Fernando Arrabal'ın Tiyatro Metinlerindeki Uyumsuzluğun Francisco Goya’nın Eserlerindeki Karşılığı
Anahtar Kelimeler:
Absürt sanat- Absürt ve Goya- Arrabal ve Goya- Tekinsizlik ve Arrabal- Goya ve Uyumsuz SanatÖzet
Fernando Arrabal'ın absürt tiyatro metinleri ile Francisco de Goya’nın eserleri arasında ciddi bir dil benzerliği olduğu görülmektedir. Absürt tiyatro geleneğinin en önemli temsilcilerinden olan Arrabal’ın dili ve Romantizm döneminin büyük sanatçılarından Goya’nın grotesk eserleri, yaşadıkları dönemlerin sosyal, politik ve toplumsal çalkantılarını uyumsuz, akıldışı, tekinsiz ve yergi içeren alegorik anlatımları bakımından sanatsal dil anlamında çok önemli farklılıklar yaratmışlardır. Arrabal, hem insanın varoluşsal çelişkilerini, hem de akıl ve akılsızlıkları arasındaki irrasyonelliği ve kaotik yaşam deneyimlerini ele almaktadır. Goya ise özellikle "Caprichos" ve "Savaşın Felaketleri" gravür serisi gibi eserlerinde insanlığın akılsızlığından doğan karanlık yüzü, vahşeti ve irrasyonalizmi delilik metaforuyla insanı yapı bozuma uğratarak aktarmaktadır. Bu bağlamda mevcut çalışma, her iki sanatçının eserleri arasında dikkat çekici paralellikler ve tematik bağları ortaya çıkarmaktadır. Aynı zamanda çalışmada, her iki isim üzerinden absürtlük ve grotesk kavramlarının arasındaki farklar ve benzerlikler de ortaya konularak ilgili konu özelinde bulunan sınırlı alan yazına önemli katkılar sunacaktır. Ayrıca, her iki isim özelinde tartışılan kavramların veya bu kavramlarla ilişkilendirilirmiş sanatsal biçimin neden çok çarpıcı olduğuna dair estetik algı tartışılmıştır. Çalışmanın sonucunda, araştırma yöntemlerinden gösterge bilimsel analiz yöntemi kullanılarak, ifade edilen dönüşümü açıklayan aktarımlara karşılık gelen sanat eserlerinden somut örnekler verilmiştir. Sonuç olarak çalışma, Arrabal’ın absürt tiyatro metinleri ile Goya’ın özellikle gravür baskı resimleri arasındaki ilişkiyi absürt ve grotesk üzerinde açıklanmış ve her iki sanatçının dönemleriyle birlikte sanatlarının neden çok önemli olduğuna dair sorulara cevap vermektedir.
Referanslar
Aydemir, Bünyamin. (2010). Absurd (Uyumsuz) Tiyatro Ve Yapisal Özellikleri. Sanat Dergisi (4).
Batur, Enis. ( 1987). Kanlı Bir Kristal: Kara Mizah, Kara Mizah Antolojisi, s. 7-12. İatanbul: Hil Yayınları.
Batur, Enis. ( 1999 ). Hokka’baz, Sanat Dünyamız, 74, s. 137-143.
Bahtin, Mihail. (2005). Rabelais ve Dünyası, Çiçek Öztek (Çev). İstanbul: Ayrıntı.
Bergson, Henri. (2015). Gülme, Komiğin Anlamı Üzerine Deneme Yaşar Avunç (Çev). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
Ergüven, Mehmet. (2007). Görmece. İstanbul: Metis Yayınları.
Foucault, Michel. (2006). Deliliğin Tarih.i Mehmet Ali Kılıçbay, (Çev). Ankara: İmge Kitapevi.
Güçbilmez, Beliz. (2003). Absürd Tiyatroda İroni. Tiyatro Araştırmaları Dergisi, 15 (15). https://doi.org/10.1501/TAD_0000000012
Henderson, Gretchen E. (2018). Çirkinliğin Kültürel Tarihi. Ayşe Müge Çavdar (Çev). İstanbul: Sel.
Kocaman, Şengül (2020). Arrabal’in Cephede Piknik Oyununda Kara Mizah. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 29(1), 57-67. https://doi.org/10.35379/cusosbil.621556
Megill, Allan (1998). Aşırılığın Peygamberleri Tuncay Birkan. Ankara: Bilim ve Sanat Yayınları.
Sanders, Barry (2001). Kahkahanın Zaferi: Yıkıcı Tarih Olarak Gülme. Kemal Atakay (Çev). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
Şener, Sevda (2023). Dünden Bugüne Tiyatro Düşüncesi. Ankara: Dost Kitapevi.
Sımart, Jean Pierre. (1999). S. Beckett, J. Littlewood ve J. Mc Grath’ta Soytarısal Karşı Çıkma, Acı Alay ve Alaycılık. Sanat Dünyamız, Sayı: 74, İstanbul: YKY yayınları, s. 205-211.
Şimşek, Özgün Zülal (2019). Albert Camus’nun Absürd Kavrami Işiğinda Insanin Yaşam Ve Ölümde Anlam Arayişi. Uluslararası Dil Edebiyat Ve Kültür Araştırmaları Dergisi, 2(2), 80-90. https://doi.org/10.37999/udekad.632219
Starobinski, Jean (2012). Özgürlüğün İcadı ve Aklın Amblemleri. Haldun Bayrı (Çev). İstanbul: Metis Yayınları.
Szasz, S. Thomas. (2007). Deliliğin İmalatı. Gözde Genç (Çev). İstanbul: Yerdeniz Yayınları.
Wıllams, Raymond (2018). Modern Trajedi. Barış Özkul (Çev). İstanbul: İletişim Yayınları.
Turan, Mehmet Sıddık (2021). Grotesk Anlatımda Delilik, Gülme ve İğrençlik (Sanatta Yeterlilik Tezi). Hacettepe Üniversitesi Güzel Sanatlar Enstitüsü, Ankara. https://acikbilim.yok.gov.tr/handle/20.500.12812/736629
Yanıkkaya, Zerrin. (2003). Tiyatroda Grotesk ve Bir Örnek Olarak Fernando Arrabal Tiyatrosu. (Doktora Tezi).https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezDetay.jsp?id=eRh3L_aj_5BA9u9xRuzpFA&no=uW0ixfjFqqECEXWujm3VJA
Zweig, Stefan (2012). Kendi Hayatının Şiirini Yazanlar, Casanova, Stendhal, Tolstoy. Gülperi Sert (Çev). İstanbul: Türkiye İş Bankası Yayınları.