunu ve Türkiye’deki Uygulamaları” Kent ve Planlama Geçmişi Korumak ve Geleceği Tasarlamak, Ankara: İmge Kitabevi.
Sarıoğlu, G., P. (2007). Hollanda’da Konut Politikaları ve İpotekli Kredi Sistemi, METU JFA, 2 (4), 1-16
Sayan, M. C. (2002). Ankara’da Yeni Yerleşim Alanlarındaki Uygulamaların Peyzaj Tasarım İlkeleri Açısından İrdelenmesi (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Ankara Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
Sevim, A. (2009). Türkiye’de Konut Politikaları Bağlamında Konut Sorunu ve Kentsel Koruma Alanlarına ilişkin Bir Değerlendirme (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
Suher, H. (1989). Çeşitli Yönleri ile Toplu Konut, İstanbul: Toplu Konut Yapımcıları Derneği Yayınları.
Şentürk, M. (2011). Kentsel Müdahaleler Açısından İstanbul, (Yayınlanmamış Doktora Tezi). İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
Tapan, M. (1996). Toplu Konut ve Türkiye’deki Gelişimi, Tarihten Günümüze Anadolu’da Konut ve Yerleşme, (Der: Y. Sey) (366-378), İstanbul: Türkiye Ekonomik ve Toplumsal Tarih Vakfı.
Tekeli, İ. (1994). Bir Ülkenin Konut Sorununun Yanlış Tanımlandığı Konusunda Kuşkular Belirdi mi Konut Sorunu Çözüme Yaklaşmış Demektir, Mimarlık Dergisi, (260), 27-28.
Tekeli, İ. (1996). Türkiye'de Yaşamda ve Yazında Konut Sorununun Gelişimi, Toplu Konut İdaresi Başkanlığı Konut Araştırmaları Dizisi, No:2, Ankara: ODTÜ Basım.
Tekeli, İ. (2010). Konut Sorununu Konut Sunum Biçimleri ile Düşünmek, İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları.
TOKİ. (1993). Karşılaştırmalı Konut Politikaları ve Finansmanı Araştırması, T.C. Başbakanlık Toplu Konut İdaresi Başkanlığı, Ankara ve IULA - EMME Uluslararası Yerel Yönetimler Birliği, İstanbul: Kent Basımevi.
Toprak, Z. (2008), Kent Yönetimi ve Politikası, İzmir: Birleşik Matbaacılık.
Uludağ, İ., Arıcan, E. (2001); Finansal Hizmetler Ekonomisi (Piyasalar: Kurumsal- Araçlar). 2. Baskı, İstanbul: Beta Yayınları.
Whitehead, C., Scanlon, K. (2007). Social Housing in Europe, London: LSE Publications.
Yıldız, M., Z., Zümrüt, M., S. (2012). Toplu Konut İdaresi (TOKİ)’nin Kentsel Dönüşüme Etkisi ve Konut Üretim Faaliyetlerine Eleştirel Bir Bakış (Diyarbakır Kenti Örneği), Kent Sosyolojisi içinde, (395-432), İstanbul: Hece Yayınları.
http://www.toki.gov.tr/AppResources/UserFiles/files/TOK%C4%B0%20KONUT%20URETIM%20RAPORU.pdf, (24.07.2018).
DPT, 1963, Birinci Beş Yıllık Kalkınma Planı (1963-1967)
DPT, 1969, İkinci Beş Yıllık Kalkınma Planı (1968-1972)
DPT, 1973, Üçüncü Beş Yıllık Kalkınma Planı (1973-1977)
DPT, 1979, Dördüncü Beş Yıllık Kalkınma Planı (1979-1983)
DPT, 1985, Beşinci Beş Yıllık Kalkınma Planı (1985-1989)
DPT, 1990, Altıncı Beş Yıllık Kalkınma Planı (1990-1994).
DPT, 1995, Yedinci Beş Yıllık Kalkınma Planı (1996-2000)
DPT, 2001, Sekizinci Beş Yıllık Kalkınma Planı (2001-2005)
DPT, 2001, Sekizinci Beş Yıllık Kalkınma Planı (2001-2005)
DPT, 2006, Dokuzuncu Beş Yıllık Kalkınma Planı (2007-2013)
DPT, 2013, Onuncu Beş Yıllık Kalkınma Planı (2014-2018)
DPT, 2019, On Birinci Beş Yıllık Kalkınma Planı (2019-2023)
DPT, 2023, On İkinci Beş Yıllık Kalkınma Planı (2024-2028)
