Dış Ticaret Sektöründe Psikolojik Dayanıklılığın Presenteizme Etkisinin İncelenmesi
Keywords:
Psikolojik Dayanıklılık, Presenteizm, Dış Ticaret SektörüAbstract
Dış ticaretin temel taşlarından olan taşımacılık sektöründe yer alan uluslararası kamyon şoförlerinin yoğun çalışma koşulları fiziki olduğu kadar psikolojik açıdan da dayanıklılık gerektirebilmektedir. Ayrıca belirlenen rotanın zamanında tamamlanabilmesi açısından da hasta oldukları dönemlerde bile yolculuk devam edebilmektedir. Bu nedenle uluslararası nakliyat faaliyetine katılan kamyon şoförlerinin psikolojik dayanıklılıklarının presenteizme etkisinin test edilebilmesi için anket yöntemi aracılığı ile veriler toplanmıştır. Analizler sonrasında psikolojik dayanıklılık ile presenteizm arasında yüksek düzeyde ve pozitif yönde anlamlı bir ilişkinin olduğu tespit edilmiştir. Bu durumda işgörenlerin psikolojik dayanıklılık algıları yükseldikçe presenteizm algılarının da yükseldiği sonucuna ulaşılmıştır. Ayrıca psikolojik dayanıklılığın presenteizm üzerinde istatistiki olarak anlamlı ve pozitif yönde yüksek düzeyde bir etkiye sahip olduğu tespit edilmiştir. Diğer bir ifade ile psikolojik dayanıklılığın presenteizm üzerinde pozitif yönde etkisinin olduğu sonucuna ulaşılmıştır.
References
Aronsson G. ve Gustafsson K. (2005). Sickness presenteeism: Prevalence, attendance-pressure factors, and an outline of a model for research, JOEM, 47(9), 958-966.
Bierla, I., Huver, B. ve Richard, S. (2013). New evidence on absenteeism and presenteeism. The International Journal of Human Resource Management, 24(7), 1536-1550.
Bozgeyikli, H. ve Şat, A. (2014). Öğretmenlerde psikolojik dayanıklılık ve örgütsel vatandaşlık davranışlarının bazı değişkenler açısından incelenmesi: Özel okul örneği. Hak İş Uluslararası Emek ve Toplum Dergisi, 3(5), 172-191.
Buz, S. ve Genç, B. (2019). Sosyal hizmet uzmanları için psikolojik dayanıklılığın önemi. Toplum ve Sosyal Hizmet, 30(2), 623-642. https://doi.org/10.33417/tsh.572227
Çetin, C. ve Anuk, Ö. (2020). Covid-19 Pandemi sürecinde yalnızlık ve psikolojik dayanıklılık: Bir kamu üniversitesi öğrencileri örneklemi. Avrasya Sosyal ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 5(Covid-19 Özel Sayısı 2), 170-189.
Çetin, F., Yeloğlu, H. O. ve Basım, H. N. (2015). Psikolojik dayanıklılığın açıklanmasında beş faktör kişilik özelliklerinin rolü: Bir kanonik ilişki analizi. Türk Psikoloji Dergisi, 30(75), 81-92.
Cevizci, O. ve Müezzin, E. E. (2019). Sağlık çalışanlarında psikolojik belirtilerin ve psikolojik dayanıklılığın incelenmesi. Kıbrıs Türk Psikiyatri ve Psikoloji Dergisi, 166-172. https://doi.org/10.35365/ctjpp.19.1.21
Chambers, C., Frampton, C. ve Barclay, M. (2017). Presenteeism in the New Zealand Senior Medical Workforce - a mixedmethods analysis. The New Zealand Medical Journal, 130(1449), 10-21.
Çiçeklioğlu, H. ve Taşlıyan, M. (2019). Eğitim kurumu çalışanlarının presenteeism (işte var olamama) algılarının performanslarına olan etkisi ve sosyo-demografik özellikler açısından incelenmesi. OPUS Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, 14(20), 22-53. https://doi.org/10.26466/opus.595134
Cooper, C. (1996). Hot under the collar. Times Higher Education Supplement, (21 June).
Dalkılıç E. ve Seren, A. K. H. (2018). İşte var olamama: Nedenleri ve sonuçları. Sağlık ve Hemşirelik Yönetimi Dergisi, 5(2), 123-131.
Demirbulat, Ö. G. ve Bozok, D. (2015). Presenteeism (işte varolamama) ile yaşam doyumu, fiziksel ve ruhsal iyilik halinin etkileşimine yönelik seyahat acentası işgörenleri üzerinde bir araştırma. Karamanoğlu Mehmetbey Üniversitesi Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 16(27), 7-13.
Demirgil, Z. ve Mücevher, M. H. (2017). Meslek yüksekokullarında presenteeism: İdari ve akademik personel üzrine karşılaştırmalı bir analiz. Mehmet Akif Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 9(21), 237-253. https://doi.org/10.20875/makusobed.307519
Fletcher, D. ve Sarkar, M. (2013). Psychological resilience: a review and critique of definitions, concepts, and theory. European Psychologist, 18(1), 12-23.
Işık, Ş. (2016). Psikolojik dayanıklılık ölçeği’nin geliştirilmesi: Geçerlik ve güvenirlik çalışması. The Journal of Happiness & Well-Being, 4(2), 165-182.
Kaplanseren, S. ve Nart, S. (2020). Psikolojik güçlendirme ve presenteeism ilişkisinde örgütsel iletişimin aracılık etkisi: Y kuşağı çalışanlarına yönelik bir araştırma. Yönetim Bilimleri Dergisi, 18(38), 913-941.
Karacaoğlu, K. ve Köktaş, G. (2016). Psikolojik dayanıklılık ve psikolojik iyi olma ilişkisinde iyimserliğin aracı rolü: Hastane çalışanları üzerine bir araştırma. İş ve İnsan Dergisi, 3(2), 119-127. https://doi.org/10.18394/iid.20391
Karadağ, T. (2022). İşte var olmama (Presenteeism) ve iş tatmini ilişkisinde örgütsel sinizmin aracılık rolü ve yaş faktörü. International Journal of Advances in Engineering and Pure Sciences, 34(3), 393-402.
Karagöz Ş. ve Bektaş, M. (2020). Presenteeism’in tükenmişliğe etkisi: Bir alan araştırması. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 25(4), 385-401.
Kasap, M. (2020). Örgütsel desteğin işte var olamama (Presenteeism) üzerindeki etkileri: Bursa örnekleminde bir araştırma. Manisa Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Blimler Dergisi, 18(4), 223-232.
Khobasa, S. C. (1979). Personality and resistance to illness. American Journal of Community Psychology, 7(4), 413-423.
Kim J., Suh E. E., Ju S., Choo H., Bae H. ve Choi H. (2016). Sickness experiences of Korean registered nurses at work: A qualitative study on presenteeism. Asian Nursing Research, 10, 32-38.
Koopman C., Pelletier K. R., Murray J. F., Sharda C. E., Berger M. L, Turpin R. S., Hackleman P., Gibson P., Holmes D. M. ve Bendel T. (2002). Stanford presenteeism scale: Health status and employee productivity”, Journal of Occupational Environmental Medicine, 44, 14-20.
Kumpfer, K. L. (1999). Factors and processes contributing to resilience: The resilience framework. In M. D. Glantz, & J. L. Johnson, (Eds), Resilience and development: Positive life adaptations (pp. 179-224). New York: Kluwer Academic/Plenum Publishers.
Luthar, S. S. (1999). Measurement issues in the empirical study of resilience: An overview. In M. Glanz, & J. L. Johnson (Eds.), Resilience and development: Positive life adaptations (pp. 129-160). New York: Plenum.
Özmen, G. (2011). Presenteizm ile örgütsel bağlılık ilişkisi: Tekstil çalışanları üzerinde bir araştırma. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Eskişehir.
Panari, C. ve Simbula P. (2016). Presenteeism “on the desk”: the relationships with work responsibilities, work-to-family conflict and emotional exhaustion emong Italian school teachers. International Journal of Workplace Health Management, 9(1), 84-95.
Parmaksız, İ. (2020). İyimserlik, özgecilik ve medeni durumun psikolojik dayanıklılık üzerindeki etkileri. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 48, 285-302. https://doi.org/10.9779/pauefd.576186
Rutter, M. (2012). Resilience as a dynamic concept. Development and Psychopathology, 24, 335–344. https://doi.org/10.1017/S0954579412000028
Şahin, D. (2019). Sağlığı geliştirme programlarının işte var olamama (Presenteeism) üzerindeki etkisine yönelik alanyazın incelemesi. Sağlık Bilimleri ve Meslekleri Dergisi, 6(2), 427-436.
Soyalın, M. ve Kerse, G. (2020). Örgütsel adaletin hastayken işe gelme (Presenteeism) davranışına etkisi: “Hangi adalet türü presenteizmin belirleyicisidir?”. MANAS Sosyal Araştırmalar Dergisi, 9(1), 190-198.
Stewart, M., Reid, G. ve Mangham, C. (1997). Fostering children’s resilience. Journal of Pediatric Nursing, 12, 21-31.
TUİK. (2022). Türkiye İstatistik Kurumu İllere göre motorlu kara taşıtları sayısı ve motorlu kara taşıt sayısı verileri, https://www.tuik.gov.tr/
Tümlü, G. Ü. ve Recepoğlu, E. (2013). Üniversite akademik personelinin psikolojik dayanıklılık ve yaşam doyumu arasındaki ilişki. Yükseköğretim ve Bilim Dergisi, 3, 205-213.
UND. (2021). Uluslararası Nakliyeciler Derneği verileri, https://www.und.org.tr/
Yazıcıoğlu, Y. ve Erdoğan, S. (2004). SPSS uygulamalı bilimsel araştırma yöntemleri, Detay Yayıncılık, Ankara.
