Dijital Teknolojilerle Dijital Bağımlılık Arasındaki İlişkinin Boyutları
Anahtar Kelimeler:
Dijital Teknoloji- Dijital Bağımlılık- Sosyal Etkileşim- DijitalleşmeÖzet
Gelişen teknolojiyle birlikte bağımlılık kavramının günlük yaşamımızda sıkça kullanılması üzerine bu konuyla ilgili olarak yapılan çalışmaların arttığı bir gerçektir. Özellikle teknoloji bağımlılığı günümüzde birçok insanı ve toplumu olumsuz yönde etkilemektedir. Dijital teknolojilerin ve sosyal ağların bağımlılık yapıcı etkisi mevcuttur. Aşırı ve kontrolsüz teknoloji ve internet kullanımına ilişkin geliştirilen bağımlılık modeli davranışsal bağımlılık olarak kategorize edilmektedir. Dijital çağ olarak adlandırılan güncel dönem içerisinde internet bağımlılığı, dijital bağımlılık ve bunların alt türlerinin insanlarda görülme sıklığı artış göstermiştir. Bu nedenle dijital bağımlılık / teknoloji bağımlılığı kavramları incelenmiş, mevcut sosyal medya ağlarının teknik yapısı ve bireyler üzerindeki tehditleri irdelenmiştir. Bireysel etkilerin yanı sıra mevcut kolektif durum ele alınmış ve sosyalleşme eyleminin yapısal dönüşümü üzerinde durulmuştur. Sonuç olarak, teknolojik aygıtların, sosyal medya ağlarının ve dijital oyunların gelişen tekniklerle güncellenmesi, bu ve benzeri ürünlerin daha bağımlılık yapıcı hale gelmesine neden olduğu belirtilmiştir. Bağımlılık yapıcı etkinin artırılmasında, teknoloji şirketlerinin ve sermaye sahiplerinin kendi çıkarları doğrultusunda etik dışı atılımları bulunmaktadır. Kişilerin dikkat / odak halleri ve karar alma yetilerine yönelik manipülasyonlar söz konusudur.
Referanslar
Alter, A. (2018). Karşı Konulmaz – Bağımlılık Yapıcı Teknolojinin Yükselişi ve Bizim Ona Esir Edilişimiz. (D. İrengün, Çev.). İstanbul: Paloma Yayınevi.
Aydemir, V. & Fetah V. (2022). Dijital Oyun Ortamında NFT Kullanımı ve Oyna-Kazan Modelinin Yapısal Analizi, TRT Akademi Dergisi, Cilt 7, S.16, Ankara: Afşar Medya, 971-1005.
Aylsworth, T., & Castro, C. (2021). Is there a duty to be a digital minimalist?. Journal of Applied Philosophy, 38(4), 662-673.
Bhargava, V. R., & Velasquez, M. (2021). Ethics of the Attention Economy: The Problem of Social Media Addiction. Business Ethics Quarterly, 31(3), 321–359.
Chul Han, B. (2019). Psikopolitika Neoliberalizm ve Yeni İktidar Teknikleri, İstanbul: Metis Yayınları.
Çini, Y. N. (2019). Teknoloji Bağımlılığının Sebepleri Üzerine Bir Roman Analizi: “Postayla Gelen Deniz Kabuğu”, Akademik Tarih ve Düşünce Dergisi, Sayı: 6.
Çoklar, A. N., & Şahin, Y. L. (2011). Technostress Levels of Social Network Users Based on ICTs in Turkey. European Journal of Social Sciences, 23(2), 171-182.
Ellul, J. (2003). Teknoloji Toplumu. (M. Ceylan, Çev.). İstanbul: Bakış Yayınları.
Erdem, B. K. (2010). Sibersığınak “Ağ Toplumunun Yalnızlaşan Bireyinin Kendini İfade Etme Mecraları ve Biçimleri: Farmville Örneği”. Akdeniz Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi, (14), 47-71.
Fejes-Vékássy, L., Ujhelyi, A., & Lantos, N. A. (2024). I don’t care, I share!–The importance of self-disclosure overwrites the risks of sharing on Social Media. Current Psychology, 43(38), 30120-30134.
Firth, J., Torous, J., Stubbs, B., Firth, J.A., Steiner, G.Z., Smith, L., Alvarez-Jimenez, M., Gleeson, J., Vancampfort, D., Armitage, C.J., Sarris, J. (2019). The “online brain”: how the Internet may be changing our cognition. World Psychiatry, 18(2), 119–129.
Gerhart, N. (2017). Technology addiction: How social network sites impact our lives. Informing Science: the International Journal of an Emerging Transdiscipline, 20, 179-194.
Hari, J. (2024). Çalınan Dikkat Neden Odaklanamıyoruz?. (B. E. Aksoy, Çev.) İstanbul: Metis Yayıncılık.
Hill, R.K. (2016). What an Algorithm Is. Philos. Technol. 29, 35–59.
İşman, A., Buluş, B. & Yüzüncüyıl K. S. (2016). Sosyalleşmenin Dijitale Dönüşümü ve Dijital Benliğin Sunumu. TRT Akademi. 1(2), 608-619.
Newport, C. (2017). Pürdikkat. (O. Öztürk, Çev.). İstanbul: Metropolis Yayıncılık.
Newport, C. (2019). Dijital Minimalizm. (C. Mavituna, Çev.). İstanbul: Metropolis Yayıncılık.
Pariser, E. (2011). The Filter Bubble: What the Internet Is Hiding from You?, New York: Penguin Press.
Sarıkaya, B.F. & Büyükbaykal, I.C. (2019). Adam Alter ve Sosyal Bir Sorun Olarak Davranışsal Bağımlılık, İletişim Çalışmaları 2019, Ed. Prof. Dr. Aytekin İşman, Prof. Dr. Aydın Ziya Özgür, Prof. Dr. Ahmet Eskicumalı, Dr. Mustafa Öztunç, Sakarya Üniversitesi iletişim Fakültesi Yayınları.
Sarıkaya, B.F. & Büyükbaykal, G.N. (2024). Dijital Çağda Kanaat Önderleri Olarak Influencerlar, Gazetecilik ve Medya Çalışmaları Alanında Uluslararası Çalışmalar-1, Ed. Prof. Dr. A.Ceyda Ilgaz Büyükbaykal, Konya: Eğitim Yayınevi. (1-24)
Taylor, S. H., & Choi, M. (2022). An Initial Conceptualization of Algorithm Responsiveness: Comparing Perceptions of Algorithms Across Social Media Platforms. Social Media + Society, 8(4), 1-12.
Turkle, S. (2011). Alone Together: Why We Expect More from Technology and Less from Each Other. New York: Basic Books.
Verma, D. (2024). Impact of Artificial Intelligence on Journalism: A Comprehensive Review of AI in Journalism. Journal of Communication and Management, 3(2), 150-156.
White, D. J. (2024). Paying attention to attention: psychological realism and the attention economy. Synthese, 203(2), 43.
Yalçınkaya, N. & Karadağ, M. (2024). Dikkat Ekonomisi “Dijital Dünyada Pazarlamanın Yeri”. Ankara: Serüven Yayınevi.
Zamur Tuncer, R., & Tanır Levendeli, Ş. (2023). Bağ(ım)lı Bireyden Yorgun Bireye: Dijital İletişim Çağında Sosyal Ağ Yorgunluğu. Selçuk İletişim, 16(2), 479-507.
Çevrimiçi Kaynaklar
American Psychological Assocition Dictionary of Psychology. (2018). Erişim: https://dictionary.apa.org/internet-addiction
