Finansal Gelişme İle Reel Kesim Güven Endeksi Arasındaki İlişkinin ARDL Sınır Testi ve Toda-Yamamoto Granger Nedensellik Testleriyle İncelenmesi: Türkiye İçin Bir Uygulama
Anahtar Kelimeler:
Finansal Gelişme- Reel Kesim Güven Endeksi- ARDL Sınır Testi- Toda-Yamamoto Granger Nedensellik TestiÖzet
Bu çalışmada, finansal gelişme ile Reel Kesim Güven Endeksi (RKGE) arasındaki ilişkinin araştırılması amaçlanmıştır. Finansal gelişmeyi temsilen, Borsa İstanbul (BİST) işlem hacmi, bankaların 3 ay vadeli mevduat toplamı, özel sektör kredileri, M1 para arzı, TCMB resmi rezerv pozisyonu, toplam yurtiçi kredi hacmi, doğrudan yabancı yatırımlar ve bankacılık sektörü toplam varlıkları kullanılmıştır. Yöntem olarak ARDL Sınır Testi ve Toda-Yamamoto Granger Nedensellik testlerinin kullanıldığı çalışma 2007:M10-2022M12 dönemlerini kapsamaktadır. ARDL sınır testi sonuçlarına göre RKGE ile finansal gelişme göstergeleri arasında eşbütünleşme ilişkisinin olduğu tespit edilmiştir. Uzun dönem sonuçlarında M1 para arzı, toplam yurtiçi kredi hacminin RKGE üzerinde pozitif etkiye sahip oldukları; TCMB resmi rezervleri, doğrudan yabancı yatırımlar ve bankacılık sektörü toplam varlıklarının ise negatif olarak etki ettikleri tespit edilmiştir. Toda-Yamamoto Granger Nedensellik testi sonuçlarına göre ise özel sektör kredileri, TCMB resmi rezerv pozisyonu, toplam yurtiçi kredi hacmi ve doğrudan yabancı yatırımlardan RKGE’ne doğru; RKGE’den ise bankaların 3 ay vadeli mevduat toplamı, M1 para arzı ve toplam yurtiçi kredi hacmine doğru bir nedensellik ilişkisinin bulunduğu tespit edilmiştir. Elde edilen sonuçlarda BİST işlem hacmi ve bankacılık sektörü toplam varlıkları ile RKGE arasında bir nedensellik ilişkisi bulunamamıştır. Özetle, analiz sonuçları RKGE’nin finansal gelişme göstergelerinden önemli ölçüde etkilendiği tespit edilmiştir.
Referanslar
Afşar, A. (2007). Finansal gelişme ile ekonomik büyüme arasındaki ilişki. Muhasebe ve Finansman Dergisi, (36), 188-198.
Ak, M.Z., Altıntaş, N. ve Şimşek, A.S. (2016). Türkiye’de finansal gelişme ve ekonomik büyüme ilişkisinin nedensellik analizi.
Doğuş Üniversitesi Dergisi, 17(2), 151-160.
Akçay, S. (2011). The Causal Relationship Between Producer Price Index and Consumer Price Index: Empirical Evidence from Selected European Countries. International Journal of Economics and Finance, 3(6), 227-232. http://dx.doi.org/10.5539/ ijef.v3n6p227
Akinlo, A.E. and Egbetunde, T. (2010). Financial development and economic growth: The experience of 10 sub-Saharan African countries revisited. The review of finance and banking, 2(1).
Albayrak, Ş.G. (2018). Türkiye'de Reel Kesim Güven Endeksi ve İmalat Sanayi Kapasite Kullanim Orani Arasindaki İlişki Üzerine Ampirik Bir Uygulama (2007-2017). Akademi Sosyal Bilimler Dergisi, 5(15), 18-27.
Albayrak, Ş.G. (2022). Türkiye’de Döviz Kuru Oynaklığı ile Güven Endeksleri Arasındaki İlişki (2012-2021). İşletme Araştırmaları Dergisi, 14(3), 2458-2469.
Altıntaş, H. ve Ayrıçay, Y. (2010). Türkiye’de finansal gelişme ve ekonomik büyüme ilişkisinin sınır testi yaklaşımıyla analizi: 1987–2007.
Arestis, P. and Demetriades, P. (1997). Financial development and economic growth: assessing the evidence. The economic journal, 107(442), 783-799.
Armutçuoğlu Tekin, H. ve Ural, M. (2019). Finansal gelişme ve ekonomik performans ilişkisi: OECD ülkeleri için bir analiz. OPUS International Journal of Society Researches, 11(18), 43-77.
Aslan, Ö. ve Küçükaksoy, İ. (2006). Finansal gelişme ve ekonomik büyüme ilişkisi: Türkiye ekonomisi üzerine ekonometrik bir uygulama. Istanbul University Econometrics and Statistics e-Journal, (4), 25-38.
Bahmani-Oskooee, Mohsen - Wing Ng, Raymond Chi (2002), “Long-Run Demand for Money in Hong Kong: An Application of the Ardl Model”, International Journal of Business and Economics, 1(2), pp. 147–155.
Çağlar, A.E.ve Kubar, Y. (2017). Finansal gelişme enerji tüketimini destekler mi?. Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (27), 96-121.
Çalış, M. ve Kaya, F. (2022). Katılım Bankalarının Reel Ekonomi Üzerine Etkileri: Türkiye Örneği. Abant Sosyal Bilimler Dergisi, 22(2), 765-781.
Çeştepe, H. ve Tatar, H.E. (2022). Finansal Gelişme ve Ekonomik Büyüme İlişkisi: Kırılgan Beşli Ülkeleri İçin Panel Asimetrik Nedensellik Analizi. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 9(1), 542-560.
Çeştepe, H. ve Yıldırım, E. (2016). Türkiye’de finansal gelişme ve ekonomik büyüme ilişkisi. Uluslararası Yönetim İktisat ve İşletme Dergisi, 12(12), 12-26.
De Gregorio, J. and Guidotti, P. E. (1995). Financial development and economic growth. World development, 23(3), 433-448.
Dumitrescu, E.I. and Hurlin, C. (2012). Testing for Granger non-causality in heterogeneous panels. Economic modelling, 29(4), 1450-1460.
Durgun, A. (2019). Türkiye’de Tüketici ve Reel Kesim Güven Endeksi İle Seçilmiş Makro Değişkenler Arasındaki İlişkiler: 2010-2018. Journal of Management and Economics Research, 17(1), 314-332.
Ergeç, E.H. (2004). Finansal gelişme ile ekonomik büyüme arasındaki nedensellik ilişkisi ve Türkiye örneği: 1988-2001. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 5(2), 51-66.
Erim, N. ve Türk, A.(2005). Finansal gelişme ve iktisadi büyüme. Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, (10), 21-45.
Eyüboğlu, K. ve Eyüboğlu, S. (2017). Ekonomik güven endeksi ile hisse senedi fiyatları arasındaki ilişkinin incelenmesi: Türkiye örneği. Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 19(2), 603-614.
Felek, Ş., Yayla, N. ve Çeviş, İ. (2021). Türkiye’de finansal gelişme ve finansal kırılganlık ilişkisi üzerine bir analiz: 2007-2019. Yaşar Üniversitesi E-Dergisi, 16(63), 1164-1184.
Hayaloğlu, P. (2015). Kırılgan beşli ülkelerinde finansal gelişme ve ekonomik büyüme ilişkisi: Dinamik panel veri analizi. Ekonomik ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 11(1), 131-144.
Kandır, S.Y., İskenderoğlu, Ö. ve Önal, Y.B. (2007). Finansal gelişme ve ekonomik büyüme arasındaki ilişkinin araştırılması. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 16(2), 311-326.
Kaya, A., Gülhan, Ü. ve Güngör, B. (2013). Türkiye ekonomisinde finans sektörü ve reel sektör etkileşimi. Akademik Araştırmalar ve Çalışmalar Dergisi (AKAD), 5(8), 2-15.
Köse, A.K. ve Akkaya, M. (2016). Beklenti ve güven anketlerinin finansal piyasalara etkisi: BIST 100 üzerine bir uygulama. Bankacılar Dergisi, 99, 3-15.
Kuş, N. ve Bölükoğlu, A. (2022). Finansal
Gelişme ve Ekonomik Büyüme Arasındaki İlişki: Türkiye Örneği. Fiscaoeconomia, 6(2), 362-401.
Levine, R. (1997). Financial development and economic growth: views and agenda. Journal of economic literature, 35(2), 688-726.
Münyas, T. (2019). Borsa İstanbul Endeksleri İle Güven Endeksleri Arasindaki İlişkinin Araştirilmasi Üzerine Bir İnceleme. TESAM Akademi Dergisi, 6, 299-320.
Münyas, T. (2020). Reel sektör güven endeksi ile hedonik konut fiyat endeksi arasındaki ilişki üzerine bir araştırma. Anemon Muş Alparslan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 8(5), 1383-1394.
Narayan S. and Narayan P.K. (2004). Determinats of Demand of Fiji’s Exports: An Empirical Investigation. The Developing Economics, 17(1), 95-112.
Pesaran, M.H., Shin, Y. and Smith, R.J. (2001). Bounds Testing Aproaches to The Analysis of Level Relationships. Journal of Applied Econometrics, 16, 289-326.
Shahbaz, M., Wahid, A.N. and Haider, A. (2010). Empirical Psychology Between Wholesale Prices and Consumer Prices Indices: The Case of Pakistan. The Singapore Economic Review, 55, 537-551.
Shirazi, N.S. and Manap, T.A.A. (2005). Export-Led Growth Hypothesis: Further Econometric Evidence from South Asia. The Developing Economies, XLIII-4, 472–88.
Şenol, Z. (2019). Finansal Gelişim İle İnsani Gelişim Arasındaki İlişki: Gelişmiş Ve Gelişmekte Olan Ülkeler Örneği. Uluslararası Yönetim İktisat ve İşletme Dergisi, 15(2), 341-358.
Taşseven, Ö. ve Yılmaz, N. (2022). Finansal Gelişme Göstergeleri İle Ekonomik Büyüme İlişkisi: Türkiye Örneği. Doğuş Üniversitesi Dergisi, 23(1), 105-125.
Tekin, H.A. ve Ural, M. (2019). Finansal gelişme ve ekonomik performans ilişkisi: OECD ülkeleri için bir analiz. OPUS International Journal of Society Researches, 11(18), 43-77.
Topcu, M. ve Öztekin, B.S. (2021). Finansal Gelişme ile Firma Performansı Arasındaki İlişki: Borsa İstanbul’da Sektörel Bir Uygulama. Maliye ve Finans Yazıları, (116), 37-56.
Türkmen, S. ve Ağır, H. (2020). Enflasyon ile finansal gelişme ilişkisi: yüksek ve düşük enflasyonlu ülkeler üzerine ampirik kanıtlar. Ömer Halisdemir Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 13(3), 577-592.
Ustaoğlu, E. (2021). Yabancı Yatırım, Finansal Gelişme ve Ekonomik Büyüme İlişkisi. Uluslararası Yönetim İktisat ve İşletme Dergisi, 17(3), 681-710.
Yavuz, N.Ç. (2006). Türkiye’de Turizm Gelirlerinin Ekonomik Büyümeye Etkisinin Testi: Yapısal Kırılma ve Nedensellik Analizi. Doğuş Üniversitesi Dergisi, 7(2), 162-171.
Yıldız Contuk, F.(2021). Covid-19'un Borsa İstanbul üzerindeki etkisi: Bir ARDL sınır testi modeli. Muhasebe ve Finansman Dergisi, (89), 101-112.
Zhang, J., Wang, L. and Wang, S. (2012). Financial development and economic growth: Recent evidence from China. Journal of Comparative Economics, 40(3), 393-412.
