Erzurum Yöresi Ağıtlarının Sosyokültürel İşlevleri Üzerine Bir İnceleme
Anahtar Kelimeler:
Türk Halk Müziği, Erzurum Yöresi, Ağıt, Kültürel Kimlik, EtnomüzikolojiÖzet
Ağıtlar, ölüm, ayrılık ve sevda gibi derin duygusal deneyimlerin ezgili anlatımlarıdır. Bu araştırma, Erzurum yöresine ait ağıtların tematik ve müzikal özelliklerini analiz ederek kültürel kimlik oluşumundaki rolünü belirlemeyi amaçlamaktadır. Nitel araştırma yöntemlerinden doküman analizi kullanılarak, TRT Türk Halk Müziği repertuvarındaki 268 türkü arasından ağıt olarak sınıflandırılan 10 eser incelenmiştir. Analiz sürecinde ağıtların tematik içerikleri, makam dizileri, usulleri ve kültürel bağlamları ele alınmıştır. Bulgular, Erzurum ağıtlarında en yaygın temanın aşk ve sevda olduğunu, müzikal açıdan ise ağıtların genellikle Hüseyni makamında ve 10/8’lik usulde icra edildiğini göstermektedir. Sonuçlar, Erzurum ağıtlarının yalnızca bireysel duyguların ifadesiyle sınırlı kalmadığını, aynı zamanda toplumsal hafızanın korunması, kültürel kimliğin inşası ve kuşaklar arası aktarımda önemli bir işlev üstlendiğini ortaya koymaktadır.
Referanslar
Atar, K. (2019). Erzurum Yöresi Ağıtlarının Makamsal Açıdan İncelenmesi. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Atatürk Üniversitesi Güzel Sanatlar Enstitüsü.
Atmaca, S. (2024). Ağıtlarla tutuşan türküler. Turkish Studies, 19(3), 921-933.
Besler, M. (2022). Anadolu Sahası Ağıtlarında Gelin. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Necmettin Erbakan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.
Bowen, G.A. (2009). Document analysis as a qualitative research method. Qualitative Research Journal, 9 (2), 27-40.
Güven, M. (2013). Anadolu ağıtlarının türküleşme süreci ve üç ağıt örneği. Folklor/Edebiyat Dergisi, 19(75), 117-128.
Karataş, Y. (2023). Türk kültüründe ağıt yakma geleneği ve kayseri’nin ağıtçı avşar kadınları. Eurasian Journal of Music and Dance. (22), 20-36.
Larrain, Jorge (1995), İdeoloji ve kültürel kimlik, İstanbul: Sarmal Yayınevi.
Paşaoğlu, S. (2009). Müzik kültüründe sözlü ve yazılı aktarım.Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 11(2), 143-159.
Şahin, H. İ. (2014). Ölüm ve ayin ilişkisi bağlamında kazdağı tahtacı türkmenlerinin ağıt geleneği üzerine bir değerlendirme. Akademik Kaynak, 2(4), 39-54.
Tahtaişleyen, N. (2013). Anadolu Ağıt Geleneğinin Özellikleri ve Kültürel Süreklilikteki Rolü. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
Türk Dil Kurumu (t.y.) Türk Dil Kurumu sözlükleri. 17 Ocak 2025 tarihinde https://sozluk.gov.tr adresinden edinilmiştir.
Yıldırım, A., & Şimşek, H. (2013). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Seçkin Yayıncılık.
Yücel, H. (2017). Türk halk müziğinde ağıt yakma geleneği üzerine bir inceleme: Amasya yöresi Researcher: Social Science Studies, 5(9), 158-171.
