BM Çocuk Haklarına Dair Sözleşme’de Çocuğun Üstün Yararı İlkesinin Kapsamı ve İşlevleri
Anahtar Kelimeler:
Çocuk Hakları- Çocuğun Üstün Yararı- Üstün Yarar Kapsamı- Üstün Yarar IşlevleriÖzet
BM Çocuk Haklarına Dair Sözleşme evrensel bir sözleşme ve sözleşmede tanınan haklar da evrensel haklardır. Çocuğun üstün yararı, çocuğun korunması için başvurulan temel ilkelerden biridir. Çocuğun üstün yararına ilişkin net bir tanımlama yapılmadığı için devletlerin iç hukukları, kültür ve aile yapıları dolayısıyla uygulama farklılıkları meydana gelebilecektir. İlke, uyuşmazlıkların çözümünde bir anahtar görevi görecek ve çatışan menfaatlerin çocuk lehine çözümünde esaslı bir yorum ilkesi ve hukuki temel oluşturacaktır. ÇHS’nin tamamına sirayet eden ilke, hakların bir bütün olarak korunması ve sözleşme hükümlerinin çocuk menfaatine uygun olarak kullanıldığından emin olunması için bir teminat da teşkil eder. Çocuğun üstün yararı ilkesinin tanımlanamıyor olmasının yaratacağı tehlike ile dezavantajların en aza indirilmesi ve sözleşmenin ana felsefesinin korunması adına, kapsamı ve içeriğinin açıklanması zorunluluğu doğmaktadır.
Referanslar
Akıllıoğlu, T. (1995). Çocuk Haklarına Dair Sözleşme. AÜSBF İnsan Hakları Merkezi Yayınları, Ankara.
Akyüz, E. (1980). Çocuk Hakları Bildirisi ve Türk Hukuk Sistemi. AÜEBFD, 13(1), 339-365.
Akyüz, E. (2020). Çocuk Hukuku, Çocukların Hakları ve Korunması. Pegem Akademi Yayıncılık, Ankara.
Alston, P. (1994). The Best Interests Principle: Towards a Reconciliation of Culture and Human Rights. International Journal of Law and Family, 8, 1-25.
Arslan, İ. (2023). Türk Hukukunda Refakatsiz Çocukların Hukuki Durumu. Türkiye Adalet Akademisi Dergisi, (55), 73-110.
Eekelaar, J. (1992). The Importance of Thinking That Children Have Rights. International Journal of Law and Family, 6, 221-235.
Ekingen, E. (2024). Uluslararası Hukukta Çocuk Haklarının Korunması. Çocuk Hukuku Genel Esaslar ve Güncel Meseleler. Adalet Yayınevi, Ankara, 93-140.
Elçin Grassinger, E. G. (2010). Çocuğun Menfaati Gereği Çocukla İlgili Uyuşmazlıklarda Görüşünün Alınmaması Gereken Durumlar. Prof. Dr. Rona Serozan’a Armağan. On İki Levha Yayıncılık, İstanbul, 822-846.
Elçin Grassinger, E. G. (2009). Türk Medeni Kanunu’nda Yer Alan Velayet Hükümleri Kapsamında Küçüğün Kişi Varlığının Korunması İçin Alınacak Tedbirler. On İki Levha Yayıncılık, İstanbul.
Funderburk, C. (2013). Best Interest of the Child Should Not Be an Ambiguous Term. Children’s Legal Rights Journal, 33(2), 229-266.
Hammarberg, T. (2008). The Principle of The Best Interests of The Child – What It Means and What It Demands from Adults. Council of Europe Commissioner for Human Rights. https://rm.coe.int/16806da95d (Erişim tarihi 15.01.2025).
Hazar, Z. (2022). İnsan Hakları Çatışmalarının Çözümlenmesinde Çocuğun Üstün Yararı İlkesinin İşlevi: Türk Anayasa Mahkemesi Kararları Çerçevesinde Bir Değerlendirme. Ankara Hacı Bayram Veli Hukuk Fakültesi Dergisi, 26(2), 647-684.
İnan, A. N. (1999). Çocuğun Korunmasında Medeni Kanunumuzun İlkeleri ve Çocuk Haklarına Dair Sözleşmede Hak Grupları. Cumhuriyet’in 75. Yıl Armağanı. İstanbul Üniversitesi Yayınevi, İstanbul, 703-720.
Kelly, J. B. (2016). Çocuğun Yüksek (Üstün) Yararı Anlamını Arayan Bir Kavram. Çeviren: Tuba Birinci Uzun. Bahçeşehir Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 11(147), 181-192.
Lopatka, A. (1992). The Rights of the Child Are Universal: The Perspective of the UN Convention on the Rights of the Child. The Ideologies of Children’s Rights. Martinus Nijhoff Publishers, Dordrecht/Boston/London, 47-52.
Ozansoy, C. (1999). Öznesini Arayan Nesneler – Çocuk ve Çocuk Hakları. TBBD, 11(1), 39-62.
Özdemir, H. & Ruhi, A. C. (2023). Çocuk Hukuku (Ders Kitabı). On İki Levha Yayıncılık, İstanbul.
Parker, S. (1994). The Best Interest of The Child – Principles and Problems. International Journal of Law and the Family, 8, 26-41.
Serozan, R. (2017). Çocuk Hukuku. Vedat Kitapçılık, İstanbul.
Subaşı, Z. N. (2022). Çocuk Hakları Birleşmiş Milletler Sözleşmesi Bağlamında Çocuğun Üstün Yararı. Prof. Dr. Ali Naim İnan Anısına Çocuk Hukuku Armağanı. Filiz Kitabevi, İstanbul, 3-40.
Tanrıbilir, F.B. (2011). Çocuk Haklarının Uluslararası Korunması ve Koruma Mekanizmaları. Yetkin Yayınları, Ankara.
Todres, J. (1998). Emerging Limitations on the Rights of the Child: yhe U.N. Convention on the Rights of the Child and Its Early Case Law. Columbia Human Rights Law Review, 30(1), 159-200.
Yücel, Ö. (2013). Çocuğun Yüksek (Üstün) Yararı Bağlamında Çocuğun İradesi. Ufuk Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 1(2), 117-137.
Zermatten, J. (2010). The Best Interests of the Child Principle: Literal Analysis and Function. International Journal of Children’s Rights, 18, 483-499.
