Sanal Yolculuklar, Gerçek Deneyimler: AR/VR İle Yeni Nesil Turizm Pazarlaması
Anahtar Kelimeler:
Deneyimsel Pazarlama- Artırılmış Gerçeklik (AR)- Sanal Gerçeklik(VR)- Dijital Turizm- Turist DeneyimiÖzet
Günümüzde dijitalleşmenin hızla ilerlemesiyle birlikte, artırılmış gerçeklik (AR) ve sanal gerçeklik (VR) teknolojileri, turizm pazarlamasında önemli bir araç haline gelmiştir. Deneyimsel pazarlama stratejileri kapsamında bu teknolojilerin kullanımı, turistlerin destinasyon seçim süreçlerini, deneyimlerini ve tatmin düzeylerini önemli ölçüde etkilemektedir. Bu çalışma, AR ve VR teknolojilerinin turizm sektöründeki rolünü inceleyerek, bu teknolojilerin deneyimsel pazarlama ve destinasyon pazarlaması üzerindeki etkilerini değerlendirmektedir. Güncel veriler ve örnekler ışığında, turizmde dijitalleşmenin giderek arttığı, AR ve VR teknolojileri ile turistlere sunulan sürükleyici ve kişiselleştirilmiş deneyimlerin, müşteri memnuniyetini artırarak pazarlamanın yönünü nasıl değiştirdiği ortaya konulmaktadır. Ayrıca, turizm işletmelerinin bu teknolojileri nasıl entegre ettikleri ve gelecekte bu alanda nasıl yenilikler yapılabileceği üzerine öneriler sunulmaktadır. Çalışma, turizm sektöründe dijitalleşmenin deneyimsel pazarlama ile nasıl birleştiğini ortaya koyarak, hem akademik literatüre hem de sektör uygulamalarına katkıda bulunmayı amaçlamaktadır.
Referanslar
Alemdar, M. Y. (2010). Deneyimsel pazarlamada alışveriş atmosferinin tüketici davranışları üzerindeki etkisi (Yayımlanmamış doktora tezi). Ege Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Anton, C., Camarero, C., & Garrido, M. J. (2018). Exploring the experience value of museum visitors as a cocreation process. Current Issues in Tourism, 21(12), 1406–1425. https://doi.org/10.1080/13683500.2017.1373753
Arat, T., & Baltacıoğlu, S. (2016). Sanal gerçeklik ve turizm. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Meslek Yüksekokulu Dergisi, 19(1), 103–118.
Aydınbaş, G. (2023). Akıllı turizm (turizm 4.0) teknolojileri üzerine iktisadi bir yaklaşım: Türkiye örneği. Journal of Tourism Intelligence and Smartness, 6(1), 26–44.
Aytekin, P., Yakın, V., & Çelik, B. H. (2020). Artırılmış gerçeklik teknolojisinin pazarlamadaki yeri. AJIT-e: Academic Journal of Information Technology, 10(39), 87–117.
Batı, U. (2013). Markethink ya da Farkethink: Deneyimsel pazarlama ve duyusal markalama (2. baskı). Ece Bilişim Yayıncılık.
Benyon, D., Quigley, A., O’Keefe, B., & Riva, G. (2013). Presence and digital tourism. AI & Society, 29(4), 521–529.
Berryman, D. R. (2012). Augmented reality: A review. Medical Reference Services Quarterly, 31(2), 212–218.
Bretos, M. A., Ibáñez-Sánchez, S., & Orús, C. (2024). Applying virtual reality and augmented reality to the tourism experience: A comparative literature review. Spanish Journal of Marketing-ESIC, 28(3), 287–309.
Buhalis, D., Harwood, T., Bogicevic, V., Viglia, G., Beldona, S., & Hofacker, C. (2019). Technological disruptions in services: Lessons from tourism and hospitality. Journal of Service Management, 30(4), 484–506.
Buyruk, L., & Eren, D. (2012). Butik otel çalışanlarının butik otel kavramı, özellikleri ve hizmetlerini algılamaları üzerine bir araştırma: Nevşehir örneği. Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 15(27), 340–355.
Cheong, R. (1995). The virtual threat to travel and tourism. Tourism Management, 16(6), 417–422. https://doi.org/10.1016/0261-5177(95)00049-T
Çelik, A. (2013). Turizmde deneyimsel pazarlama: Tur operatörlerine yönelik bir uygulama (Yayımlanmamış doktora tezi). Dokuz Eylül Üniversitesi, İzmir.
Çelikkaya, M. (2020). Konaklama işletmelerinde gerilla pazarlama: Ankara örneği (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Atılım Üniversitesi, Ankara.
Deligöz, K. (2016). Deneyimsel pazarlama. Siyasal Kitapevi.
Deniz, E., Doğan, O., & Köse, G. (2023). Sağlık turizminde deneyimsel pazarlama için gerçeklik uygulamalarının potansiyeli (Potential of reality applications for experiential marketing in health tourism). In Ahi Evran III - International Conference on Scientific Research, May 3–4, 2023 / Full Texts Book.
Demirezen, B. (2019). Artırılmış gerçeklik ve sanal gerçeklik teknolojisinin turizm sektöründe kullanılabilirliği üzerine bir literatür taraması. Uluslararası Global Turizm Araştırmaları Dergisi, 3(1), 1–26.
Dijital Arı. (n.d.). Sanal gerçeklik nedir ve nasıl çalışır? https://www.dijitalari.com/blog/sanal-gerceklik-uygulamalari
Du, Z., Liu, J., & Wang, T. (2022). Augmented reality marketing: A systematic literature review and an agenda for future inquiry. Frontiers in Psychology, 13, 925963. https://doi.org/10.3389/fpsyg.2022.925963
Durmaz, C., Bulut, Y., & Tankuş, E. (2018). Sanal gerçekliğin turizme entegrasyonu: Samsun'daki 5 yıldızlı otellerde uygulama. Turkish Journal of Marketing, 4(1), 32–49.
Dülgaroğlu, O. (2021). Turizmde dijitalleşme: Akıllı turizm uygulamaları, dijital turizm ve turizm 4.0. Turizm ve İşletmecilik Dergisi, 2(1), 1–15.
Ekici, S. G. (2020). Tüketici deneyimleri ve deneysel pazarlama. İksad Yayınları.
Fast Company. (2014). This Marriott teleporter will virtually take you to London and Maui. https://www.fastcompany.com/3036007/this-marriott-teleporter-will-virtually-take-you-to-london-and-maui
Guttentag, D. A. (2010). Virtual reality: Applications and implications for tourism. Tourism Management, 31(5), 637–651.
Güzel, Ö. (2024). Beyaz tavşanın izinde: Alis’in dijitalleşen harikalar dünyasında deneyim ve rehberlik. Anatolia: Turizm Araştırmaları Dergisi, 35(1), 123–128.
Happ, E., & Ivancso-Horvath, Z. (2018). Digital tourism is the challenge of future: A new approach to tourism. Knowledge Horizons–Economics, 10(2), 9–16.
Holbrook, M. B., & Hirschman, E. C. (1982). The experiential aspects of consumption: Consumer fantasies, feelings, and fun. Journal of Consumer Research, 9(2), 132–140.
Höllerer, T., & Feiner, S. (2004). Mobile augmented reality. In Telegeoinformatics: Location-based computing and services (Vol. 21, pp. 221–260).
Ithaa – One and Only Underwater Restaurant in Maldives. (n.d.). Retrieved from https://www.pandotrip.com/ithaa-one-and-only-underwater-restaurant-in-maldives-10124/
Ivanov, S. H., Webster, C., & Brezina, K. (2017). Adaption of robots and service automation by tourism and hospitality companies. In Invtur Conference (pp. 1501–1517). Aveiro, Portugal.
Japonlar başlattı. (n.d.). Retrieved from https://www.airturkhaber.com/haberler/japonlar-baslatti/
Kırbaç, K. (2020). Dünyadaki ve Türkiye’deki tematik restoran örnekleri. Retrieved from https://www.turizmgunlugu.com/2020/10/31/en-iyi-tematik-restoranlar/#goog_rewarded
Kim, M. J., & Hall, C. M. (2019). A hedonic motivation model in virtual reality tourism: Comparing visitors and non-visitors. International Journal of Information Management, 46, 236–249.
Krevelen, R. V., & Poelman, R. (2010). A survey of augmented reality: Technologies, applications and limitations. The International Journal of Virtual Reality, 9(2), 1–20.
Küçüksaraç, B., & Sayımer, İ. (2016). Deneyimsel pazarlama aracı olarak artırılmış gerçeklik: Türkiye’deki marka deneyimlerinin etkileri üzerine bir araştırma. İstanbul Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi, 51, 73–95.
Liu, K. N., & Hu, C. (2022). Investigating the impacts of hotel brand experience on brand loyalty: The mediating role of brand positioning. International Journal of Hospitality & Tourism Administration, 23(6), 1102–1124.
https://doi.org/10.1080/15256480.2021.1905585
New York Post. (2020, August 12). People in Japan are boarding fake planes to take virtual vacations around the world. https://nypost.com/2020/08/12/grounded-japanese-try-foreign-holidays-with-a-difference/
Nieto, D., Quesada-Arencibia, A., García, C. R., & Moreno-Díaz, R. (2014). A social robot in a tourist environment. Springer.
Öngider, M. U. (2020). 360° sanal gerçeklik videolarının turistlerin seyahat motivasyonuna etkisi üzerine deneysel bir araştırma. Türk Turizm Araştırmaları Dergisi, 4(1), 121–136.
Petit, O., Velasco, C., & Spence, C. (2019). Digital sensory marketing: Integrating new technologies into multisensory online experience. Journal of Interactive Marketing, 45(1), 42–61.
Petrović, J., & Milićević, S. (2018). The information and communication technology in the function of tourism development. In 3rd International Scientific Conference, 31 May–2 June 2018, Vrnjačka Banja, Serbia.
Quytech. (2018). What is the cost to develop an AR food menu app like KabaQ? https://www.quytech.com/blog/what-is-the-cost-to-build-an-ar-food-menu-app-like-kabaq/
Rauschnabel, P. A., Babin, B. J., tom Dieck, M. C., Krey, N., & Jung, T. (2022). What is augmented reality marketing? Its definition, complexity, and future. Journal of Business Research, 142, 1140–1150. https://doi.org/10.1016/j.jbusres.2021.12.084
Sayın, K., & Karaman, A. (2019). Endüstri 4.0 ve turizm 4.0 arasındaki ilişki. Eğitim Yayınevi.
Schmitt, B. (1999a). Experiential marketing. The Free Press.
Schmitt, B. (1999). Experiential marketing. Journal of Marketing Management, 15(1–3), 53–67.
Soylu, A., Ceylan, S., & Özdipçiner, N. S. (2019, December). Turizmde deneyim inovasyonu: Doğu Ekspresi örneği. In SETSCI Conference Proceedings (Vol. 4, No. 8, pp. 231–235).
Statista. (n.d.-a). Virtual reality (VR) – statistics & facts. https://www.statista.com/topics/2532/virtual-reality-vr/#topicOverview
Statista. (n.d.-b). Mobile augmented reality (AR) market size worldwide from 2018 to 2028.
https://www.statista.com/statistics/282453/mobile-augmented-reality-market-size/
Statista. (n.d.-c). Online travel agent (OTA) market size worldwide from 2017 to 2023.
https://www.statista.com/statistics/1179020/online-travel-agent-market-size-worldwide/
Sung, E. C. (2021). The effects of augmented reality mobile app advertising: Viral marketing via shared social experience. Journal of Business Research, 122, 75–87. https://doi.org/10.1016/j.jbusres.2020.08.034
Sussmann, S., & Vanhegan, H. (2000). Virtual reality and the tourism product: Substitution or complement? [Dergi adı eksik – eğer varsa belirtir misin?]
Tan, Y. C., Chandukala, S. R., & Reddy, S. K. (2022). Augmented reality in retail and its impact on sales. Journal of Marketing, 86, 48–66. https://doi.org/10.1177/0022242921995449
Timur, B., & Köz, E. N. (2022). Turizmde sanal gerçeklik ve artırılmış gerçeklik çalışmaları üzerine sistematik bir literatür taraması. Turizm Akademik Dergisi, 9(1), 233–251.
Toprak, M., & Şahin, G. G. (2024). Deneyimsel pazarlama: Otel işletmeleri üzerine bir araştırma. İşletme Araştırmaları Dergisi, 16(1), 447–464.
TÜRSAB. (2019). Turizm sektörü dijitalleşme yol haritası: Seyahat acentaları dijital dönüşüm raporu. https://www.tursab.org.tr/apps/Files/Content/ad5f3ddb-5a11-410f-9e3cfe8b2dc4df8b/
T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı. (2017). Dijital turizm ve inovasyon komisyonu. In Üçüncü Turizm Şurası Tebliğler Kitabı (pp. 98–196). Ankara, Türkiye.
