Blok Zinciri Kavramı, Çalışma Mekanizması ve Uluslararası Ticaretteki Kullanımı
Anahtar Kelimeler:
Blok Zinciri- Bitcoin- Uluslararası Ticaret- KriptografiÖzet
İnternet kullanımının artmasıyla birlikte 21. yüzyılın ilk çeyreğinde yaşanan teknolojik gelişmeler, dijital dönüşümün etkilerini günden güne hissettirmektedir. Teknolojiyle iç içe geçen ve çoğu inovatif çalışmanın odak noktası olan finansal süreçler, günlük hayatımızın ayrılmaz bir parçası olmaya başlamıştır. Mobil bankacılık uygulamaları sayesinde ihtiyaç duyulan tüm finansal işlemler saniyeler içinde gerçekleştirilebilmektedir. İnternetin icadı kadar önemli görülen blok zinciri (blockchain) teknolojisinin kullanıldığı birçok alanda oyun değiştirici bir etkisi olacağı değerlendirilmektedir. Blok zinciri teknolojisi yeni nesil bir kayıt tutma mekanizmasıdır. Blok zinciri teknolojisi özellikle Bitcoin gibi kripto paralarda yaşanan fiyat artışlarıyla ilgi çekmeye başlamış olsa da, aslında, ilgilenilmesi gereken Bitcoin özelinde kripto paralar değildir. Blok zinciri teknolojisi ve işleyiş mekanizmasını tarif eden teknolojinin sağlayacağı faydalara odaklanılması gerektiği yönünde güçlü bir kabul söz konusudur. Blok zinciri teknolojisinin ticari anlamdaki en temel hedefi, alıcı ve satıcı arasındaki aracılara olan ihtiyacı ortadan kaldırarak ticaret ve finans modellerine yenilikçi bir yaklaşım getirmesidir. Çalışma prensibi açısından blok zinciri teknolojisinde her bir işlemin merkezi olmayan bir ağda bloklar halinde tutulması, zaman damgasıyla imzalanması, ağdaki düğümler tarafından onaylanması, kayıtların takip edilebilmesi, şeffaf bir şekilde hesap kayıtlarının tutulması ve onaylanan kayıtların değiştirilememesi kuralına dayanmaktadır. Bu çalışma kapsamında, blok zinciri teknolojisinin çalışma prensibi ve uluslararası ticaret alanındaki kullanımına olan etkilerinden bahsedilmiştir. Ülkemizde henüz kavram kanıtlama aşamasında olan blok zinciri uygulamalarının yaygınlaşabilmesi için deneysel çalışmaların süreklilik arz etmesi ve uygulama prensiplerinin örnekler üzerinden anlatılması gerektiği sonucuna ulaşılmaktadır.
Referanslar
Accenture. (Kasım 2017). Project Ubin Phase 2, Re-imagining Interbank Real-Time Gross Settlement System Using Distributed Ledger Technologies, https://www.mas.gov.sg/-/media/MAS/ProjectUbin/Project-Ubin-Phase-2-Reimagining-RTGS.pdf. , (11 Nisan 2024).
Alkin K. (2018). “TÜBİTAK BİLGEM 1. Ulusal Blokzincir Çalıştayı, Panel 1”, https://www.youtube.com/watch?v=A3d1ZsigXeI&list=PLbAXQ5TgyNsFY6Wi25fhTAnkbAEoOIuvj&index=7 , (15 Nisan 2024).
Alkin K. (2018). “Türkiye’de Post-Kolonyal Çağ Hareketi”, https://istanbulticaretgazetesi.com/tr/yazar-haber/turkiyeden-post-kolonyal-cag-harekati ,(21/03/2024).
AWS. (2020). “NoSQL Nedir”, https://aws.amazon.com/tr/nosql/, (15/03/2024).
Birer G.C. (2022). "Kriptoloji". Bilim ve Teknik, Vol.55. No.658, 16-31.
Blockchain Network Difficulty. (2024). “A Relative Measure Of How Difficult It Is To Mine A New Block For Blockchain”, https://www.blockchain.com/explorer/charts/difficulty (22/04/2024).
Cambridge Bitcoin Electricity Consumption Index, “Country Ranking, Annual Electricity Consumption”, https://ccaf.io/cbnsi/cbeci/comparisons (24/04/2024).
Chang L.I. ve Chun L.T. (2017). "A Survey of Blockchain Security Issues and Challenges". International Journal of Network Security. Vol.19. No.5, http://ijns.jalaxy.com.tw/contents/ijns-v19-n5/ijns-2017-v19-n5-p653-659.pdf (2017), 653-659.
Cihangir B. (2023). Blokzincir Teknolojisi ve Kamu Yönetiminde Uygulanabilirliği, İnönü Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Siyaset Bilimi ve Kamu Yönetimi Anabilim Dalı.
Codd E.F. (1970). “A Relational Model of Data for Large Shared Data Banks”, Communication of ACM. Vol.13 No.16, https://www.seas.upenn.edu/~zives/03f/cis550/codd.pdf (29/11/2019), 377-378.
Davenport H. T. ve Prusak L. (1998). Working Knowledge: How Organizations Manage What
They Know, Boston. Harward Business School Press.
Deran A, Dikmen B.B, Özçelik M. (2021). “Blok Zinciri Teknolojisinin Ödeme Sistemleri, Muhasebe Bilgi Sistemi Ve Denetim Sürecine Etkisi; Kripto Varlıkların Finansal Tablolarda Raporlanması”, Erciyes Akademi, 2021, Vol.35, No.3, https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/1843422 , (10 Nisan 2024), 1219-1220.
Dursun T. (2020)."Blok Zincir Teknolojisi". Bilgem Teknoloji Dergisi, Cilt I. Sayı 8, 11.
Dünya Bankası. GDP Current US$. (2023). https://data.worldbank.org/indicator/NY.GDP.MKTP.CD?end=2022&start=2012&view=chart, (11 Ekim 2023).
Gökşen Y. ve Aşan H. (2015). "Veri Büyüklüklerinin Veri Tabanı Yönetim Sistemlerinde Meydana Getirdiği Değişim: No SQL", Bilişim Teknolojileri Dergisi. Vol.8. No.3, www.researchgate.net/publication/283037761_Veri_Buyukluklerinin_Veritabani_Yonetim_Sistemlerinde_Meydana_Getirdigi_Degisim_NOSQL, (19 Nisan 2024), 128-129.
Görmez B. (2017). Finansal Sektörde Yıkıcı Yenilik: Dağıtılmış Defter Teknolojisi ve Türkiye Sermaye Piyasalarının Durumu. SPK Yeterlilik Etüdü. Ankara. SPK Aracılık Dairesi Genel Müdürlüğü.
Hossainpour S. (2018). Matematiksel İfadelerin Üretimi ve Çözümüne Dayalı Bir Kriptoloji Yöntemin
Tasarımı ve Gerçeklemesi. Karadeniz Teknik Üniversitesi, Fen Bilimler Enstitüsü Bilgisayar Mühendisliği Anabilim Dalı.
ISO 9075. (1987), https://www.iso.org/standard/16661.html, (19 Ocak 2024).
İstanbul Teknik Üniversitesi (İTÜ) Bilgi İşlem Daire Başkanlığı. (2019). Nesne Yönelimli Programlama (Object Oriented Programming), https://bidb.itu.edu.tr/seyir-defteri/blog/2019/02/05/object-oriented-programming,
(2 Nisan 2024)
Karde P.P, Vyawahare H.R, Thakare V.M. (2017). "Brief Review on SQL and No SQL", International Journal of Trend in Scientific Research and Development. Vol.2, No.1,
www.academia.edu/36028314/Brief_Review_on_SQL_and_NoSQL (23 Mart 2024), 968-971.
Kiraz M.S. (2009). “Kriptoloji ve Güvenli Fonksiyonel Hesaplamalar”. Matematik Dünyası. Cilt 1. Sayı 80. 118-120.
Köhler S. ve Pizzol M. (2019), "Life Cycle Assessment of Bitcoin Mining". Aalborg University, Department of Planning. https://pubs.acs.org/doi/epdf/10.1021/acs.est.9b05687, (31 Ocak 2024), ss.13601-13603.
Kumari S. (2013). Recurrent Sequences and Cryptography, (National Institute of Technology, Department of Mathematics Masters in Science).
Nakamato S. (2008). “Bitcoin: A Peer-to Peer Electronic Cash System”, https://bctr.org/wp-content/uploads/2019/03/ingilizce_bitcoin.pdf, (18 Şubat 2024), 1-8.
National Institute of Standards and Technology (NIST). (2019). Recommendation for Pair-Wise Key Establishment Using Integer Factorization Cryptography, 2nd ed. Maryland: US Department of Commerce.
Nonaka I. ve Takeuchi H. (1995). The Knowledge-Creating Company, 2.b. The United States of America. Oxford University Press.
Obaid Z., Sabonchi A., Akay B. (2016). "Klasik Kriptoloji Yöntemlerinin Karşılaştırılması". Engineering Sciences. Vol.11. No.4, 102-108.
Oracle. (2019). Veri Tabanı, https://www.oracle.com/tr/database/what-is-database.html#relational, (5 Nisan 2024).
Özkul F.U. (2021). "Dijital Çağın Teknolojisi Blokzincir ve Kripto Paralar: Ulusal Mevzuat ve Uluslararası Standartlar Çerçevesinde Mali Yönden Değerlendirme", Muhasebe ve Denetime Bakış. Vol.60. No:57, https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/1121653, (25 Nisan 2024), 57-74.
Rosen, K.H. (1986). Elementary Number Theory and Its Applications, Pearson Education, 188-203.
Signer B. (2010). Introduction To Database Transaction Management. (Vrije Universiteit Brussel, Department
of Computer Science), www.slideshare.net/signer/transaction-management, (30 Mart 2024).
Silberschatz A. ve Korth F. (2004). Database System Concepts, 4th ed. New York. Mc Graw Hill.
Softtech Teknoloji Raporu. (2019), https://softtech.com.tr/teknoloji-raporu-2020/ , (04/04/2024).
Stephens R. ve Plew R. (2003). 24 Saatte Veri Tabanları. 1.b. İstanbul Alfa Yayınları.
Şengül, A. Y. (2010) Dağıtık Veri Tabanı Sistemlerinde Optimizasyon Süreçleri ve Uygulamaları (Marmara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü İletişim Bilimleri Anabilim Dalı Bilişim Bilim Dalı).
Taylor A.G. (2007). SQL All In One Desk Reference, 2nd ed., Indianapolis. Wiley Publishing.
T.C. Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı. (2024). https://enerji.gov.tr/bilgi-merkezi-enerji-elektrik (21/03/2024).
Tübitak Bilgem Kamu Sertifikasyon Merkezi. (2020), http://kamusm.bilgem.tubitak.gov.tr/dokumanlar/belgeler/kitaplar/temel_kavramlar.jsp (11/04/2024).
Tübitak Blokzincir Teknolojileri. (2020). https://blokzincir.bilgem.tubitak.gov.tr/blok-zincir.html
(26/03/2024).
Türkiye İş Bankası A.Ş. (2020). “İş Bankası, Blockchain Teknolojisiyle Dış Ticarette Ödeme Garantisi Veren İlk Türk Bankası Oldu”, https://www.isbank.com.tr/bankamizi-taniyin/is-bankasi-blockchain-teknolojisiyle-dis-ticarette-odeme-garantisi-veren-ilk-turk-bankasi-oldu , (26/02/2024).
Usta A. ve Doğantekin S. (2019). Blockchain 101 V2. 1.b. İstanbul: Bankalararası Kart Merkezi.
Üzer B. (2017). Sanal Para Sistemleri. (TCMB Uzmanlık Yeterlilik Tezi).
World Trade Organization. (2023). Global Trade Outlook and Statistics, https://www.wto.org/english/res_e/booksp_e/trade_outlook23_e.pdf, (11/03/2024).
