Eşrefoğlu Rûmî Hakkında Mensur Bir Menâkıb-nâme: Hayrullah Nedim’in Menâkıb-ı Eşref-i Rûmî’si
Keywords:
Eşrefoğlu Rumi, Hayrullah Nedim, Eşrefiyye, Kadirilik, MenâkıbnameAbstract
Edebiyatımızdaki dinî-tasavvufî edebî türlerden biri de velilerin hayatı ve kerâmetlerinden söz eden menâkıb-nâmelerdir. Özellikle biyografi mahiyetinde olan menâkıb-nâmeler, çeşitli tarikat büyüklerinin hayatlarında eksik kalan noktaları tamamlayan ilgi çekici bilgilere sahip metinlerdir. Türk edebiyatında ilk örneğini Tezkire-i Satuk Buğra’da gördüğümüz bu türde, müellifi belli-belirsiz, manzum, mensur yahut nazım-nesir iç içe onlarca eser verilmiştir. Hakkında menkabeler yazılan tasavvuf pîrlerinden biri de 15. asırda Eşrefiyye tarikatının bânîsi, Eşrefoğlu Rûmî’dir. Tespit edebildiğimiz kadarıyla onun hayatı ve bazı kerâmetlerinden söz eden müstakil hâlde dört mensur menâkıb-nâme mevcuttur.
Bu makalede, kaynaklarda zikredilmesine rağmen çalışma konusu yapılmayan bir Eşrefoğlu Rûmî menâkıb-nâmesinin tanıtımı yapılacaktır. Söz konusu menâkıb-nâme, Hayrullah Nedim adlı bir müellife ait mensur risâledir. Çalışmamızda menâkıb-nâmeler ve devlet arşivlerinden hareketle Hayrullah Nedim’in hayatı ve eserleri hakkında bilgi verildikten sonra, 1879-98 yılında Bursa Emrî Matbaası’nda basılan 13 sayfalık Menâkıb-ı Eşref-i Rûmî’nin tanıtımı ve metnin Arap harflerinden Latin alfabesine çevrimi yapılacaktır. Bu makale ile Hayrullah Nedim ve Eşrefoğlu Rûmî hakkında yapılacak yeni çalışmalara katkı sunmak istenmiştir.
References
Deveer, Süleyman (1978). Emir Sultan’ın Hal Tercümesi, Bursa.
Döner, Ertuğrul ve Şen, Bahar (2021). “Tennûrîzâde Mustafa B. Sun‘ullâh’ın Hayatı ve Hediyyetü’l-Fukarâ Adlı Eserinin Transkripsiyonlu Metni ve Değerlendirilmesi”, Çukurova Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 21(2), s. 489-524.
Güneş, Mustafa (1995). “Eşrefoğlu, Abdullah”, Türk Edebiyatında İsimler Sözlüğü, http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/esrefoglu-abdullah [E.T.: 01.09.2022]
Güneş, Mustafa (2006). İznikli Eşrefoğlu Rûmî’nin Menkıbeleri (Menâkıb-ı Eşrefzâde-İznikli Eşrefoğlu Rûmî’nin Menkıbevî Hayatı, Bursalı Mehmed Veliyyüddin). İstanbul: Sahhaflar Kitap Sarayı Yay.
Kayaokay, İlyas (2021). “Bilinmeyen Manzum Bir Hz. Ali Menâkıb-Nâmesi: Hikâyet-i İmâm ‘Alî İbn Ebî Tâlib Kerrama’llâhu Firengistân’a Esîr Oldıgıdır”, Internatıonal "Başkent" Congress On Physıcal, Socıal And Health Scıences, Temmuz 16-17, (Edıtors: Prof.Dr. Ali Bilgili ve Tuba Fırat), ISCY Yayınevi, s. 301-330
Köksal, M. Fatih (2011). “Tennûrîzâde Mustafâ Bin Sun’ullah’ın “Hediyyetü’l-Fukarâ” Adlı Eseri”, (Ed: Ali Çavuşoğlu), İbrahim Tennuri Sempozyumu Bildiri Kitabı, Kayseri: Melikgazi Belediyesi Yayınları, s. 181-190.
Ocak, Ahmet Yaşar (1992). Kültür Tarihi Kaynağı Olarak Menâkıb-nâmeler, Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi.
Özkan, Ahmet (2013). Eşrefoğlu Rûmî, Hayatı, Tasavvufî Görüşleri ve Eşrefiyye Tarikatı, Doktora Tezi, Erzurum: Atatürk Üniversitesi.
Özkan, Enver (1994). Eşrefoğlu Rumi`nin Hayatı, Eserleri ve Tasavvuf Anlayışı, Yüksek Lisans Tezi, Erzurum: Atatürk Üniversitesi
Pekolcay, A. Necla ve Uçman Abdullah (1995). “Eşrefoğlu Rûmî”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, Cilt: 11, s. 480-482.
Şahin, Haşim (2004). “Menâkıb-nâme”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, Cilt: 29, s. 112-114.
Şemseddîn Sâmî (2004). Kâmûs-ı Türkî, İstanbul: Kapı Yayınları
Uçman, Abdullah (2020). Abdullah Veliyyüddîn Bursevi Menâkıb-ı Eşrefzâde Eşrefoğlu Rumi’nin Menkıbeleri, İstanbul: Büyüyenay Yayınları.
Uçman, Abdullah (2022). “Muhtasar Bir Menâkıb-ı Eşrefzâde”, Zemin Dergi, Sayı: 3 s. 266-275.
Yardım, Emine Seval (1999). Menkıbe ve Menâkıb-nâmelerle İlgili Eserler İçin Açıklamalı Bir Bibliyografya Denemesi (1928-1998), Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi.
Yurdakul, İlhami (2019). “Mekteb-i Nüvvâb”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, Ek 2. Cilt, s. 240-241.
