Yeni Medya Ekseninde Gazetecilikte ve Sosyal Medyada Etik
Anahtar Kelimeler:
Etik- Yeni Medya- Sosyal Medya- Gazetecilik,- AzerbaycanÖzet
Geleneksel kitle iletişim araçlarının yanı sıra teknolojinin de gelişmesi nedeniyle sosyal medyanın gelişimi sürekli olarak gözlemlenmektedir. Bu da sosyal medya düzeyinde ortaya çıkan etik sorunların araştırılmasını zorunlu kılmaktadır. Etik - insan davranışlarının iyi ya da kötü, doğru ya da yanlış olduğunu belirtmekle beraber medya çapında belirli düzeni de oluşturur. Sahip olduğu meslek ne olursa olsun, herhangi bir şahıs kişisel nitelikleri ile beraber oluşturduğu grubun etik prensiplerine de uymak zorundadır. İletişim süreci de önemli sosyal eylem olarak etik kurallar toplusu ile düzenlenmektedir. Sosyal medya da dâhil olmak üzere yeni medya, teknolojik gelişmenin önemli tezahürleridir. Zaman ve mekân farkını ortadan kaldıran bilgi alışverişinde geniş olanaklar ortaya koyan yeni medya kullanıcının hem de tüketici olarak da davranmasına olanak sağlamaktadır. Böyle bir ortam medyada yeni etik problemlerin meydana çıkmasına veya etik problemlerin daha sık ortaya çıkmasına neden olmaktadır. Bu bakımdan çalışmanın konusu aktüeldir, Makalede yeni medyada ortaya çıkan etik problemler belirtilmekte ve uzmanların söz konusu konuyla ilgili fikirleri irdelenmektedir. Araştırma boyunca ampirik ve karşılaştırmalı yöntemler kullanılmıştır. Makale, sosyal medyanın ortaya çıkmasıyla yaranan etik sorunları incelemekte, nedenleri ve ortadan kaldırma yolları hakkında bilgi vermektedir. Bu alanda araştırma yapmış teorisyenlerin yanı sıra Azerbaycan'da sosyal medya alanında faaliyet gösteren uygulamalı gazetecilerin görüş ve deneyimlerine de yer verilmiştir. Sonda yapılan gözleme göre, Azerbaycan'da sosyal medya alanında en sık görülen etik sorunlar sistematik hale getirilmiş, bu sorunların giderilmesinde medya okuryazarlığının rolü değerlendirilmiştir.
Referanslar
AKARSU, Bedia (1984), Felsefe Terimleri Sözlüğü, Savaş Yayınları, Ankara.
BERTRAND, Claude J. (2004), Medya Etiği, Başbakanlık BYEGM Yayını, Ankara.
BEŞİRLİ, Aynur, CAVADOVA, Xanım ve İZZETLİ, Sebine (2017), Yeni Medya Gezeteciliği, Avrupa Şurası Yayını, Bakü.
ÇAPLI, Bülent (2002), Medya ve Etik, İmge Kitabevi Yayınları, Ankara.
ÇEBOTAREV, Oleq Yuryeviç (2020), Jurnalistskaya Etika b Tsifrovoy Srede: Adaptatsiya Jurnalistskix Kodeksov k Novım Media, Sotsialno-Qumanitarnıye Znaniya, No:4.
ERDOĞAN, İrfan (2006), “Medya ve Etik: Eleştirel Bir Giriş”, İletişim Kuram ve Araştırma Dergisi, S.23, ss.1-26.
FRANKENA, William (2007), Etik, İmge Kitabevi Yayınları, Ankara.
FEDORENKO, Yevgeniy Qriqoryeviç (1983), Professionalnaya Etika, Kiev.
GİRGİN, Atilla (2000), Yazılı Basında Haber ve Habercilik Etiği, İnkılâp Kitabevi, İstanbul.
İNAM, Ahmet (1998), "Polanyi Etiğine Düşülmüş Birkaç Dipnot", Doğu - Batı Dergisi, S.1(2), ss.193-208.
KAYPAK, Şafak, BİMAY, Muzaffer ve YILMAZ, Vedat (2017), “Dijital Çağda Kamu Yönetimi ve Etik”, Social Sciences Journal, Vol. 3, Issue 6, pp. 912-25.
KHARLANOVA, Yuliya Viktorovna (2019), “İspolzovanie Sotsialnıx Setey Kak Platformı Dlya Jurnalistskoy Deyatelnosti”, Tsivrovizasiya Kommunikativno-Kulturnoy Pamyati: Rol Jurnalistiki Kak Sotsialnoqo İnstituta, Yekaterinburq, ss.139-142.
KIREL, Çiğdem (2000), Örgütlerde Etik Davranışlar: Yönetimi ve Bir Uygulama Çalışması, Anadolu Üniversitesi İİBF Yayınları, Eskişehir.
KURT, Hanifi (2014), “Gazetecilik Pratiği ve Sosyal Medya”, Gaziantep University Journal of Social Sciences, S.13(4), ss.821-835.
KUTLU, Hüseyin Ali (2011), Meslek Etiği, Nobel Yayınları, Ankara.
LAZUTİNA, Qalina Viktorovna (2000), Professionalnaya Etika Jurnalista, Aspekt Press, Moskva.
LUKİNOVA, Olqa Vladimirovna (2020), “Tsivrovoy Etiket”, Kak ne Besit Druq-Druqa v İnternete, Eksmo, Moskva.
MAHARRAMLİ, Gulu (2012), Temel Gazetecilik, Kanun Yayını, Bakü.
MAHMUTOĞLU, Abdülkadir (2009), "Etik ve Ahlak: Benzerlikler, Farklılıklar ve İlişkiler", Türk İdare Dergisi, S.81(463-464), ss.225-249.
MAMMADLİ, Cahangir (2012), Gazetecilik Teorisi ve Pratiği, Zardabi Yayınevi, Bakü.
MECEK, Mehmet ve KOCAKULA, Özge (2019), “E-Devlet ve E-Yönetişimde İdari, Siyasi ve Etik Sorunlar”, E-Yönetişim: Kavramsal/Kuramsal Çerçeve, Ülke İncelemeleri ve Türkiye’ye Yansımaları (Ed. Bekir Parlak, Kadir Caner Doğan), Beta Yayınları, İstanbul, ss.195-230.
NEUMAN, Russel (1991), The Future of the Mass Audience, Cambridge University Press, USA, http://www.wrneuman.com/works/fma_eng.pdf (Erişim Tarihi: 10.06.2022).
ÖZDOYRAN, Güven (2019), “Yeni Medya ve Etik”, Bilim Blogu Kurumsal Web Sayfası (E-Haber), 1 Ocak 2019, https://www.researchgate.net/publication/330674722_Yeni_Medya_ve_Etik (Erişim Tarihi: 20.06.2022).
ÖZTÜRK BAŞPINAR, Nuran ve ÇAKIROĞLU, Demet (2012), Meslek Etiği, Nobel Yayınları, Ankara, 2. Baskı.
PORYAZ, Emel (2016), “Sistem Kuramı Bağlamında Sosyal Medyanın İletişim Sürecine Etkisi”, Sosyal Medya Araştırmaları 3, Çizgi Kitabevi Yayını, Konya, ss.61-91.
RAHIMOVA, Sima (2017), Gazeteci Etiği ve İletişim Kültürü, Bilim ve Eğitim Yayınevi, Bakü.
RÜSTAMOV, Akif (2012), Gazetecilik, UniPrint Yayını, Bakü.
SALONİTSİNA, A. A. (2005), Professionalnaya Etika i Etiket, Vladivostok.
SHEA, Virginia (1994), Netiguette, Albion Books Publisher, San-Fransisko (US).
TEPE, Harun (1998), “Yüzyılımızın Dönemecinde Etikten Beklenenler ve Etiğin Durumu”, Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, S.15(2), ss.59-69.
TOFFLER, Alvin (1996), Üçüncü Dalga, Koridor Yayıncılık, İstanbul.
USTA, Aydın (2011), "Kuramdan Uygulamaya Kamu Yönetiminde Etik ve Ahlak", Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi İİBF Dergisi, S.1(2), ss.39-50.
YANIK, Akan (2016), “Yeni Medya Nedir? Ne Degildir?”, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, S.9(45), ss.898-910.
YUCİN, Qudvin (2000), "Gazetecilik Etiği Arayışında", Gazeteci Etiği, Yeni Nesil Gazeteciler Sendikası Yayını, Bakü.
ZİFEROĞLU, Vüqar ve İSGENDEROVA, Vəfa (2021), Gazeteci Etiği, Eğitim Yayınevi, Bakü.
International Principles of Professional Ethics in Journalism, https://accountablejournalism.org/ethics-codes/International-Principles (Erişim Tarihi: 20.06.2022).
Netiquette Guidelines, https://www.rfc-editor.org/rfc/rfc1855 (Erişim Tarihi: 21.10.2022).
