Benlik Saygısının İş Görenlerin Çalışma Performansı ve İş Tatmini Üzerindeki Etkisi
Anahtar Kelimeler:
Benlik Saygısı- İş Tatmini- İş PerformansıÖzet
Çağımızda küresel rekabetin hızla artması sonucunda, insan kaynakları yönetimi bakımından iş gören performansı ve iş tatmini benlik saygısı temelinde daha hassas, kritik ve kilit bir faktör haline dönüşmektedir. Öte yandan, iş yaşamında ise benlik saygısı, çalışma performansı ve iş tatmini eğitim yönü ile de önemli kavramlar arasında yer almaktadır. Çünkü bu kavramlar sayesinde, çalışanlar, öğrencilere bilgi aktarma ve onların gelişimine katkıda sağlamaları daha kolaylaşabilir. Bu nedenle, iş görenlerin benlik saygısı, hem kendi performansları hem de öğrencilerle olan etkileşimleri üzerinde büyük bir etkiye sahip olabilmektedir. Benlik saygısının kazandırdığı özgüvene dayanarak eğitim çalışanları, işlerine daha fazla motive, mutlu olmak suretiyle iş başarımlarını artırabilirler. Böylece, eğitimcilerin, kendilerine olan güvenleri artar ve daha yaratıcı, yenilikçi ve üretici işlere yönelebilir ve etkili iletişim sağlayabilirler. Dolayısı ile benlik saygısının kişide geliştirdiği yetenekler ve beceriler sayesinde, insanların hal, davranışları ve tutumlarında değişkenlik görülebilir. Bu genel yaklaşımlara dayanılarak çalışmanın amacı; çalışanların benlik saygısının, iş görenlerin performansı ve iş tatmini üzerindeki nasıl bir etkisinin olduğunu araştırmaya çalışmaktır. Alana katkısı ise çalışmanın önemine işaret etmektedir. Bu çalışmanın araştırma kısmında, bilimsel araştırma yöntemlerinden nicel ve verilerin toplanmasında ise anket yöntemi kullanılmıştır. Çalışmanın araştırma kısmını, Milli Eğitim Bakanlığı’na bağlı Ankara ve Kırıkkale illerinde, merkez ve ilçelerde bulunan 402 eğitim personeli oluşmaktadır. Bu amaçla araştırma da, Koopmans ve arkadaşları tarafından geliştirilen İş Performansı ölçeği, Weiss ve arkadaşları tarafından geliştirilen Minnesota İş tatmin ölçeği ve Morris Rosenberg tarafından geliştirilmiş Rosenberg Benlik Saygısı ölçeği olmak üzere üç adet ölçek kullanılmıştır. Araştırmanın verileri SPSS ve AMOS Yapısal Eşitlik Modeli ile analiz edilmiştir. Araştırmanın sonuçlara göre benlik saygısının iş görenlerin çalışma performansı ve iş tatmini ölçekler arasındaki ilişki korelasyon katsayıları istatistiksel olarak anlamlı olduğu anlaşılmıştır. Aynı zamanda değişkenler arasında pozitif bir ilişki olduğu görülmüştür.
Referanslar
Açıkalın S. (2014). Öğretmenlere performans geribildirimi sunma: derleme, Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi, 15(2), 15- 28.
Ahmed, M. A.(2015). The role of self-esteem and optimism in job satisfaction among teachers of private universities in bangladesh. Asian Business Review, 1(1), 114-120. DOI:10.18034/abr.v1i2.322.
Akar, V. & Bekar, F. (2022). İşin anlamlılığının iş performansı üzerindeki etkisinde iş tatmininin aracı covid-19 korkusunun düzenleyici rolü. Ekonomi ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 9(17), 24-36.
Akkoç, İ.(2012). Grup ve hiyerarşik alt kültürlerinin iş performansına etkisi: lider-üye etkileşiminin aracılık rolü. Çankırı Üniversitesi S.B.E. Dergisi, 3 (2), 17-44.
Alavi, H. R., & Askaripur, M. R. (2003). The relationship between self-esteem and job satisfaction of personnel in government organizations. Public Personnel Management, 32, 591-600.
Alp, S., & Kaymaz, Ö. (2024). Örgütsel erdemliliğin işe angaje olma üzerindeki etkisinde benlik saygısının aracı rolü: sağlık çalışanlarına yönelik bir araştırma. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 24(1), 1-22. https://doi.org/10.18037/ausbd.1164663.
Arslan, R. & Aydin, E., (2013). Yabancılaşma yönetimi ve iş tatmini, M. Paksoy (Ed.), Davranış Bilimleri (273-290). Ankara: Lisans Yayıncılık.
Aydın, A., Üçüncü, K., & Taşdemir, T. (2010). İşletmelerde uygulanan toplam kalite yönetimi çalışmalarının çalışan performansı üzerine etkileri. International Journal of Economic and Administrative Studies, 5, 42-62. https://doi.org/10.18092/ijeas.99895.
Bahadır, E., Akkuzu, H., Ladikli, N. & Türkkan, Z. (2020). İş tatmininin yaranmasında iş yeri zorbalığı ve benlik saygısının toplumsal cinsiyet rolleri bağlamında incelenmesi.International Social Sciences Studies Journal, 6(64), 2724-2731.http://dx.doi.org/10.26449/sssj.2724.
Baloğlu, N., Karadağ, E., Çalişkan, N., Korkmaz, T. (2006), İlköğretim öğretmenlerinin mesleki benlik saygısı ve iş doyumları arasındaki ilişkinin değerlendirilmesi. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi (KEFAD), 7 (2), 345-358.
Barutçugil, İ. (2002). Performans Yönetimi. (2. Baskı). İstanbul: Kariyer Yayıncılık.
Baybek, H., Yavuz, S. (2005). Muğla Üniversitesi Öğrencilerinin Benlik Saygılarının İncelenmesi. Muğla Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (14), 73-95.
Baycan, Aslı, (1985).An Analysis of the Several Aspects of Job Satisfaction Between Different Occupational Groups. İstanbul Boğaziçi Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans tezi, İstanbul.
Bayram, L. (2006). Geleneksel performans degerlendirme yöntemlerine yeni bir alternatif: 360 derece performans değerlendirme. Sayıştay Dergileri, (62), 47-65.
Bilgiç, R. (2010). İşe ilişkin tutumlar, iş rolü algıları ve algılanan performans arasındaki ilişki. Amme İdaresi Dergisi, 43(4), 67-86.
Chaudhary, N.S. & Bhaskar, P. (2016). Training and development and job satisfaction in education sector. Journal of Resource Development and Management, (16), 42-45. https://core.ac.uk/download/pdf/234696197.pdf
Coopersmith S. (1967). The antecedents of self-esteem. San Francisco: W.H. Freeman.
Çetin, E., Arslan B., & Büyükyılmaz, O. (2021). Covid-19 pandemisi döneminde iş doyumunun iş performansına etkisi. IJOSSAR Uluslararası Sosyal Bilimler Akademik Araştırmalar Dergisi, 5(1), 19-36.
Çınar, Ö., & Yeşil, S.(2016). Örgütsel bağlılık ve örgütsel desteğin çalışan perfor-mansı üzerindeki etkisini inceleyen bir yapısal eşitlik model önerisi. International Journal of Social Sciences and Education Research, 2(1), 349-369. doi: 10.24289/ijsser.279105.
Cuhadaroğlu F. (1986). Adolesanlarda benlik saygısı. [Yayınlanmamış uzmanlık tezi]. Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi, Ankara.
Dilek, H., & Aksoy, A. B. (2015). Ergenlerin benlik saygısı ile anne-babalarının benlik saygısı arasındaki ilişkinin incelenmesi. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 14(3), 95–109.
Deniz, M. E. (2006). The Relationships among Coping with Stress, Life Satisfaction, Decision Making Styles and Decision Self-Esteem: An Investigation on Turkish University Students. Social Behavior and Personality: An International Journal, 34 (9), 1161–1170. https://doi.org/10.2224/sbp.2006.34.9.1161.
Erez, A., & Judge, T. A. (2001). Relationship of core self-evaluations to goal setting, motivation, and performance. Journal of Applied Psychology, 86(6), 1270–1279. Doi:10.1037/0021- 9010.86.6.1270.
Evirgen Geniş, N., & Gözün Kahraman, Ö. (2018). Okul öncesi dönem çocuklarında bağlanma ve benlik algısı arasındaki ilişkinin incelenmesi Hitit Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 11(3), 2446-2454. https://doi.org/10.17218/hititsosbil.417456.
Ferris, D. L., Lian, H., Brown, D. J., Pang, F. X. J., & Keeping, L. M. (2010). Self-esteem and job performance: The moderating role of selfesteem contingencies. Personnel Psychology, 63(3), 561–593. DOI:10.1111/j.1744-6570.2010.01181.x.
Güler, M., & Ocak, M. (2019). Olumlu benlik ve iş tatmini ilişkisinde doğal duygusal emeğin ve yenilikçiliğin düzenleyici-aracilik rolü. Uluslararası Yönetim İktisat ve İşletme Dergisi, 15(2), 503-514. https://doi.org/10.17130/ijmeb.2019252107.
Güney, S. (2007). Yönetim ve organizasyon. Ankara. Nobel Yayın.
Gümüş, D. & Kanbur, A. (2021). Çalışanların rekabetçi tutumu: Benlik saygısı ve kontrol odağının açıklayıcı rolü. Çankırı Karatekin Üniversitesi İİBF Dergisi, 11 (2), 673-700. https://doi.org/10.18074/ckuiibfd.740375.
Gümüştekin, G. E. & Öztemiz A. B. (2005). Örgütlerde stresin verimlilik ve performansla etkileşimi. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 14 (1), 271-288.
Hooks, B. (2003). Rock my soul: Black people and self-esteem. Boston, MA: South End Press,.
Judge, T. A., Heller, D., & Klinger, R. (2008). The dispositional sources of job satisfaction: A comparative test. Applied Psychology: An International Review, 57(3), 361–372. https://doi.org/10.1111/j.1464-0597.2007.00318.x.
Judge, T. A., Erez, A., Bono, J. E., & Thoresen, C. J. (2003). The core self-evaluations scale: development of a measure. Personnel Psychology, 56(2), 303-331. https://doi.org/10.1111/j.1744-6570.2003.tb00152.x.
Judge, T. A., & Bono, J. E. (2001). Relationship of core self-evaluations traits—self-esteem, generalized self-efficacy, locus of control, and emotional stability—with job satisfaction and job performance: A meta-analysis. Journal of Applied Psychology, 86(1), 80–92. https://doi.org/10.1037/0021-9010.86.1.80.
Koopmans, L., Bernaards, C., Hildebrandt, V., van Buuren, S., Van der Beek, A. J. & de Vet, H. C. (2013). Development of an individual work performance questionnaire. International Journal of Productivity and Performance Management, 62(1), 6-28.
Köroğlu Kaba N. & Öztürk H. (2021) Bireysel iş performansı ölçeğinin Türkçe geçerlik ve güvenirlik çalışması. Sağlık ve Hemşirelik Yönetimi Dergisi, 8(3), 293-301. Doi:10.54304/SHYD.2021.37132.
Kılıç, T. & Saygılı, İ. (2021). İş tatmini ile alt boyutları arasındaki ilişkiler ve demografik faktörlerin değişkenler üzerindeki etkisi: görgül bir araştırma. Çukurova Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 25 (1), 1-17. https://doi.org/10.51945/cuiibfd.588027.
Koç, H. & Yazıcıoğlu, İ. (2011). Yöneticiye duyulan güven ile iş tatmini arasındaki ilişki: kamu ve özel sektör karşılaştırması. Doğuş Üniversitesi Dergisi, 12(1), 46-57.
Kumcağız, H., Şahin, C., & Akıllı, N.(2017). Hemşirelerin iş doyumunun yordayıcısı olarak toplumsal cinsiyet rolleri. Journal of Human Sciences, 14(4), 4289-4299. doi:10.14687/jhs.v14i4.4910.
Neff, T.M. (2003). What successful companies know that law firms need to know: The importance of employee motivation and job satisfaction to increased productivity and stronger client relationships. Journal of Law & Health, 17(2), 385-419.
Nergiz, H.G. (2016). Turizm sektöründe örgütsel vatandaşlık davranışı üzerine bir değerlendirme. Yönetim Bilimleri Dergisi, 14(27), 217-247.
Orth U., Meier L., & Robins R.W.( 2009). Disentangling the effects of Low Self-esteem and stressful events on depression: findings from Three Longitudinal Studies. Journal of Personality and Social Psychology, (97), 307–321. Doi: 10.1037/a0015645.
Özen, P. (2011). Performans eğitim ilişkisinin irdelenmesi ve çalışan performansının araştırılmasında eğitimin rolünün belirlenmesine yönelik bir araştırma. Doktora tezi, Çukurova Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Adana.
Peterson, C., & Seligman, M. E. (1984). Causal explanations as a risk factor for depression: Theory and evidence. Psychological Review, 91(3), 347-374. https://doi.org/10.1037/0033-295X.91.3.347.
Potter J., Gosling S.D. & Trezesniewski K. (2001). Personality correlates of self esteem. Journal of Research in Personality, 35, 463–482. doi: 10. 1006/jrpe. 2001-2324.
Seki, T., & Dilmaç, B. (2020). Benlik Saygısı ve İlişkisel Faktörler: Bir Meta-Analiz Çalışması. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 18(2), 853-873. https://doi.org/10.37217/tebd.735112.
Seyhan, F. & Sivuk, D. (2021). Örgütsel çatışma, örgütsel stres, iş yaşam kalitesi, iş tatmini ve işten ayrılma niyeti arasındaki ilişki: sağlık çalışanlarının verimliliği üzerine bir araştırma. Verimlilik Dergisi, (4), 185-201. https://doi.org/10.51551/verimlilik.748957.
Sevinç Altaş S. & Gündüz Çekmecelioğlu H. (2015). Örgütsel adalet algisinin iş tatmini, örgütsel bağlılık ve iş performansı üzerindeki etkileri: okul öncesi öğretmenleri üzerinde bir araştırma. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 29(3), 421 - 439.
https://doi.org/10.16951/iibd.01902.
Sökmen, A. & Ekmekçioğlu, E. B. (2013). Yönetici etik davranışlarının sınır birim çalışanlarının motivasyon ve iş tatmini üzerindeki etkisi. adana’da bir araştırma. İşletme Araştırmaları Dergisi, 5(4): 87-104.
Srivastava, A., Locke, E.A., Judge, T.A., & Adams, J.W. (2010). Core self-evaluations as causes of satisfaction: the mediating role of seeking task complexity. Journal Vocat Behav, (77), 255- 265. doi:10.1016/j.jvb.2010.04.008.
Şahin, S., & Çankır, B. (2018). İş tatmininin iş performansına etkisinde çalışmaya tutkunluğun aracı rolü: satış ve pazarlama sektöründe bir araştırma. Uluslararası İktisadi ve İdari İncelemeler Dergisi, (17. UİK Özel Sayısı), 389-402.
https://doi.org/10.18092/ulikidince.431440.
Taşcı, D. (2020). Eğitim ve Geliştirme. Benligiray, S.,. Baraz, A. B, Kurulgan, M., Şakar, A. Kağnıcıoğlu, D., Taşçı, D., Suvacı, B. İnsan Kaynakları Yönetimi (s. 161-181). Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayınları.
Tuzcu, M. A., (2016). Ankara Üniversitesi TÖMER’de Çalışan Akademik ve İdari Personelin İş Tatmin Düzeyinin ve İş Tatmin Düzeyine Etki Eden Faktörlerin Belirlenmesi. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 71 (1), 161-197. https://doi.org/10.1501/SBFder_0000002388.
Yazıcıoğlu, C. & Ulağlı, S. (2020). Akademisyenlerin demografik özelliklerinin benlik saygısına etkisi. Management and Political Sciences Review, 2(2), 159-181.
Yıldız, S., Savcı, G., & Kapu, H. (2014). Motive edici faktörlerin çalışanların iş performansına ve işten ayrılma niyetine etkisi. Yönetim ve Ekonomi: Celal Bayar Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 21(1), 233-249. https://doi.org/10.18657/yecbu.75006.
Yücel, D.(2022). Etik ve kurumsal sosyal sorumluluk algısının işe katılım benlik saygısı ve iş performansına etkileri. Earson Journal of Social Sciences & Humanities, 7(19),214-227. DOI Number: http://dx.doi.org/10.46872/pj.552.
Zeigler-Hill, V. (Ed.). (2013). Self-Esteem (1st ed.).(1-20). Psychology Press. https://doi.org/10.4324/9780203587874.
