Gaziantep Mebusu Ali Cenani Bey’in Türkiye’nin Ekonomik Ve Sosyal Durumuna Dair Değerlendirme Raporu (1930-1931)
Anahtar Kelimeler:
Ali Cenani, Gaziantep, Rapor, 1929 Büyük Dünya BuhranıÖzet
Erken Cumhuriyet döneminde siyasal, ekonomik, sosyal ve kültürel alanda yapılan yapısal reformların toplum kesimleri üzerindeki etkileri farklı olmuştu. Kimi kesimler bu reformları benimserken kimileri de benimsememişlerdi. Bunun yanı sıra 1929 Dünya Ekonomik Krizinin ve Serbest Cumhuriyet Fırkası denemesinin farklı kesimler üzerindeki olumsuz etkileri 1930’larda toplumsal gerilimin iyice artmasına ve İsmet İnönü hükümetine tepkiye neden olmuştur. Ülke genelindeki toplumsal muhalefetin ve memnuniyetsizliğin boyutunu yerinde görmek amacıyla Mustafa Kemal Paşa ve yanındaki uzman heyet 17 Kasım 1930-6 Ocak 1931 tarihlerini kapsayan yurt gezisine çıkmışlardır.
Çalışmanın konusunu da oluşturan erken Cumhuriyet döneminde Ticaret Bakanlığı yapan Gaziantep Mebusu Ali Cenani Bey bu geziden hareketle yurt gezisi sonrası farklı bakanlık uzmanlarınca hazırlanan notları analiz ederek ülkenin içinde bulunduğu durumla ilgili birçok konuda detaylı bir rapor hazırlamıştır. Raporda ağırlıklı olarak iktisadi ve mali konulara değinilmiş bunun yanı sıra adliye, eğitim ve sağlık gibi konulara da yer verilmiştir. Bunun yanı sıra rapor halkın hangi konularda hükümetten istek ve şikâyetlerinin olduklarını göstermesi açısından da dikkate değerdi. Bu konularla ilgili eksiklikler ve tedbirler belirtilerek devletin güçlenmesi ve toplumsal huzurun sağlanması için hükümete öneriler sunulmuştur. Ayrıca bu konularla ilgili bilgilere ve gözlemlere yer verilmesi o dönemdeki toplumsal iklimi ve durumu anlamak açısından da değerliydi.
Referanslar
Afşar, E. (2021). Yolsuzluk ve Usulsüzlük olaylarının Türk Siyasetine Yansımaları (1923-1950) İstan¬bul: Hiperyayın.
Akan, H. (2018) Mehmet Ali Cenani Bey’in Hayatı ve Parlamento Faaliyetleri (1872-1934), Doktora Tezi, Sakarya Üniversitesi, Sakarya.
Akan, H. (2016). Erken Cumhuriyet Döneminde Bir Yolsuzluk Olayı: Ali Cenani Bey Davası, Sosyal ve Kültürel Araştırmalar Dergisi, Cilt: II, Sayı: 3, Yıl/Year: 2016, ss. 135-153.
Başar, A.H. (1981). Atatürk’le Üç Ay ve 1930’dan Sonra Türkiye, Ankara: Ankara İktisadi ve Ticari İlimler Akademisi.
Çanak, E. (2016). “Atatürk’ün Yurt Gezilerine Bir Örnek: 1930-1931 Gezisi” , Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, Yıl:4, Sayı:23, Mart 2016, ss. 128-178.
Çavdar, T.(Ed.), (1973). Türkiye’de Toplumsal ve Ekonomik Gelişmenin 50 Yılı, Ankara: Başbakanlık Devlet İstatistik Enstitüsü.
Dağlı,N & Aktürk.B. (Haz.), (1998). Hükümetler ve Programları (1920-1960), Ankara: TBMM Basımevi.
Güner, A.O. (1978). Türkiye’nin Kalkınması ve İktisadi Devlet Teşekkülleri, İstanbul: Damla Yayınevi. Güzelbey, C.C. (1984). Cenaniler, İstanbul: Ufuk Matbaası.
Hatiboğlu, Z. (1974). Cumhuriyet Rejiminde Türkiye Ekonomisinin Gelişmesi, İstanbul: Yalkın Yayınları.
Koç, İ. C. (2010). ‘İzmir İktisat Kongresi’nin Türk Ekonomisinin Oluşumuna Etkileri’ . Atatürk Dergisi, 3 (1), s.145-167.
Öztürk, K. (1995).Türk Parlamento Tarihi, II. Dönem (1927-1931), C.III, Ankara: TBMM Vakfı Yayınları.
Pamuk, Ş. (1999).“ Dünya İktisadi Bunalımı ve 1930’lara Yeniden Bakış”, Bilanço 1923-1998, ed: Zeynep Prona, C.II, İstanbul: Tarih Vakfı Yayınları.
Şavkılı, C. (2008), “Birinci Dönem Türkiye Büyük Millet Meclisi’nde Antep Milletvekili Mehmet Ali Cenani Bey ve Faaliyetleri” Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 7(2), (2008), ss.405-425.
