Kırıkkale’de Sendikal Hareketin Öncüleri: Kaya Özdemir ve Mustafa Özbek

Özet

Henüz 1950’li yıllarda gerçek anlamda bir sendikacılıkla tanışan Türkiye’de, Askerî Fabrikalar ve sonraki adıyla Makine ve Kimya Endüstrisi Kurumu (MKE), Kırıkkale’yi metal iş kolunda faaliyet gösteren sendikalar için gözde bir şehir hâline getirmiştir. 1920’lerin ortalarına kadar küçük bir köy iken 1939’da belediye ile yönetilir hâle gelen, kurulan fabrikaların etkisiyle “hormonlu” bir gelişme yaşayan ve âdeta emeklemeden yürümeye, hatta koşmaya başlayan Kırıkkale, Türkiye’nin savuma sanayiinde “göz bebeği” olurken, Türkiye’nin ve hatta dünyanın sayılı büyük işçi sendikalarından birisinin kuruluşuna da ev sahipliği yapmıştır. Bu çalışmada, hayat hikâyeleri ve sendikacılık anlayışları hakkında bilgi verilen Kaya Özdemir ve Mustafa Özbek, Türk Sendikacılık Tarihi’nin önemli iki ismidir. Kaya Özdemir, bugün Türkiye’nin en büyük işçi sendikaları konfederasyonu olan Türk-İş’in de nüvesi sayılabilecek Türkiye Metal-İş Federasyonu’nun kuruluşunda büyük emekleri olan, Kırıkkale Makine ve Kimya İşçileri Sendikası (Kırıkkale Metal-İş) Kurucu Genel Başkanıdır. Mustafa Özbek ise Kırıkkale Metal-İş ve (1974’ten sonraki adıyla) Türk Metal Sendikası’nın 1973-2009 yılları arasında hiç ara vermeden 34 yıl genel başkanlık görevini başarıyla yürütmüştür. Mustafa Özbek, genel başkanlığı döneminde sendikayı Türkiye’nin en büyük işçi sendikalarından birisi hâline getirmiş, Türk Sendikacılık Tarihi’nin efsaneleşmiş isimlerindendir. 1920’lerin ortalarında Kırıkköyü adında küçük bir köy olan Kırıkkale’nin 25 yıl gibi kısa bir sürede 50 bin nüfuslu bir ilçeye dönüşmesinde bu iki ismin büyük katkıları olmuştur. Bu iki isim, 1939’da belediyelik olan o küçük köyün 50 yıl sonra 400 bin nüfuslu bir vilayet olmasının en önemli aktörlerindendir. Ayrıca Kaya Özdemir ve Mustafa Özbek isimleri, Kırıkkale’nin Türk Sendikacılık Tarihi’nde de çok özel bir yere sahip olmasında da büyük emek sahibidirler.