Modern Mimarlık Çağdaş Sanat Arakesitinde Bir Mimar: Abdurrahman Hancı
Anahtar Kelimeler:
Abdurrahman Hancı, - Çağdaş Sanat, - Modern Mimarlık, - Mimar Sanatçı İş Birliği.Özet
Modernizmin savaş sonrası yorumlarında anonimleşmeye ve sıradanlaşmaya karşı yapılan eleştiriler çağdaş sanatla kurulan güçlü ilişkiler ile çözülmeye çalışılmıştır. Söz konusu eleştirilere verilen yanıt, savaş sonrası dönemin modernist mimarlığının öne çıkan özelliği, mimarlık-sanat ilişkisini ortaya çıkarmıştır. Hedeflenen sanatların bütünlüğü felsefesi yapılarda seramik veya mozaik pano, duvar resmi, rölyef gibi mimarların diğer sanatçılarla girdikleri iş birliğinin sonucu olan eserler olarak yer alır. Makale, dünyada mimarlık-sanat ilişkisinin yeniden sorgulandığı dönemlerle eşdeğer zamanlarda, Türkiye’de mimar sanatçı birlikteliği ile üretilen mimarlık ürünlerini tarar. Sözü edilen literatür taraması sonucu, modernizmin Türkiye’deki önemli temsilcilerinden kabul edilen Abdurrahman Hancı’nın (1923-2007) mimar-sanatçı iş birliğini öne çıkaran tasarımlarının söz konusu bağlamda incelenmediği görülmüştür. Literatürde görülen eksikliği gidermeyi hedefleyen çalışma, mimarın sanatçı iş birliği ile tasarladığı modern mimarlık yorumlarını dönemin siyasi, mimari konjonktürü çerçevesinde okumasını yapar. Sanatçı mimar iş birliği barındıran üretimler, yapıların ve sanatçıların eserlerinin fotoğrafları, mimarın sözlü ifadeleri ve işverenlerin röportajlarına yer verilerek belgelenmiştir. Çalışma sonucunda, Hancı’nın üretimleri mimar-sanatçı iş birliği bağlamında değerlendirildiğinde, Hancı’nın mimar-sanatçı iş birliğini yansıttığı yapılar üretmesinin yanı sıra bu ilişkiyi bir adım ileri taşıyarak ticari fonksiyonu olan Vakko mağazalarına sanat galerisi işlevi de yükleyerek ürettiği modernist mimari yapıları ile Türkiye sanat ortamının oluşumuna katkı sağladığı söylenebilir.
Referanslar
Altan, T, E. (2017). Haluk Baysal-Melih Birsel Rasyonalizmi, 20. Yüzyılın İkinci Yarısında Mimarlık Pratiği. M. Cengizkan ve A. Cengizkan (Editörler), Vakko Fabrikası: Bir ‘Modernleşme’ Hikayesi içinde (s.107-118). Ankara: TMMOB Mimarlar Odası Yayınları.
Antmen, A. (2017). 20.Yüzyıl Batı Sanatında Akımlar. İstanbul: Sel Yayıncılık.
Bancı, S. (2009). Turkish Pavilion in The Brussels Expo ’58: A Study on Architectural Modernization in Turkey During The 1950s. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Ankara: Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Bozdoğan, S. (2008). Modernizm ve Ulusun İnşası: Erken Cumhuriyet Türkiyesi’nde Mimari Kültür. İstanbul: Metis Yayınları.
Corbusier, L. (2013). Bir Mimarlığa Doğru. (Çev: S. Merzi). İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
Erkol, İ. (2009). Utarit İzgi ve Türkiye’de Modern Mimarlık. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. İstanbul: İstanbul Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü.
Foster H. (2015). Sanat-Mimarlık Kompleksi. (Çev: S. Özaloğlu). İstanbul: İletişim Yayınları.
Hancı, A. (2008). Abdurrahman Hancı Yapılar/Projeler 1945-2000. İstanbul: Literatür Yayıncılık.
Hasol, D. (2017). 20. Yüzyıl Türkiye Mimarlığı. İstanbul: Yem Yayın.
Novikov, F.A. (1976). The Architect: a modern scapegoat, reflections of a Soviet architect on the merits of old and new styles. The UNESCO Courier: a window open on the world, 29(6), 14-17.
Rasmussen, S.E. (2017). Yaşanan Mimari. (Çev: Ö. Erduran). İstanbul: Remzi Kitabevi.
Şumnu, U. & Uluyurt, B. (2019). Ankara’nın kentsel yaşamına iz bırakmış bir mekân: Vakko Kızılay mağazası. Ankara Araştırmaları Dergisi, 7(1), 175-195.
Tekeli, D. (2008). Abdurrahman Hancı Yapılar/Projeler 1945-2000. Abdurrahman Hancı ve Cumhuriyet Dönemi Türk Mimarlığı içinde (s.9-11). İstanbul: Literatür Yayıncılık.
Tekeli, İ. (2017). Haluk Baysal-Melih Birsel Rasyonalizmi, 20. Yüzyılın İkinci Yarısında Mimarlık Pratiği. M. Cengizkan ve A. Cengizkan (Editörler), İkinci Dünya Savaşı Sonrası Türkiye’sinde Mimarlık Kuramı ve Pratiğinin Yeniden Yapılanması İçinde Baysal-Birsel Rasyonalizmi Nasıl Yerleştirilebilir? içinde (s.13-30). Ankara: TMMOB Mimarlar Odası Yayınları.
Özer, B. (2004). Kültür Sanat Mimarlık. İstanbul: Yapı Yayın.
Özeren, S. (2008). Mimaride Kurgulanan Sanatın Tasarımda Oluşturduğu Bellek ve İMÇ Örneği. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. İstanbul: Yıldız Teknik Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Vitruvius (2005). Mimarlık Üzerine On Kitap. (Çev: S. Güven). İstanbul: YEM Yayın.
İnternet Kaynakları
http 1. İzmir Vakko Binası. https://x.com/Kalebodur/status/864020944486092800/photo/1 (Son Erişim Tarihi: 18.09.2024).
