Bilsem Coğrafya Dersi Öğretim Programının Sürdürülebilir Kalkınma Hedefleri Açısından Değerlendirilmesi
Anahtar Kelimeler:
Coğrafya- Sürdürülebilir Kalkınma- Öğretim Programı- BİLSEM- Özel Yetenekli ÖğrenciÖzet
Bu araştırmada 2021 yılı Bilim ve Sanat Merkezi coğrafya dersi öğretim programının sürdürülebilir kalkınma hedefleri ile sosyal, çevresel ve ekonomik boyutları açısından değerlendirilmesi amaçlanmıştır. Bu kapsamda BİLSEM Coğrafya Dersi Öğretim Programında; amaçlar, özellikler, içerik, eğitim durumları, ürün, ölçme ve değerlendirme ile kazanımlar, sürdürülebilir kalkınmanın hedef ve boyutları bakımından incelenmiştir. Araştırmada nitel araştırma yöntemlerinden doküman incelemesi kullanılmıştır. Araştırma verileri halen kullanılmakta olan 2021 Yılı BİLSEM Coğrafya Dersi Öğretim Programından elde edilmiştir. Programda kazanımlar; Bireysel Yetenekleri Fark Ettirme, Özel yetenekleri Geliştirme 1 ve Özel Yetenekleri Geliştirme 2 olarak ayrıldığından kazanımlar bu 3 farklı program kapsamında incelenmiştir. Araştırmada toplanan veriler, içerik analizine göre çözümlenmiştir. Yapılan çalışmanın güvenirliğini arttırmak amacıyla kullanılan dokümanlar farklı zaman dilimlerinde iki araştırmacı tarafından ayrı ayrı incelemiş, dokümanlar arasındaki hesaplanan uzlaşma yüzdesinin %70’in üzerinde olması çalışmanın güvenirliği için yeterli bulunmuştur. Araştırmanın bulgularına göre; öğretim programının amaçlar kısmında genellikle sosyal boyut yer almakta, içerik bölümünde ise sürdürülebilir kalkınmaya yönelik herhangi bir boyut ve bu boyutlarla ilgili bir kavram bulunmamaktadır. Kazanımlar açısından; bireysel yetenekleri fark ettirme programında sadece çevresel boyuta yer verildiği görülmüştür. Bununla birlikte özel yetenekleri geliştirme 1 ve 2 programlarında ise sürdürülebilir kalkınmaya yönelik boyutların genellikle “Ekonomik Coğrafya” ve “Çevre Toplum” modüllerinde olduğu tespit edilmiştir. Çalışma sonucunda BİLSEM Coğrafya Dersi Öğretim Programında sürdürülebilir kalkınmaya yönelik kazanımların arttırılabileceği önerilmiştir.
Referanslar
Aktaş, F. (2019). İlköğretim Programlarının Sürdürülebilir Kalkınma Hedefleri Açısından, Çevre Eğitimi ve İklim Değişikliği Boyutunda İncelenmesi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Yayımlanmamış Doktora Tezi: Ankara.
Alagöz, M. (2004). Sürdürülebilir kalkınmanın paradigması. Sosyal Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 4(8), 1-23.
Arslan, E. (2022). Nitel araştırmalarda geçerlilik ve güvenilirlik. Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (51), 395-407. https://doi.org/10.30794/pausbed.1116878
Ateş, H. (2019). Fen bilimleri dersi öğretim programının sürdürülebilir kalkınma eğitimi açısından analizi. Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 16(1), 101-127. http://dx.doi.org/10.23891/efdyyu.2019.120
Azrak, Y. (2022). Sosyal bilgiler dersinde sürdürülebilir kalkınma: Sosyal bilgiler öğretmenlerinin ve öğrencilerinin görüşleri. Anadolu Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Yayımlanmamış Doktora Tezi: Eskişehir.
Bayram, F. Ö. ve Çengelci Köse T. (2023). Sosyal bilgiler ders kitaplarının sürdürülebilirlik bilinci açısından incelenmesi. Anadolu Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi (AUJEF), 7(3), 500-531. https://doi.org/10.34056/aujef.1201038
Bekiroğlu, D., ve Güllühan, N. Ü. (2023). Investigation of Life Studies and Social Studies Curriculum in the Context of Sustainable Development Goals. Osmangazi Journal of Educational Research, 10(1), 27-46. https://doi.org/10.59409/ojer.1240497
Biström E. and Lundström, R. (2021) Textbooks and action competence for sustainable development: an analysis of Swedish lower secondary level textbooks in geography and biology. Environmental Education Research, 27(2), 279-294. Doi: 10.1080/13504622.2020.1853063
Bowen, G. A. (2009). Document analysis as a qualitative research method. Qualitative research journal, 9(2), 27-40. https://doi.org/10.3316/QRJ0902027
Bozloğan, R. (2005). Sürdürülebilir gelişme düşüncesinin tarihsel arka planı. In Journal of Social Policy Conferences (50, s. 1011-1028). İstanbul Üniversitesi
Bulut, B., ve Çakmak, Z. (2018). Sürdürülebilir kalkınma eğitimi ve öğretim programlarına yansımaları. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim (TEKE) Dergisi, 7(4), 2680-2697.
Bradley, P. (2019). Integrating sustainable development into economics curriculum: A case study analysis and sector wide survey of barriers. Journal of Cleaner Production, 209, 333-352. https://doi.org/10.1016/j.jclepro.2018.10.184
Brundtland, G.H. (1987) Our Common Future: Report of the World Commission on Environment and Development. Geneva, UN-Dokument A/42/427. Erişim tarihi: 12.06.2023
Çal, Ü. T. (2019). Üstün zekâlı ve yetenekli öğrencilerin çevreye yönelik görsel algılarının incelenmesi. Journal of Innovative Research in Social Studies, 2(2), 135-148.
Dere, İ. ve Çinikaya, C. (2023). Tiflis Bildirgesi ve BM 2030 sürdürülebilir kalkınma amaçlarının çevre eğitimi ve iklim değişikliği dersi öğretim programına yansımaları. Ordu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi, 13(1), 1343-1366. https://doi.org/10.48146/odusobiad.1218188
Demirbaş, Ö. Ç. (2011). Coğrafya dersi öğretim programında sürdürülebilir kalkınma. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, 8(2), 596-615.
Eilks, I., and Linkwitz, M. (2022). Greening the chemistry curriculum as a contribution to education for sustainable development: When and how to start?. Current Opinion in Green and Sustainable Chemistry, 100662. https://doi.org/10.1016/j.cogsc.2022.100662
Erkal, S., Şafak, Ş., ve Yertutan, C. (2011). Sürdürülebilir kalkınma ve çevre bilincinin oluşturulmasında ailenin rolü. Sosyoekonomi, 14(14), 145-157.
Gedik, Y. (2020). Sosyal, ekonomik ve çevresel boyutlarla sürdürülebilirlik ve sürdürülebilir kalkınma. Uluslararası Ekonomi Siyaset İnsan ve Toplum Bilimleri Dergisi, 3(3), 196-215.
Gregersen-Hermans, J. (2021). Toward a curriculum for the future: Synthesizing education for sustainable development and internationalization of the curriculum. Journal of studies in international education, 25(4), 461-481. https://doi.org/10.1016/j.cogsc.2022.100662
İşler, N. K. (2023). İlkokul sosyal bilgiler dersi öğretim programının sürdürülebilir kalkınma hedefleri ve yenilenmiş Bloom taksonomisi kapsamında incelenmesi. Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 25(2), 472-486. https://doi.org/10.32709/akusosbil.1129679
Jóhannesson, I. Á., Norðdahl, K., Óskarsdóttir, G., Pálsdóttir, A., and Pétursdóttir, B. (2011). Curriculum analysis and education for sustainable development in Iceland. Environmental Education Research, 17(3), 375-391.
Karakaş, H., Doğan, A., ve Sarıkaya, R. (2016). Etkinlik temelli eğitimin üstün yetenekli öğrencilerin ekolojik ayak izi farkındalığı. Journal of Turkish Studies, 11(3). http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.8960
Kaya, F., ve Ek, H. N. (2021). Kalkınmanın çevre sorunları üzerine etkisi: sürdürülebilir kalkınma kavramına bütüncül Bir Bakış. City Health Journal, 2(2), 79-84.
Kaya, M. F., ve Tomal, N. (2011). Sosyal bilgiler dersi öğretim programının sürdürülebilir kalkınma eğitimi açısından incelenmesi. Eğitim Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 1(2), 49-65.
Kaya, M. F. (2019). Coğrafya eğitiminin sürdürülebilir kalkınma eğitimi açısından önemi. The Journal of Academic Social Science Studies, 5(5 Issue 2), 183-200.
Karagölge, Z. (2018). Ortaöğretimde kimya dersi öğretim programı için yeşil örnekler. Necatibey Eğitim Fakültesi Elektronik Fen ve Matematik Eğitimi Dergisi, 12(1), 473-492. https://doi.org/10.17522/balikesirnef.437843
Mamur, N., ve Köksal, N. (2016). Görsel sanatlar dersi öğretim programının sürdürülebilir kalkınma eğitimi bağlamında incelenmesi. Bartın University Journal of Faculty of Education, 5(3), 732-747.
MEB (2009). Bilim ve sanat merkezi yönergesi. https://orgm.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2016_10/07031350_bilsem_yonergesi.pdf Erişim tarihi: 10.06.2023
Mentiş Taş, A. ve Özkaral, T. C. (2016). Sosyal bilgiler 4-5. sınıf programı ve ders kitaplarının sürdürülebilirlik kavramı açısından incelenmesi. Researcher, 4(1), 61-73.
McKenzie, S. (2004). Social sustainability: towards some definitions. Hawke Research Institute Working Paper Series, 27, 1-29.
Miles, M. B. & Huberman, A. M. (1994). Qualitative data analysis. (2nd ed.). California: SAGE
Morelli, J. (2011). Environmental sustainability: A definition for environmental professionals. Journal of Environmental Sustainability, 1(1), 1-9.
Nacaroğlu, O., ve Bozdağ, T. (2020). Özel yetenekli öğrencilerin çevre sorunlarına yönelik algılarının kelime ilişkilendirme testi kullanılarak incelenmesi. Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 40(2), 385-409.
Özgür, S. D. (2020). İlköğretim programlarının BM 2030 sürdürülebilir kalkınma hedefleri açısından incelenmesi. Karaelmas Fen ve Mühendislik Dergisi, 10(1), 61-70.
Özkan, U. B. (2019). Eğitim bilimleri araştırmaları için doküman inceleme yöntemi. Pegem Akademi.
Ruggerio, C. A. (2021). Sustainability and sustainable development: A review of principles and definitions. Science of the Total Environment, 786, 147481. https://doi.org/10.1016/j.scitotenv.2021.147481
Sözbilir, M. (2009). Nitel veri analizi. http://fenitay. files. wordpress. com/2009/02/1112-nitel-arac59ftc4b1rmada-veri analizi. pdf on, 17, 2014.
Tanrıverdi, B. (2009). Sürdürülebilir çevre eğitimi açısından ilköğretim programlarının değerlendirilmesi. Eğitim ve Bilim, 34(151). 89-103.
UNDP 2015. Sürdürülebilir kalkınma hedefleri. http://www. tr.undp.org Erişim tarihi: 10.09.2023
WSSD. (2002). Plan of Implementation of the World Summit on Sustainable Development. https://www.un.org./esa/sustdev/documents/WSSD_POI_PD/English/WSSD_PlanImpl.pdf Erişim tarihi: 12.09.2023
Yalçın, A. (2022). 21. Yüzyılda sürdürülebilir kalkınma hedefleri: Türkiye’de sosyal bilgiler dersi öğretim programının yapısal olarak incelenmesi. Harran Maarif Dergisi, 7(1), 117-149. https://doi.org/10.22596/hej.1103130
Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2021). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Seçkin Yayıncılık.
